Dünyanın en büyük ekonomilerinin liderleri iklim üzerine sanal bir Beyaz Saray zirvesi için bir araya gelirken, gelişmekte olan ülkeler, iklim kriziyle başa çıkmak için mali yardım ihtiyaçlarının karşılanmayacağından giderek daha fazla endişe duyuyor.
ABD Başkanı Joe Biden, 2015 Paris Anlaşması’nı yerine getirmenin yollarını tartışmak ve önde gelen ekonomileri önümüzdeki 10 yılda seragazı emisyonlarını azaltma planlarını öne sürmeye teşvik etmek için 40’tan fazla dünya liderine ev sahipliği yapıyor.
Bu tür planlar, bilimsel tavsiyeler doğrultusunda küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelerin en fazla 1,5 derece üzerinde sınırlandırmak için çok önemli olacak. Ancak bu taahhütlerin yanı sıra, gelişmekte olan ülkeler başka bir önemli alanda güçlü yeni taahhütler arıyorlar: İklim finansmanı. Zengin dünyadaki kamu ve özel sektör kaynaklarından gelecek mali yardım, yoksul ülkelerin emisyonları azaltmasına ve aşırı hava koşullarının yoğunlaşan etkileriyle başa çıkmasına yardımcı olmalarını amaçlıyor.
Yoksul ülkelere, 10 yıldan fazla bir süre önce, 2009’daki Kopenhag İklim Zirvesi’nde 2020’den itibaren yılda 100 milyar dolarlık iklim finansmanı sağlanacağı sözü verildi. Ancak, dönüm noktası niteliğindeki 2015 Paris Anlaşması’nda tekrarlanan ve uzun süredir devam eden bu taahhüt, geçen yıl yerine getirilmedi.
COVID-19 salgını, ülkeler sağlık etkilerinden ve karantinalardan kurtulmak için mücadele ederken, zengin ülkelerin artan finansal baskılarla karşı karşıya olduğu anlamına geldi. Ancak yoksul ülkeler için durum daha da vahim. Ekonomileri COVID kaynaklı küresel durgunluktan zarar gördü, aynı zamanda birçok kişinin güvencesi niteliğinde olan yurtdışında çalışan vatandaşları tarafından evlerine gönderilen para havalelerinin büyük bir kısmını kaybettiler.
Bu, en savunmasız ülkelerden bazılarını, düşük karbonlu bir geleceğe yatırım yapmak şöyle dursun, iklim felaketinin yoğunlaşan etkileriyle başa çıkma araçlarından yoksun bırakıyor. Birçoğu ayrıca, Çin, Rusya, Japonya ve Güney Kore gibi bazı ülkeler ve şirketler tarafından sunulan kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtlara yeni yatırımlar yapma tehlikesiyle karşı karşıya.
Oil Change International’ın kıdemli kampanyacısı Laurie van der Burg, “Yurt içinde ve yurt dışında, zengin ülke hükümetlerinin kamu parasını fosil yakıtlardan çekmesi ve koronavirüsten yeşil bir toparlanma için gerekli olan, yeni işler yaratabilecek çözümlere yönlendirmesi gerekli. Bu düşük gelirli ülkelere borçsuz ve artırılmış iklim finansmanı sağlamayı içeriyor” dedi.
ABD, Zirve öncesinde iklim finansmanı konusunda bazı önemli taahhütlerde bulundu, ancak gelişmekte olan ülkelerin umduklarının gerisinde kaldılar. Biden, Kongre’den, Yeşil İklim Fonu için 1,2 milyar dolar dahil olmak üzere, denizaşırı iklim finansmanında 2,5 milyar doları onaylamasını istedi.
Ancak bu, Donald Trump döneminde kaybedilenlerin yalnızca bir kısmını kapsıyor. Barack Obama, Yeşil İklim Fonu’na 3 milyar dolar taahhüt etmişti, bunun sadece 1 milyar doları Trump göreve gelmeden ve diğer ödemeleri askıya almadan önce ödenmişti.
Üst düzey bir Biden yönetim yetkilisi, özel sektör kaynaklarının iklim finansmanında giderek artan bir rol üstlenmek zorunda kalacağını vurguladı: “Finansın çözümün temel bir parçası olduğu çok açık. Sadece kamu maliyesi değil, özel finans kurumları da masaya gelmek zorunda. Her iki tarafı da masaya yatıracağız ve devletlerden, ulusal gündemlerden ve özel sektörden haber alacağız” dedi.
Zirvede, Bill Gates ve Michael Bloomberg dahil olmak üzere iş dünyası liderleri, aşağıdakiler dahil olmak üzere büyük finans kurumlarının baş yöneticileriyle birlikte siyasi liderlere hitap edecekler: Citigroup’un CEO’su Jane Fraser; Emeklilik fonu Calpers’ın genel müdürü Marcie Frost; Allianz sigorta şirketlerinin genel müdürü Oliver Baete ve Bank of America’nın başkanı ve CEO’su Brian Moynihan.
Bununla birlikte, özel sektör parası genellikle kredi, borç veya faizin ödenebileceği, kârın borç verene iade edildiği veya cezaların uygulanabileceği diğer yatırımlar şeklindeki koşullarla birlikte gelir. Gelişmekte olan ülkeler halihazırda COVID kriziyle ve artan borçla karşı karşıya ve bunu acilen kesmenin yollarına ihtiyaç duyuyor.
Bir başka sorun ise, özel sektör parasının genellikle, en çok ihtiyaç duyan en savunmasız yerlere değil, orta gelirli ülkelerdeki yenilenebilir enerji projeleri gibi potansiyel kârların en kolay olduğu yerlere yatırılması eğiliminde olması. Fırtınalar veya seller için erken uyarı sistemleri, kıyıdaki mangrov bataklıklarının yeniden büyümesi veya su depolama sistemleri gibi iklim bozulmasına karşı direnç oluşturan projeler hayat kurtarabilir ve geçim kaynaklarını koruyabilir, ancak finanse edilmesi zordur.
