Kolombiya’nın Cali kentinde yapılan COP16 müzakerelerinde ülkeler, 2030’a kadar yıllık 200 milyar doları nasıl harekete geçireceklerini çözemediler; buna, doğrudan zengin ülkelerden gelecek 30 milyar dolar da dahil.
İki yıl önce Kunming-Montreal Küresel Biyoçeşitlilik Çerçeve Anlaşması’nın bir parçası olarak vaat edilen finansman, sürdürülebilir tarım veya yaban hayatı rezervlerinde devriye gezmek gibi doğayı destekleyen faaliyetleri finanse etmeyi amaçlıyor.
Düzinelerce delegasyon Cuma günü bitmesi planlanan zirveden ayrılmıştı ancak müzakereler ertesi güne sarktı. Bu nedenle finansman konusunda bir fikir birliğine varılamadı. Cumartesi sabahı yapılan yoklamada yaklaşık 200 ülke arasında anlaşmanın geçmesi için yeterli çoğunluk sağlanamadığı için organizatörler toplantıyı aniden askıya almak zorunda kaldı.
Proje finansmanı şirketi Opna’nın CEO’su Shilps Gautam, “COP16’nın sonuçlanamaması nedeniyle hem üzgün hem de öfkeliyim. Doğa finansmanı tartışmalarının çılgın yanı, tartışılan rakamların zaten çok az olması” dedi.
Çiftçilik, madencilik ve kentsel gelişim gibi insan faaliyetleri, doğayı giderek daha fazla krize itiyor; yaklaşık 1 milyon bitki ve hayvan türünün yok olma riskiyle karşı karşıya olduğu düşünülüyor.
Fosil yakıtların yakılmasının bir sonucu olan iklim değişikliği, sıcaklıkları artırarak ve hava döngülerini bozarak doğanın karşı karşıya olduğu stresleri ve tehditleri daha da şiddetlendiriyor.
Ülkeler gelecek hafta BM’nin COP29 iklim zirvesi için Azerbaycan’da tekrar bir araya gelecek ve zirve iklim maliyetlerinin karşılanmasına yardımcı olmak için zengin ülkelerden yoksul ülkelere yönelik acil finansman ihtiyacına odaklanacak.
Zengin Ülkeler Ellerini Ceplerine Atmadı
Müzakereler başarısızlıkla sonuçlanmadan önce bile gelişmiş ülkeler büyük miktarlarda nakit teklif etme konusunda isteksizliklerinin sinyallerini vermişti.
Almanya ve Hollanda’nın da aralarında bulunduğu Avrupa hükümetleri geçen yıl dış yardım bütçelerini kıstı, Fransa ve Birleşik Krallık da kesinti yapma yolunu seçti.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne göre, hükümetlerin özellikle yurtdışında doğa korumayı hedef alan kalkınma fonu, 2015’teki 4,6 milyar dolardan 2022’de 3,8 milyar dolara düştü. COP16’da BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, ülkelerden Küresel Biyoçeşitlilik Çerçeve Fonu’na önemli yeni katkılar yapmalarını talep etti.
Bu çağrıya verilen cevap ise oldukça cılızdı. COP16’da ülkeler, fona 163 milyon dolarlık katkı sözü vererek toplam katkılarını kabaca 400 milyon dolara çıkardı; bu, 2030 yılına kadar 30 milyar dolarlık hedefe ulaşmak için oldukça az bir miktar.
BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesine taraf olmayan ABD hiçbir katkıda bulunmadı. AB’den üst düzey yetkili Florika Fink-Hooijer zirvede gazetecilere verdiği demeçte, kamu parasından mümkün olduğunca yararlanıldığını iddia ederken, “Başka finansman kaynaklarına göz atmamızın zamanı geldi” diye konuştu.
Özel Sektörden Gelecek Finansman
COP16 zirvesinde delegeler, ilaç şirketlerinden ve diğer şirketlerden yeni ticari ürünlerin araştırma ve geliştirmesinde genetik bilgi kullanmaları karşılığında ücret alınmasına yönelik bir plan üzerinde anlaştı.
İlaç şirketleri Pfizer, Merck, AstraZeneca ve Sanofi anlaşmayla ilgili yorum talebine yanıt vermedi. Uzmanlar, planın yılda yaklaşık 1 milyar dolar gelir getirebileceğini tahmin ediyor.
Bahsi geçen miktar, Amazon Yağmur Ormanları veya mercan resifleri gibi ekosistemlerin çöküşünü durdurmak için gereken milyarlarca doları karşılamıyor. BM Kalkınma Programı küresel politika direktörü Marcos Neto, dünyanın doğa dostu projelere özel yatırımı teşvik etmenin yollarını bulması gerektiğini söyledi.
Bazı araçlar arasında, ülkelerin borçlarını daha düşük faiz oranlarıyla yeniden finanse ettiği yeşil tahviller veya borç-doğa takasları yer alıyor. Dünya Ekonomik Forumu, borç-doğa takaslarının doğa finansmanında 100 milyar dolar yaratabileceğini tahmin ediyor.
