Yeni Çalışma: Türkiye 1950’den İtibaren Daha Sıcak, Sık ve Uzun Sıcak Hava Dalgaları Yaşıyor

Ecmel Erlat, Murat Türkeş ve Fulya Aydın Kandemir’in gerçekleştirdiği “Türkiye’de 1950’den İtibaren Sıcak Hava Dalgalarında Gözlemlenen Değişiklikler ve Eğilimler” araştırmasının sonuçları Theoretical and Applied Climatology dergisinde yayımlandı. Çalışmaya göre, Türkiye’nin sıcak hava dalgası karakteristiklerinde en büyük değişiklikler 1990’ların ortalarından sonra Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında meydana geldi. 

YAZI: Bulut BAGATIR

Kısa bir süre önce Theoretical and Applied Climatology (Teorik ve Uygulamalı Klimatoloji) adlı dergide yayımlanan “Observed changes and trends in heatwave characteristics in Turkey since 1950” (Türkiye’de 1950’den İtibaren Sıcak Hava Dalgalarında Gözlemlenen Değişiklikler ve Eğilimler) adlı araştırma Türkiye’nin 1950’den beri daha sıcak, daha sık ve daha uzun sıcak hava dalgaları yaşadığını gösteriyor. Çalışma, sıcak hava dalgasının sayısı, süresi, sıklığı, şiddeti ve amplitüdü gibi Türkiye’nin sıcak hava dalgası ile ilişkili iklimsel karakteristikleri de dahil olmak üzere zamansal ve mekansal değişikliklerdeki uzun vadeli eğilimlere ve ani değişikliklere odaklanıyor.

Ege Üniversitesi Coğrafya Bölümü’nden Ecmel Erlat, Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden Murat Türkeş ve Ege Üniversitesi Güneş Enerji Enstitüsü’nden Fulya Aydın Kandemir’in gerçekleştirdiği analiz kapsamında, Türkiye’deki 88 meteoroloji istasyonu baz alınarak sıcak hava dalgaları ile indisler hesaplandı.

Avrupa’nın büyük bir bölümündeki sıcak hava dalgalarının gözlemleriyle uyumlu olarak, en belirgin artış eğilimi her sıcak mevsimde meydana gelen tekil sıcak hava dalgası sayısı ve sıcak hava dalgalarına katkıda bulunan gün sayısı indislerinde gözlemlendi. Ortalama yoğunluktaki sıcak hava dalgası şiddeti ve amplitüdü eğilimleri ise daha küçük ve çoğunlukla Türkiye için önemsiz.

Yapılan analiz kapsamında araştırmacılar, Türkiye’deki sıcak hava dalgalarının sayısının, sıklığının ve süresinin 1985’ten 2018’e kadar genel olarak daha sık ve daha uzun yaşandığını belirtiyorlar. Ayrıca 1993 yılından itibaren Türkiye’nin sıcak hava dalgası sayısı, sıklığı ve süresi indislerinde önemli bir artış gözlemlendiği ifade ediliyor. Belirtilen sıcak hava dalgası indislerinin son 10 yılda en üst düzeye ulaştığı da not ediliyor.

Türkiye’nin sıcak hava dalgası karakteristiklerinde en büyük değişikliklerin 1990’ların ortalarından sonra Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında meydana geldiği tespit ediliyor. Bu sonuç, Akdeniz Havzası’nın çeşitli bölgeleri için daha önce yapılan çalışmalarla da uyumlu.

Birçok analiz, Akdeniz Havzası’ndaki sıcak hava dalgalarının karakteristiklerinin de değişebileceğini tahmin ediyor. Bu tahminde, artan küresel ısınmanın ve kentsel ısı adası etkisinin, sıcak hava dalgası döneminin yoğunluklarını ve süresini artırmasının payı da bulunuyor. Akdeniz bölgesinin, küresel ortalamadan çok daha güçlü bir şekilde ısınması ve sıcak hava dalgası sıklığının, 1961-1990 dönemi için yaz başına ortalama 2 günden, 2021-2050 için yaklaşık 13 güne ve 2071-2100 tarih aralığı için ise 40 güne çıkacağı tahmin ediliyor.

Çalışma, son 10 yılda gözlemlenen değişikliklerin hızlandığını ve bu değişikliklerle birlikte Türkiye’de önümüzdeki yıllarda daha sık ve daha uzun sıcak hava dalgalarının görülebileceğini ortaya koyuyor.

Araştırmaya göre, Türkiye’nin sıcak hava dalgası karakteristiklerindeki tüm bu önemli ve hızlı değişiklikler, Türkiye’nin mega kentlerinde yaşayanlar için sıcak hava dalgası riskini artırabilir. Bununla birlikte kıyı bölgesindeki tarımı ve turizmi de etkileyebilir. Ayrıca, artan sıcak hava dalgaları ve kuraklık olayları, Türkiye’nin su kaynaklarının zaten kıt olduğu yarı kurak ve yarı nemli iklim bölgeleri ve alt bölgelerinde benzer etkilere neden olabilir.