Trump’ın Kömür Planlarına Finansal Darbe: Fosil Yakıt Yatırımlarına Geçiş Yok!

Geçtiğimiz Salı günü biri özel biri kamu olmak üzere iki finans kuruluşu “Tek Gezegen” iklim zirvesinde fosil yakıtlara olan yatırımlarını durdurma kararı aldıklarını açıkladı. Hem özel hem de kamu finans kuruluşlarından gelen bu açıklamalar, finans kurumlarının fosil yakıtlar ve iklim değişikliğiyle ilgili riskleri hesaplamaya başladığını ortaya koyuyor.

“Tek Gezegen” zirvesinde finans kuruluşları ardı ardına fosil yakıtlara yaptıkları yatırımlarını durdurma kararı aldıklarını açıkladılar. Petrol ve doğalgaz arama, çıkarma ve üretim (upstream) faaliyetlerine bugüne kadar finansman sağlayan Dünya Bankası Grubu, 2019 yılından itibaren bu alanlara ilişkin finansman desteğini tamamen durduracağını açıkladı. Zirvede yapılan açıklama kamuoyunda heyecan yaratırken petrol ve doğalgaz bağlamında iletim, dağıtım ve enerji üretimine dair herhangi yeni bir kısıtlama açıklaması yapılmadı.

Zirvedeki bir diğer açıklama ise sigorta devi AXA’dan geldi. İklim değişikliği ile mücadele konusunda hem aldığı tedbirler hem de yatırımları bağlamında önde gelen şirketlerden biri olarak gösterilen AXA Holding, 2015 yılında yeşil yatırımlara ayırmayı planladığı 3 milyar avroyu 2020 itibari ile dört katına çıkaracağını ve 12 milyar avro yatırımda bulunacağını duyurdu. AXA aynı zamanda bundan sonraki süreçte yeni kömür santrali projelerini sigortalamayacağını da açıkladı.

Oil Change International’s Stop Funding Fossils programı yöneticisi Alex Doukas konuyla ilgili verdiği görüşte iki açıklamanın da küresel finans topluluğunun geniş anlamda bir değişim sinyali anlamına geldiğini belirtiyor: “Bu açıklamalar aynı zamanda fosil yakıtların çağının bittiğini ve finans kuruluşlarının petrole ve kömüre yatırım yapmalarının finansal olarak risklerini değerlendirdiğini ortaya çıkardı. İtibarlarının zedelenmesini göze alamamaları da bir etken.” Doukas özelikle Dünya Bankası’nın taahhüdünün etkileyici ve AXA’nın aldığı kararlardan daha anlamlı olduğunun altını çiziyor.

“Farklı Aktörler Farklı Adımlar Atıyor”

Avrupa’nın önde gelen iki bankası BNP Paribas ve ING de geçtiğimiz günlerde katran kumu petrolünden yatırımlarını çekeceklerini açıkladılar. Dünyanın en büyük bağımsız varlık fonu olan 1 trilyon dolar değerindeki Norveç’in bağımsız varlık fonu da petrol ve gaz şirketlerini benchmark endeksinden çıkarmayı gündemine aldı. Öneri, Maliye Bakanı tarafından kabul edildiği ve parlamentodan geçtiği takdirde, benchmark endeksinin şu anda %6’sını oluşturan ve 37 milyar doları değerindeki petrol ve gaz hisseleri zaman içinde fondan çıkaracak.

Ceres adlı kâr amacı gütmeyen sürdürülebilirlik organizasyonu yöneticisi Andrew Logan ise iklim riski konusunda finansal risk dahilinde bir endişe duyulduğunu ve bunun farklı aktörleri farklı adımlar atmaya yönlendirdiğini ifade ediyor ve ekliyor: “Ancak hepsi aynı genel kaygıyla motive oldu ve harekete geçti”.

Bu yaşanan olumlu gelişmelere rağmen Trump yönetimindeki ABD de fosil yakıtların özellikle gelişmekte olan ülkelerde kullanımını destekleyen adımlar atıyor. Geçtiğimiz Kasım ayında Almanya’nın Bonn kentinde düzenlenen COP23’de ABD’nin tek resmi organizasyonu kömürü, nükleeri ve doğalgazı gelişmekte olan ülkeler için bir enerji kaynağı olarak sunan ve yücelten bir panelden ibaretti. Bununla birlikte Beyaz Saray resmi olarak, Endonezya, Çin ve Hindistan gibi kömüre bağlı ülkeler ile Birleşik Devletler arasında bir ittifak kurarak yurtdışında ABD kömürünün kullanımını artırmak için bir çaba başlattığını açıkladı.

Doukas ise Salı günkü açıklamaların, Trump yönetiminin yurtdışında kömür ve doğalgaz için yeni fırsatlar yaratmaya odaklanmasına rağmen kamu ve özel finans kurumlarının, bu taahhütleri yerine getirmek yerine fosil yakıt yatırımlarından geri çekildiklerini gösterdiğini belirtiyor.

“Burada gördüğümüz, Trump yönetiminin ne yaptığına bakılmaksızın, iklim değişikliği konusunda ilerleme kaydeden ülkeler, kamu ve özel finans kurumların varlığı” diyen Doukas’a göre Trump yönetimi attığı adımlarla sürece zarar vermesine rağmen, bu bağlamdaki eylemleri büyük ölçüde alakasız.