Fosil yakıt ekonomisini sona erdirmenin adilce bir yolunu belirlemeyi amaçlayan yeni bir araştırma, en yoksul devletlere 2050’ye kadar süre verilmesi gerektiğini söylüyor.
Bir araştırmaya göre, zengin ülkeler önümüzdeki 12 yıl içinde tüm petrol ve gaz üretimini durdurmalı. En yoksul ülkelere ise fosil yakıtlardan adil bir geçiş sağlamak adına 28 yıl verilmeli.
Manchester Üniversitesi’ndeki Tyndall İklim Değişikliği Araştırma Merkezi’nden Prof. Kevin Anderson tarafından yönetilen rapor, İngiltere, ABD ve Avustralya gibi zengin ülkelerin dünyaya şans vermek için 2034 yılına kadar tüm petrol ve gaz üretimini durdurmaları gerektiğini ortaya koydu. Fosil yakıtlara büyük ölçüde bağımlı olan en yoksul uluslara ise 2050 yılına kadar süre verilmeli.
Anderson, “fosil yakıt ekonomisinden” hızlı bir şekilde uzaklaşmanın gerektiği artık açık olsa da, bunun adil ve hakkaniyetli bir şekilde yapılmasının önemli olduğunu söyledi. Bilim insanı, “Ülkelerin ekonomilerini sürdürmeleri, vatandaşları için adil bir geçiş sağlamaları ile petrol ve gaz üretimini sona erdirme konusundaki yetenekleri arasında büyük farklılıklar var” dedi.
Rapor, her ülkenin zenginliğini ve ekonomisinin fosil yakıt üretimine ne kadar bağımlı olduğunu inceliyor. Çalışma, birçok yoksul ülkenin petrol ve gazdan hızlı bir şekilde uzaklaşması sonucu ekonomik ve politik olarak güçsüz kalacağı, zengin ulusların ise nispeten zenginliğini sürdürürken fosil yakıt üretimini sonlandırmayı göze alabileceği ortaya kondu.
Örneğin, petrol ve gaz gelirinin ABD GSYH’sine %8 katkıda bulunduğunu, ancak, onsuz ülkenin kişi başına GSYH’sinin hâlâ 60 bin dolar civarında olacağını, ki bu küresel düzeyde en yüksek ikinci rakam, buldu.
Bu arada Güney Sudan, Kongo Cumhuriyeti ve Gabon gibi ülkeler, küçük birer petrol ve gaz üreticisi olmalarına rağmen, ekonomileri neredeyse tamamen bu kaynaklara dayalı. Bu nedenle hızlı bir dönüşüm sonucu ekonomilerinin büyük bir darbe görmesi muhtemel.
2015 Paris zirvesini denetleyen BM eski iklim şefi Christiana Figueres, bulguları memnuniyetle karşıladı. Raporun bulguları, özellikle geçen yıl Glasgow’da düzenlenen COP26 konferansında, sivil toplum grupları ve güney ülkeleri arasında iklim adaletine yeniden odaklanma gündeminin ardından geldi.
Ancak Anderson’e göre, “Dünyanın zengin bölgelerindeki politikacılar herhangi bir eşitlik anlayışını ciddiye almıyor.”
Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü tarafından yaptırılan çalışma, gelecekteki petrol ve gaz üretiminin, Paris Anlaşması hedefi olan 1,5 derece ısınma ile ne kadar tutarlı olduğunu ve bunun küresel petrol ve gaz arzının %99,97’sinden sorumlu 88 ülke için ne anlama geldiğini ölçüyor.
Çalışma, küresel sıcaklık artışını 1,5°C ile sınırlama şansının %50 olarak buldu:
- Kişi başına ortalama petrol harici GSYH’sı 50 bin dolardan fazla olan 19 “en yüksek kapasiteli” ülke, 2030 yılına kadar %74’lük bir azaltım yolu ile 2034 yılına kadar üretimi sonlandırmalı. ABD, İngiltere, Norveç, Kanada, Avustralya ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni kapsayan bu grup, küresel petrol ve gazın %35’ini üretiyor.
- Kişi başına ortalama petrol harici GSYH’si yaklaşık 28 bin doları bulan 14 “yüksek kapasiteli” ülke, 2030 yılına kadar %43’lük bir azaltım yolu ile 2039 yılına kadar üretimi sonlandırmalı. Suudi Arabistan, Kuveyt ve Kazakistan gibi ülkelerin dahil olduğu ülkeler grubu küresel petrol ve gazın %30’unu üretiyorlar.
- Kişi başına ortalama petrol harici GSYH’si 17 bin dolar olan 11 “orta kapasiteli” ülke, 2043 yılına kadar üretime son vermeli ve 2030 yılına kadar %28’lik bir kesinti yapmalı. Çin, Brezilya ve Meksika gibi ülkelerin yer aldığı bu grup küresel petrol ve gazın %11’ini üretiyorlar.
- Kişi başına ortalama 10 bin dolar petrol harici GSYH’ye sahip 19 “düşük kapasiteli” ülke, 2030 yılına kadar %18’lik bir azaltım ile 2045 yılına kadar üretime son vermeli. Endonezya, İran ve Mısır’ı içeren bu ülke grubu küresel petrol ve gazın %13’ünü üretiyorlar.
- Kişi başına ortalama 3 bin 600 dolarlık petrol harici GSYH’ye sahip 25 “en düşük kapasiteli” ülke, 2030 yılına kadar %14’lük bir kesinti ile 2050 yılına kadar üretimi sonlandırmalı. Irak, Libya, Angola ve Güney Sudan’ın yer aldığı bu grup küresel petrol ve gazın %11’ini üretiyor.
Çalışma, bu zaman ölçeğinde bile daha yoksul ülkelerin geçiş yaparken, büyük ekonomik ve politik kargaşadan kaçınmaları adına finansal desteğe ihtiyaç duyacaklarını ortaya koydu.
