TÜİK Katı Yakıtlar Kasım 2017 istatistiklerini paylaştı. Buna göre en fazla üretim ve teslimatın linyitte gerçekleştiği; enerji ve ısınma ihtiyacının talebi sürükleyen ana etmenler olduğu; taşkömür üretiminin teslimatı karşılama oranının sadece %2.2’de kaldığı görüldü.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından aylık yayımlanan Katı Yakıtlar istatistikleri kapsamında Kasım 2017 verileri paylaşıldı. Verilere göre Kasım 2017’de en fazla üretim ve teslimatın linyitte gerçekleştiği görülüyor.
TÜİK verisine göre Kasım 2017’de:
Satılabilir üretim: Taşkömürü 85.357 ton, linyit 6.094.159 ton ve taşkömürü koku 362.973 ton olarak gerçekleşti.
Teslimat miktarları: Taşkömürü 3.869.787 ton, linyit 6.102.277 ton ve taşkömürü koku 452.265 ton olarak kayda geçti.
Bazı rakamların gizli tutulduğu ve bazı verilere ulaşılamadığı için eksik bırakılan istatistiklere göre taşkömürü, linyit ve taşkömürü koku için teslimat miktarları 2016 ve 2017 yılları için şu şekilde gözüküyor (Şekil 1, Şekil 2, Şekil 3):
Şekil 1. Taşkömürü toplam teslimat – Ocak 2016 – Kasım 2017 dönemi (Veri: TÜİK, Grafik: Arif Cem Gündoğan)
Şekil 2. Linyit toplam teslimat – Ocak 2016 – Kasım 2017 dönemi (Veri: TÜİK, Grafik: Arif Cem Gündoğan)
Şekil 3. Taşkömürü koku toplam teslimat – Ocak 2016 – Kasım 2017 dönemi (Veri: TÜİK, Grafik: Arif Cem Gündoğan)
Aslan Payı Termik Santrallerin
Teslimatların teslim yerine göre dağılımlarına bakıldığında linyit teslimatının büyük oranda (2017 yılı ilk 11 ayı için %87) termik santrallere yapıldığı görülebilir (Şekil 4 ve Şekil 5). Demir-çelik hariç sanayi sektörü %9, diğer (konut, hizmet vb) ise %4 pay almış.
Şekil 4. Linyit teslimatının teslim yerine göre dağılımı – Ocak 2017 – Kasım 2017 dönemi (Veri: TÜİK, Grafik: Arif Cem Gündoğan)
Şekil 5. Linyit teslimatının teslim yerine göre dağılımı – Ocak 2016 – Aralık 2016 dönemi (Veri: TÜİK, Grafik: Arif Cem Gündoğan)
Toplam taşkömürü teslimatının teslim yerine göre dağılımına bakıldığında termik santrallerin yine en büyük payı aldığı (2017 yılı ilk 11 ayı için %52) görülmekte (Şekil 6 ve Şekil 7):
Şekil 6. Taşkömürü teslimatının teslim yerine göre dağılımı – Ocak 2017 – Kasım 2017 dönemi (Veri: TÜİK, Grafik: Arif Cem Gündoğan)
Şekil 7. Taşkömürü teslimatının teslim yerine göre dağılımı – Ocak 2016 – Aralık 2016 dönemi (Veri: TÜİK, Grafik: Arif Cem Gündoğan)
Üretimin Teslimatları Karşılama Oranı Taşkömürü İçin Çok Düşük, Linyitte Kendi Kendine Yeterli
TÜİK verilerine göre üretilen katı yakıtların teslimatları karşılama oranı taşkömüründe çok düşük (%2.2) kaldı. Bu oran taşkömürü kokunda %80,3 ve linyitte %99,9 olarak hesaplanmış durumda (Şekil 8). Bu durum, Türkiye’nin linyitte kendine yetmekte ancak taşkömüründe ithalata bağımlı olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor. İklim Haber olarak EPİAŞ 2018 yılı 3. hafta verilerine göre ithal kömürün Türkiye elektrik üretimindeki payı %21 civarında olduğunu ve EPDK’nın ithalatına bağımlı olduğumuz doğalgaz tüketiminde 2018 yılı için artış beklentisi içinde olduğunu sizlerle yakın zamanda paylaşmış; bunların getirdiği risklere dikkat çekmiştik.
Şekil 8. Türkiye’de katı yakıt üretiminin Kasım 2017’de teslimatı karşılama oranı (Veri: TÜİK, Grafik: Arif Cem Gündoğan)
Çalışma Neden Yapılıyor? Neyi İçeriyor?
Aylık Katı Yakıt İstatistikleri çalışması, Türkiye’de yakıt amaçlı kullanılan fosil kaynakların (kömür ve kömür ürünleri; taşkömürü, linyit, asfaltit, kok, briket vb.) ulusal ve uluslararası bilgi ihtiyacının aylık olarak karşılanması amacı ile gerçekleştirilmekte. Bu katı fosil kaynakların TÜİK tarafından kabul edilen tanımları şu şekilde:
| Taşkömürü | Kalorifik değeri 5732 kcal/kg’ın üzerinde olup, sabit karbon içeriği yüksek, uçucu madde miktarı ve nem içeriği düşük kömür cinsidir. |
| Linyit | Kalorifik değeri 4777 kcal/kg’ın altında olan, topaklaşma özelliği göstermeyen, sabit karbon içeriği düşük, uçucu madde miktarı ve nem içeriği yüksek kömür cinsidir. |
| Asfaltit | Kalorifik değeri 4777-5732 kcal/kg arasında olan, topaklaşma özelliği göstermeyen, sabit karbon içeriği düşük, uçucu madde miktarı ve nem içeriği yüksek kömür cinsidir. |
| Kok | Kömürün karbonlaşmasından elde edilen katı üründür. Kok kömürünün nem oranı düşüktür ve uçucu bir maddedir. Kok, çoğunlukla demir-çelik sanayiinde enerji kaynağı ve kimyasal etmen olarak kullanılır. Kok kırıntıları ve dökme kok bu kategoriye dahildir. |
| Briket | Belirgin bir şekil verilerek taşkömürü veya linyitin basınçlı işlemler ile bir araya getirilmiş halidir. |
TÜİK’e Göre Satılabilir Üretim Nasıl Tanımlanıyor?
Satılabilir üretim TÜİK’e göre ocaktan çıkarılan ham kömürün kullanıma hazır hale getirilmiş, elenmiş, yıkanmış, toz vb. hali; Taşkömürü ve linyitten elden edilen kok, briket vb. katı yakıtlar için ise kullanıma hazır hale getirilmiş şekli.
TÜİK’e Göre Üretimin Teslimatları Karşılama Oranı Neyi Gösteriyor?
Bir katı yakıtın teslimatının, satılabilir üretimle karşılanabilen kısmının oranını göstermektedir.
Üretimin Teslimatları Karşılama Oranı Ne Demek?
Üretimin teslimatları karşılama oranı = (satılabilir üretim miktarı / teslimat miktarı)*100 olarak hesaplanmakta.
Bu Verinin Kaynağı Nedir?
Veri kaynağı katı yakıt üretim ve/veya ithalat/ihracat faaliyetlerinde bulunan girişimler olarak belirtilmekte. Daha önce TÜİK tarafından yüz yüze yapılan anketler aracılığı ile toplanan veri, 2014 yılı Şubat ayından itibaren web tabanlı bir yazılım ve anket üzerinden toplanıyor.
