Geçen yıl küresel yeni araba satışlarında SUV model arabalar rekor kırdı. Daha geniş ve daha büyük arabaların karbon emisyonun artışına büyük katkı sunduğuna dikkat çeken Uluslararası Enerji Ajansı’nın son analizine göre, SUV’lar şayet bir ülke olsaydı, Japonya ve Almanya’nın ulusal emisyonlarını da geçerek dünyanın en büyük 5. karbon üreticisi ülke konumunda olacaktı…
SUV model arabalar 2023 yılında küresel yeni araba satışlarının yarısını oluşturarak yeni bir rekor kırarken, uzmanlar, geniş ve ağır araçların satışındaki artışın küresel ısınmaya neden olan karbon emisyonuna katkısının da büyük olduğuna dikkat çekti. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yeni analizine göre SUV kaynaklı artan karbon emisyonu, küresel emisyon artışına %20 katkı sundu. IEA’nın açıklamasında, SUV’lar şayet bir ülke olsaydı, Japonya ve Almanya’nın ulusal emisyonlarını da geçerek dünyanın en büyük 5. karbon üreticisi ülke konumunda olacağına dikkat çekildi.
İklim kaynaklı aşırı hava olayları artarken, emisyonlarda acil kesintiler gerekli. Ancak son yıllarda pandemi dönemi hariç, küresel ulaşım kaynaklı emisyon miktarı hızla artmış durumda. 2023 yılında SUV model arabaların satışı %15 artış gösterirken, normal arabaların satışı %3 arttı. IEA açıklamasında SUV’a karşı artan ilginin arka planında “bir tür statü sembolü” olarak görülmesi ve bu araçların daha rahat olduğuna dair pazarlama stratejilerinin yattığına dikkat çekildi. IEA ayrıca SUV’ların daha yüksek ön kısımları nedeniyle yaya çarpışmalarında daha önemli yaralanmalara neden olduğu ve şehir içinde diğer arabalara nazaran daha fazla alan kapladığına da vurgu yapıldı.
Elektrikli SUV da Sorunlu
2023 yılında satılan yeni SUV’ların yaklaşık %20’si elektrikli ya da hibrit modellerden oluştu. Ancak IEA büyük araçların daha büyük pillere ihtiyaç duyması nedeniyle bu durumun da pil üretimi için hayati minerallere yönelik arz üzerinde daha fazla baskı yarattığını ve daha fazla elektriğe ihtiyaç duyduğunun da altını çizdi. IEA adına araştırmayı yapan Laura Cozzi ve Apostolos Petropoulos, “SUV’lar gibi daha ağır ve daha az efektif araçlara yöneliş, son yıllarda elde edilen kazanımları boşa çıkarmış durumda” dedi.
Avrupa’da karbon emisyonlarının düşürülmesi adına faaliyet gösteren Ulaşım ve Çevre (T&E) adlı think tank kuruluşu yetkililerinden James Nix de araba üreticilerinin daha fazla kazanç için bildikleri tek yolun daha büyük ve daha ağır araba üretmek olduğunu söyledi. Nix, “Yeni arabalar her yıl neredeyse otobüsler ve kamyonetler gibi genişliyor. AB ülkelerinde bu tür araçlara ulusal vergiler ve park fiyatlarında düzenlemeler gelmezse Avrupa da Kuzey Amerika’nın gittiği yoldan gidecektir” dedi.
Trafikteki 4 Aracın Biri Artık SUV
2023 yılında dünya çapında yollarda 360 milyondan fazla SUV vardı ve bu arabalar 2022 yılına göre %10 daha fazla, 1 milyar ton karbon emisyonu üretti. IEA’ya göre, küresel petrol tüketimi günde 600 bin varile çıkarken, bu miktar toplam petrol talebinin dörtte birini oluşturdu. SUV model arabalar da ortalama bir araçtan 200-300 kg daha ağır olmaları nedeniyle, bu araçlara göre %20 daha fazla karbon emisyonu üretiyor.
2023 yılında zengin ülkelerde yaklaşık 20 milyon yeni SUV satılırken, bu da toplam pazarın %50’sinin ilk defa aşılması anlamına geldi. Küresel çapta ise yeni araç satışının %48’ini SUV’lar oluştururken, IEA’ya göre aralarında eski araçlar da dahil olmak üzere bugün için trafikte olan toplam araba miktarının dörtte birini SUV’lar oluşturuyor.
IEA verileri 2023’te elektrikli araba satışının da hızlı bir artış gösterdiğini ve bunun %55’ini SUV modellerinin oluşturduğunu ortaya koydu. Çalışmanın yazarları Cozzi ve Petropoulos, fosil yakıt kullanan araçlardan elektriklilere geçişin uluslararası enerji ve iklim amaçları doğrultusunda anahtar bir role sahip olduklarına dikkat çekmelerine karşın, “sürdürülebilir bir gelecek” açısından araçların yapımında daha az parça kullanmanın da bu anlamıyla hayati olduğunu belirtti.
Aralarında Fransa, Norveç ve İrlanda’nın da yer aldığı bazı ülkeler SUV’lara yönelik talebi dizginlemek adına önemler almaya başlarken, Paris şehrinde geniş araçlar için park ücretleri üç misline çıkarıldı bile.
