Şili de Kömüre “Adios” Diyor

Şili Hükümeti ve Güney Amerika’nın en büyük enerji şirketlerinin üyesi olduğu Şili Elektrik Üreticileri Derneği (Generadoras de Chile – The Chilean Generating Companies Association) tarihi bir anlaşmaya imza attı. Anlaşmaya göre, son derece pahalı olan karbon tutma ve depolama veya eş değer teknolojisi olmayan yeni kömür santrallerinin yapımı duracak, kömür yakıtlı termik santrallerin aşamalı bir şekilde ortadan kaldırılmasına yönelik bir çalışma planı oluşturulacak.

Şili Hükümeti, Güney Amerika’nın en büyük enerji şirketlerinin üyesi olduğu Şili Elektrik Üreticileri Derneği (Generadoras de Chile – The Chilean Generating Companies Association) ile çok önemli bir anlaşmayı onayladı. Anlaşma kapsamında, Şili Elektrik Üreticileri Derneği’ne bağlı firmalar karbon tutma ve depolama veya eş değer teknolojileri olmayan yeni kömür projesi yatırımı yapmayacağını garanti ediyor. Bununla birlikte Bakanlık ve Dernek arasında kömür yakıtlı termik santrallerin aşamalı bir şekilde ortadan kaldırılmasına yönelik bir çalışma planı oluşturulması konusunda da anlaşmaya varıldı.

Dünya Bankası’nın 2016 verilerine göre kişi başı yıllık 13.792 dolar gelirle, Güney Amerika’nın en güçlü ekonomilerinden biri olan Şili’de kömürden elektrik üretimi, %38.8 bir oranla elektrik üretiminin ana kaynağını oluşturuyor. Şili’de toplam 74.000 GWh elektrik tüketiminin 29.000 GWh’ını sağlayan, işletmede 27 kömür ünitesi olan 15 termik santral bulunuyor. Bu anlaşma sayesinde planlama aşamasındaki termik santraller Şili Enerji Bakanlığı tarafından ivedilikle yeniden değerlendirmeye alınacak. Bunun haricinde 2050 Enerji Politikaları kapsamında kömür kaynaklı elektrik üretimini tamamen sonlandırmak için bir çalışma grubu kuruldu. Anlaşmanın mimarları, bu kararları alırken yenilenebilir enerjinin düşen fiyatlarını referans gösterdi.

Anlaşmanın Maddeleri

Yenilenebilir enerji vizyonunu bir adım ileri götürebilmek için, Şili Hükümeti ve Şili Elektrik Üreticileri Derneği üyesi olan AES Gener, Colbun, Enel and Engie aşağıdaki hususlarda fikir birliğine vardı:

1. Yukarıda adı geçen şirketler, karbon tutma ve depolama veya eş değer teknolojileri olmayan yeni kömür projesi yatırımı yapmayacağını garanti ediyor.
2. 2050 Enerji Politikası hedefleri kapsamında, her bir santrali ve elektrik sistemini; teknolojik, çevresel ve sosyoekonomik açıdan, ayrıca güvenlik ve verimlilik gibi kıstaslar bakımından da bir bütün olarak analiz edecek bir Çalışma Grubu kurulacak.
3. Enerji Bakanlığı bu Çalışma Grubu’nu, diğer tüm ilgili kurumların sürece katılmasını sağlayacak şekilde koordine edecek.

Şili Enerji Bakanı Andrés Rebolledo, La Tercera gazetesine verdiği röportajda kömürden elektrik üretiminin 2030 ile 2050 yılları arasında sonlanacağını tahmin ettiğini belirtirken, bu alınan kararla mevcut iki kömür projesi Colbún’daki Santa María II projesi ve Engie’nin Mejillones projesinin ikinci aşaması ivedilikle yeniden incelemeye alınacak.

Şili Elektrik Şirketleri Birliği tarafından yapılan basın açıklamasında ise “Belirgin maliyet düşüşü ve şebekemize dahil olan yenilenebilir üretim teknolojilerinin artması sayesinde elektrik endüstrisi olarak, termoelektrik üretimin gelecekte ülkenin temel elektrik kaynağı olmayacağını söyleyebiliriz. Güneş ve rüzgârın yetmediği zamanlarda onların yerini tamamlayacak hidroelektrik ve diğer yenilenebilir depolama yöntemleri ile ülkemizin ihtiyacını karşılayacağız” denildi.

Yenilenebilir enerjinin belirgin olarak düşen fiyatları ve yenilenebilir kaynaklı enerji üretim teknolojilerindeki hızlı gelişim sayesinde, elektrik üretim sektörü yüzünü gittikçe yenilenebilire dönen ve termik enerjinin artık ana enerji kaynağı olmaktan çıktığı bir geleceği öngörüyor. Sektör, güneş ve rüzgârın yetmediği zamanlarda onların yerini tamamlayacak hidroelektrik ve diğer yenilenebilir depolama yöntemleri ile ülkenin ihtiyacını karşılamayı hedefliyor.

Avrupa da Kömürden Vazgeçiyor

Bu arada Avrupa ülkeleri de kömürden çıkış tarihlerini tek tek açıklıyor. Finlandiya 2030’a kadar kömüre dayalı elektrik üretimini sonlandırmayı planlıyor. Hala açık olan kömürlü termik santraller Avusturya’da 2025 yılına kadar, Portekiz ve İsveç’te 2030’a kadar kapatılacak. Belçika’daki son kömürlü termik santral ise Nisan 2016’da kapatıldı. Hollanda tüm kömürlü termik santrallerini aşamalı olarak 2030’a kadar kapatacağını resmen duyurdu. İtalya ise kömüre dayalı elektrik üretimini 2025 yılına kadar sonlandırmak üzere çalışmalar gerçekleştiriyor.

25 ülkenin bir araya gelip oluşturduğu ve küresel düzeyde kömürlü termik santrallerin kapatılmasını hızlandırmayı amaçlayan Kömür Sonrası Elektrik Üretimi İttifakı (Powering Past Coal Alliance) ise 2017 iklim müzakereleri toplantısında faaliyete girdi. Birleşik Krallık, Kanada, Meksika, Fransa, Finlandiya, Yeni Zelanda, İtalya, İsveç ve Letonya gibi 25 ülkeyi kapsayan grubun toplam 58 üyesi var.

Türkiye’de ise 2017 sonu itibari ile 18,6 GW kömür kurulu gücü bulunuyor. 85,2 GW’lık kurulu gücün yüzde 21,8’ni kömür santralleri oluşturuyor.