Yalnızca 1 Yılda 12 binden Fazla ÇED Duyurusu Yapıldı

2024 yılı boyunca 12 bin 863 Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Gerekli Değildir duyurusu; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı sitesinde yerini aldı.

Geçtiğimiz yıl maden ve enerji şirketlerinin önünü açmak için yasalar çıkarıldı, ÇED zorunlulukları esnetildi. Bu kararların sonucu olarak da başta tarım alanları ve ormanlar olmak üzere akarsular, göller, mera alanları ve doğanın neredeyse her parçası sermayenin hedefine girdi.

Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), 2024’teki iklim olaylarının etkisine ilişkin yıl sonu raporunu yayımladı. Raporda iklim değişikliği etkilerinin tüm dünyaya olan etkilerine genişçe yer verdi.

Tüm raporların ortaya koyduğu ve devletlerin de Paris İklim Anlaşması, Kyoto Protokolü gibi anlaşmalarla uzun zamandır kabul etmek zorunda kaldığı küresel iklim krizine rağmen, bir yandan da doğanın yıkımı devam ediyor. Türkiye’de de iktidarın, maden ve enerji şirketlerine verdiği tavizlerle müşterek olan yaşam alanlarını, ormanları ve tarım arazilerini bu şirketlere tahsis ediyor.

Adını Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı olarak değiştiren bakanlık ise bu kırımda en büyük rolü oynuyor. Bakanlığın resmi sitesinde yer alan verilere göre; 2024’te 12 bin 863 Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) duyurusu yapıldı. Bunların 3 bin 813’ü “ÇED gerekli değil”, 666’sı “ÇED olumlu” kararlarıyken, sadece 11 “ÇED olumsuz” ve 454 “iptal/iade” kararı çıktı.

Yapılan duyuruların 4 bin 119’u ise enerji projelerine aitken, 3 bin 98’i de Güneş Enerji Santralleri’ne (GES) ilişkin kararlar oldu. Geriye kalan bin proje ise Hidroelektrik Santrali (HES), Jeotermal Enerji Santrali (JES) ve Rüzgar Enerji Santralleri (RES) oluşturdu. Yapılan duyuruların 663’ü ise “ÇED gerekli değil” kararlarıydı. Yine yıl içinde Maraş’ta bulunan Afşin Termik Santrali’ne 2 ünite ilave yapılması için başlatılan ÇED sürecinde “ÇED olumlu” kararı verildi.

Maden ve taş ocakları için de 3 bin 903 duyuru yapılırken, bin 285 “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. Altın, gümüş, çinko, bakır gibi ağır metallerin olduğu 4’üncü grup madenler için bin 156 duyuru yapıldı, 182’nde ÇED’e gerek duyulmadı. Enerji ve madenlerin dışında kalan 4 bin 841 proje ise sanayi, konut, kimya, gıda, hayvancılık, tarım, turizm ve ulaşım gibi projelere ait.

Duyuruların bölge ve illere dağılımında ise bölge kentleri 2 bin 732 ÇED duyurusuyla ilk sırada yer aldı. 2 bin 695 duyuruyla Marmara, 2 bin 964 duyuru ile İç Anadolu bölgesi izledi. Yine Ege’de 2 bin 47, Akdeniz’de bin 765 ve Karadeniz’de ise 930 duyuru yapıldı. İller bazında ise 540 duyuru ile İstanbul yer aldı. Ankara’da 529, İzmir’de 523, Antalya’da 503 ve Konya’da 486 duyuru yer aldı.

En dikkat çeken il ise sadece 66 duyuru yapılmasına rağmen bunun 3’te 1’ini 4’üncü grup madenlerin oluşturduğu Gümüşhane oldu. 22 maden duyurusunun 15’i ise “ÇED gerekli değil” kararıydı. Yüzde 93’ü maden arama ve işletme ruhsatı ile kaplı olan kentte alınan kararlar ile mera ve yaylalar madene açıldı.