Tarihsel Emisyonlar Büyük Kirleticilerin Sorumluluğunu Ortaya Koyuyor

Carbon Brief tarafından gerçekleştirilen ve 1850’den bu yana karbondioksit emisyon verilerini derleyen analiz, ilk kez ormanların yok edilmesinden kaynaklanan emisyonları ele alıyor. Bunun yanı sıra fosil yakıt ve çimento üretimini ve arazi kullanımındaki diğer değişiklikleri de içeriyor.

1850’den beri ülkelerin toplam karbon emisyonlarının analizi, iklim acil durumu için en büyük tarihsel sorumluluğa sahip ülkeleri sıraladı. Ancak ilk 10’dan altısı, Kasım ayında Glasgow’da yapılacak BM COP26 iklim zirvesinden önce emisyonlarını azaltmak için henüz iddialı yeni taahhütlerde bulunmadı.

Altı ülke arasında en büyük birikimli kirleticiler olarak ABD’yi Çin, Rusya ve Brezilya takip ediyor. İngiltere sekizinci, Kanada ise 10. sırada yer alıyor. Karbondioksit yüzyıllar boyunca atmosferde asılı kalabiliyor ve yayılan karbondioksitin kümülatif miktarı, dünyanın halihazırda yaşadığı 1.2 derecelik ısınmayla yakından bağlantılı.

BM müzakerelerinde, tarihsel emisyonlar, gelişmekte olan ülkeler tarafından gündeme getirilen adalet tartışmalarının yanı sıra ulusların zenginliğindeki eşitsizliğe de işaret ediyor. Gelişmekte olan ülkeler, fosil yakıtlarla zenginleşen ülkelerin harekete geçme ve düşük karbondioksitli kalkınma ve küresel ısınmanın etkilerine karşı koruma sağlama konusunda en büyük sorumluluğa sahip olduğunu söylüyorlar.

COP26’ya ev sahipliği yapan İngiltere ve Başbakan Boris Johnson, Eylül ayında BM’ye yaptığı bir konuşmada bu sorumluluğu kabul etmişti.

Carbon Brief tarafından gerçekleştirilen analiz, ilk kez ormanların yok edilmesinden kaynaklanan emisyonları ve fosil yakıtlar ve çimento üretiminin yanı sıra arazi kullanımındaki diğer değişiklikleri de içeriyor.

Veriler ayrıca dünyanın şu andaki karbondioksit bütçesinin %85’ini kullandığını gösteriyor.

ABD, Almanya, İngiltere ve Kanada, COP26 öncesinde daha derin emisyon kesintileri sözü veren ilk 10 ülke oldu. ABD, gelişmekte olan ülkelere iklim finansmanı katkısını iki katına çıkaracağını söylese de, bazılarına göre bu taahhüt hâlâ dünyanın en büyük ekonomisine göre yetersiz.

Yeni bir taahhütte bulunan Rusya, emisyonlarının hâlâ artmasına izin veriyor ve İklim Eylemi İzleyicisi (CAT) grubu bunu Paris hedefleriyle karşılaştırıldığında “kritik olarak yetersiz” olarak sınıflandırıyor. Çin ve Hindistan henüz herhangi bir yeni taahhütte bulunmazken, Brezilya, Endonezya ve Japonya önceki taahhütlerinde iyileştirme yapmıyor.

Carbon Brief’ten Simon Evans, “1850’den beri atmosfere pompalanan 2.500 milyar ton karbondioksit ile halihazırda yaşadığımız 1,2 derecelik ısınma arasında doğrudan bir bağlantı var. Ormancılık ve arazi kullanımı değişikliğinden kaynaklanan karbondioksiti göz ardı edemeyiz, çünkü 1850’den bu yana kümülatif toplamın yaklaşık üçte birini oluşturuyorlar. Bunu eklediğinizde, Brezilya ve Endonezya’nın ilk 10’a girdiğini görmek gerçekten çarpıcı” dedi.

Carbon Brief analizi, ABD ve Çin’in kümülatif emisyonlarının yaklaşık %85’inin fosil yakıt yakılmasından ve %15’inin ormansızlaşmadan olduğunu, Brezilya ve Endonezya için ise bunun tam tersinin geçerli olduğunu gösteriyor. Endonezya ağaçların kesilmesini durdurmada bir miktar ilerleme kaydetti, ancak Brezilya’daki ormanların yok edilmesi, mevcut başkan Jair Bolsonaro döneminde hızlandı.

Ormansızlaşma emisyonlarının dahil edilmesi Avustralya’yı 16. sıradan 13. sıraya yükseltiyor. Avustralya’nın son 200 yılda orman örtüsünün neredeyse yarısını yok ettiği düşünülüyor. Avustralya’nın COP26 için emisyon azaltım taahhüdü, hedeflerini artırmaya yetmiyor ve CAT tarafından “son derece yetersiz” olarak değerlendiriliyor.

ABD, 1850’den günümüze kadar en büyük birikime sahip kirletici oldu. Rusya, emisyonlarının 1970’lerden itibaren hızla artmaya başlayan Çin’in emisyonlarını geride bıraktığı 2007 yılına kadar en büyük ikinci kirleticiydi. İngiltere, 1870’ten Brezilya’nın öne geçtiği 1970’e kadar, bir yüzyıl boyunca üçüncü en büyük emisyon kaynağı ülkeydi.

Geçtiğimiz hafta, BM Genel Sekreteri António Guterres, iklim kriziyle mücadeleye gelişmiş ekonomilerin öncülük etmesi gerektiğini söyledi ve Greta Thunberg de tarihsel sorumluluk konusunu gündeme getirdi.

Karbon Özeti analizi; Karbondioksit Bilgi Analizi Merkezi, Verilerdeki Dünyamız, Küresel Karbon Projesi, Karbon İzleme ve ormansızlaşmadan kaynaklanan emisyonlar ve arazi kullanımındaki değişikliklerle ilgili çalışmalardan alınan verileri kullandı. 1850’den önce güvenilir veri bulmak zor ve bu nedenle 1850’den önce meydana gelen ormansızlaşmadan kaynaklanan emisyonları içermiyor. Zamanla değişen ulusal sınırları hesaba katan çalışma daha önce sömürgeleştirilmiş ülkelerden gelen emisyonları sömürgeci ulusa atfetmedi.