UNEP: Uyum Finansmanı Açığı En Yüksek Seviyeye Çıktı!

BM’nin son raporu, gelişmekte olan ülkelere sağlanan uyum finansmanının 2021’de 21 milyar dolar olduğunu, bu ülkelerin ihtiyacının ise 2030’a kadar yılda 215 milyar dolar ile 387 milyar dolara yükseleceğini ortaya koydu.

BM’ye göre, ısınan bir dünyaya uyum sağlamaya yönelik küresel çabalar tehlikeli derecede yetersiz kalıyor.  Yoksul ülkelerin iklim değişikliğine uyum sağlamak için ihtiyaç duyduğu para ile zengin ülkelerden aldıkları para arasındaki uçurum her zamankinden daha büyük.

BM Genel Sekreteri António Guterres, “İhtiyaçlar arttıkça eylemler duruyor” diye uyarırken, bu yılki Uyum Açığı Raporu, açığın önceden düşünülenden %50 daha büyük olduğunu gösterdi.

Gelişmiş ülkeler, 2009 yılında, azaltım ve uyum çabalarına yardımcı olmak amacıyla, gelişmekte olan ülkelere 2020 yılına kadar iklim finansmanı konusunda yılda 100 milyar dolar vermeyi taahhüt etmişti.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın (UNEP) “Adaptasyon Açığı 2023 Raporu: Yetersiz Finansman. Yetersiz Hazırlık – İklim Adaptasyonuna İlişkin Yetersiz Yatırım ve Planlama başlıklı raporu, bu finansman hâlâ tam olarak sağlanamadı ve yalnızca uyum için yıllık fark şu anda 194 milyar ila 366 milyar dolar arasında.

Guterres, “Fırtınalar, yangınlar, seller, kuraklık ve aşırı sıcaklıklar daha sık ve daha şiddetli hale gelirken, insanları ve doğayı korumaya yönelik eylemler her zamankinden daha acil” dedi.

İnsanların bu iklim etkilerine uyum sağlamasına yardımcı olmak için daha fazla parayı harekete geçirmek, bu ayın sonlarında Dubai’de başlayacak olan COP28 iklim zirvesinin ana odak noktası olacak.

Finansman İhtiyacı 2030’a Kadar Artacak

UNEP, mevcut mali akışların 2017-2021 döneminde yalnızca 25 milyar dolara ulaştığını ve 2021’de %15 düşerek sadece 21 milyar dolar olduğunu tespit etti.

2021’de, Glasgow’daki COP26’da gelişmiş ülkeler, uyum ve azaltım arasında daha iyi bir denge sağlamak için uyum finansmanını 2025 yılına kadar 2019 seviyelerinden iki katına çıkarma sözü verdiler.

Çalışmanın ortak yazarı, Eindhoven Teknoloji Üniversitesi’nden Pieter Pauw, “Azaltım, bağışçılar için genellikle daha ilgi çekici, çünkü atmosfer küresel bir kamu yararı ve aynı zamanda azaltım yatırımları sıklıkla kısa vadede mali olarak karşılığını verir” dedi.

UNEP, gelişmekte olan ülkelerin iklim etkilerine uyum sağlamak için 2030’a kadar yılda 215 ila 387 milyar dolara ihtiyaç duyacağını ve rakamın 2050 yılına kadar önemli ölçüde artacağını tahmin ediyor.

Pauw, “Rakamlar o kadar da büyük değil: 100 milyar doları, ABD’nin ordusuna harcadığı veya bankalarını kurtarmak için harcadığı parayla karşılaştırırsanız, bu çok saçma” diye ekliyor.

UNEP, gelişmekte olan ülkelerin mali ihtiyaçlarının gerçekte aldıkları paradan 10 ila 18 kat daha fazla olduğunu söylüyor.

Climate Action Network (CAN) International’ın küresel siyasi strateji başkanı Harjeet Singh, “Uyum finansmanındaki genişleyen açık, sayısız savunmasız insanı artan iklim felaketlerine maruz bırakan, yıllarca süren ihmalin açık bir göstergesidir. Gelişmekte olan ülkeler şiddetli iklim felaketlerine karşı yurttaşlarını korumak adına fon bekliyorlar” dedi.

Açığı Kapatmanın Yolları Mevcut

Uyum sağlama eyleminin eksikliği aynı zamanda daha fazla kayıp ve zarar maliyeti anlamına da geliyor. CAN Güney Asya direktörü Sanjay Vashist, “Neredeyse tüm Güney Asya ülkeleri, iklim kaynaklı felaketler ve bunun sonucunda ortaya çıkan ekonomik kayıplar döngüsünde” dedi. Bu döngü, pek çok ülkenin uyum planları olmasına rağmen yaşanıyor.

Chalmers Teknoloji Üniversitesi’nde araştırmacı ve diğer bir UNEP raporunun ortak yazarı olan Georgia Savvidou, adaptasyona daha fazla yatırım yapılmasının mantıklı olduğunu söyledi. Örneğin kıyılardaki su baskınlarıyla mücadele için harcanan her 1 milyar dolar, 14 milyar dolarlık ekonomik hasarın önlenmesine yardımcı olacak.

BM Genel Sekreteri’nin “adaptasyon acil durumu” olarak adlandırdığı durumu ele almak için daha fazla paraya ihtiyaç var ve yeni rapor, açığı kapatmanın çeşitli yollarını da belirliyor.

Guterres, “Gelişmiş ülkeler, tüm iklim finansmanının yarısını adaptasyona ayırmanın ilk adımı olarak, söz verildiği gibi uyum finansmanını krediler yerine hibelere öncelik vererek iki katına çıkarmak için net bir yol haritası sunmalı” diye konuştu.

Uluslararası kamu finansmanının artırılması yönündeki temel çağrıların yanı sıra; uyum konusunda yurt içi harcamaların ve özel sektör finansmanının artırılması da önemli.