Van’da Siyanür İddiası: AFAD’ın Raporunu DSİ ve Kaymakamlık Yalanlıyor!

AFAD’ın, geçtiğimiz hafta Van’ın Erciş ilçesinde bulunan Morgedik Barajı’nda siyanür tespit edildiği yönündeki raporu, kentte bir tedirginliğe neden oldu. İlgili kurumlar karşılıklı açıklama yaparak iddiaların doğru olmadığını savundu ancak çevre örgütleri, kamuoyunda bir tedirginliğin olduğunu söyledi, yapılan açıklamaların verilerden yoksun olmasını eleştirdi.

Van’ın Erciş ilçesindeki Morgedik Barajı’nda siyanür olduğu iddiaları son günlerde kentin gündemini meşgul etmiş durumda. 27 Eylül 2024 tarihinde DSİ 17. Bölge Müdürlüğü tarafından Van İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’ne yapılan başvuru üzerine AFAD ekipleri, Morgedik Barajı’nda tehlikeli gazların bulunduğu yönünde bir rapor hazırladı. Bu raporda, AP4C cihazı ile yapılan ölçümlerde, kan zehirleyici bir gazın tespit edildiği ve MULTIRAE Hava kontrol cihazı ile yapılan incelemelerde 20.00 ppm seviyesinde Hidrojen Siyanür (HCN) gazının bulunduğu belirtildi. AFAD derhal önlemlerin alınması gerektiğini belirtti.

DSİ ve Erciş Kaymakamlığı İddiaları Yalanladı

AFAD’ın bu açıklamasının ardından, Erciş Kaymakamlığı bir açıklama yaptı. Kaymakamlık, AFAD raporunun aksine, suyun güvenli olduğunu öne sürdü. Ardından Devlet Su İşleri (DSİ) de bir açıklama yaptı ve kaymakamlığa benzer bir şekilde Morgedik Barajı’nda bulunan suyun içme suyu standartlarına uygun olduğunu savundu. DSİ, yaptığı açıklamada “10.09.2024 tarihinde Van Erciş Morgedik Barajı dipsavağında meydana gelen arıza nedeniyle suyun renginde, kokusunda değişimler gözlemlenmiştir. Konunun önemine binaen baraj rezervuarından, tünel çıkışından ve 10 km mansapta yer alan regülatörden su numuneleri alınmış, fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve ağır metal testlerine tabi tutulmuştur. Laboratuvar sonuçlarına göre suyun rengi ve kokusuna etki eden ağır metal mangan değeri arıtma çıkışında ise 30 mg/l olarak ölçülmüştür. ( İçmesuyu standardına göre manganın üst limit değeri 50 mg/l’dir.) VASKİ tarafından işletilen İçmesuyu Arıtma tesisi çıkış sularında günümüz itibari ile herhangi bir olumsuzlukla karşılaşılmamıştır” ifadelerini kullandı.

Van Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi (VASKİ) Genel Müdürlüğü de iddialarla ilgili bir açıklama yayımladı. Siyanürün olmadığının belirtildiği açıklamada “Tesisin giriş ve çıkış suyunda iç izlem günlük rutin kontrolleri, fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve ağır metal analizleri yapılmaktadır. Yapılan analizlerde içme suyuna risk teşkil edebilecek renk, koku, siyanür gibi herhangi bir olumsuzluk bulunmamaktadır. Kurumumuz tarafından işletilmesi yapılan tesisin çıkış suyunda vatandaşa sunulan ve mevzuatlarca kalitesi belirlenen arıtılmış içme-kullanma suyu parametrelerinde risk teşkil eden olumsuz bir durum bulunmamaktadır” denildi.

İddialar Meclis Gündeminde

DEM Parti Van Milletvekili Gülcan Kaçmaz Sayyiğit, baraj suyunda siyanür tespit edildiği iddialarını TBMM gündemine taşıdı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’a yazılı soru önergesi veren Sayyiğit, halk sağlığını tehdit eden bu iddiaların detaylı bir şekilde araştırılması gerektiğini belirtti.

Zilan Ekoloji Platformu Eş sözcüsü Demir: Kurumlar Birbirini Yalanlıyor

Kurumların art arda yaptığı açıklamalar, çevre örgütlerini ve yöredeki halkı ikna etmekten uzak. Çevre örgütleri, iddialarla ilgili yapılan analiz raporlarının kamuoyu ile paylaşılmasını istedi. Zilan Ekoloji Platformu Eş Sözcüsü Mir Bahattin Demir, AFAD raporunda çıkan sonuçların dehşet verici olduğunu söyledi. Demir, “AFAD, raporunda canlı hayatını olumsuz etkileyecek yüksek miktarda Hidrosiyanik bulgusuna rastlıyor. Hava ölçümleri ile de yüksek miktarda siyanür bulgusu elde ettiklerini iddia ediyor ve bunu tutanak altına alıyorlar ve su akışını keserek işletmeyi mühürlüyor. Ardından DSİ ve Erciş Kaymakamlığı AFAD’ın bu raporu ile çelişkili bir basın açıklaması yapıyor ve AFAD’ı yalanlıyor” dedi.

“Açıklamalar İkna Edici Değil”

Kurumların ciddiyetten uzak bir şekilde açıklama yaptığının altını çizen Demir, “Olayı ciddiye alıp herhangi bir analiz yapmadan iddialarla ilgili süreci kamuoyuna aktarıyorlar. En son VASKİ de hiçbir analiz raporunu yayınlamadan tehlikenin geçtiğini, olumsuz bir durum olmadığını ifade ediyor. Sormamız gereken soru, AFAD bir rapor ile tutanak altına alıyorsa böyle vahim bir olayı, kurumlar neden sorumsuzluk örneği göstererek bu açıklamalarını verilere dayandırmadan yapıyor? AFAD, manipülasyon mu yaptı yoksa kurumlar ve kaymakamlık mı olayı örtbas ediyorlar?” sözlerini kullandı. Açıklamaların ikna edici olmadığını dillendiren Demir, halkta kaygı olduğunu ifade etti.

Van Çevre Derneği Başkanı Kalçık: “Halk Neden Şeffaf bir Şekilde Aydınlatılmıyor?”

Halkta kaygı olduğunu dile getiren bir başka isim ise Van Çevre Derneği Başkanı Ali Kalçık oldu. Morgedik Barajı’nın misyonuna dikkat çeken Kalçık, ilgili kurumların verileri paylaşmamasını eleştirdi. Kalçık, “2015 yılında hizmete giren baraj 17 köy ve 5 mezraya tarımsal sulama hizmeti sunuyor, aynı zamanda Erciş ilçesinin çeşitli mahallelerine içme suyu sağlıyor. Barajın sağladığı su, yaklaşık 100 bin kişilik bir nüfusun ihtiyaçlarını karşılıyor. Şimdi siyanür iddiaları ile ilgili sorun yok diyorlar, bunu derken erken neye göre diyorlar belli değil. Bilimsel bir açıklama, bir araştırma bulgusu paylaşılmıyor. Sorun yok demekle sorun ortadan kalkmıyor. İnsanlar tedirgin. Siyanürün olması, arseniğin olması oldukça vahim. İlgili kurumlar, konuyla ilgili kamuoyuna açıklama yapmalı. Morgedik Barajı, onlarca yerleşim yerinden ve tarım alanlarından geçerek Van Gölü’ne akıyor. Büyük bir sorun bu. İlgili kurumlar şeffaf bir şekilde insanları aydınlatmalı. Yapmışlarsa da bu analiz raporu acilen paylaşılmalı” diye konuştu.