Plastik Anlaşması’na Giden Yolda Kördüğüm

Küresel Plastik Anlaşması müzakerelerinin Ottowa ayağı, üretimin kısıtlanması konusunda anlaşma sağlanamadan sona erdi. 60’tan fazla ülke anlaşmaya üretim kısıtlamasının dahil edilmesini talep ederken, bir grup ülke de üretim miktarları yerine üretimin geri dönüşüme uygun yapılmasına odaklanma görüşünde.

Plastik kirliliğine son vermek için çok önemli bir adım teşkil edecek Küresel Plastik Anlaşması’na giden yolda müzakereler devam ederken, ülkeler bu anlaşmanın kapsamı konusunda farklı düşünmeye devam ediyor. Aralık ayında imzalanması umulan anlaşma öncesi Kanada’nın başkenti Ottawa’da düzenlenen müzakerelerin son haftasında, 60’dan fazla ülke anlaşmanın plastik üretimi kısıtlamasını da içermesini talep etti. AB ülkelerinin yanı sıra Ruanda, Peru, Norveç ve Gana gibi ülkelerden oluşan ve kendilerini “Çok İstekli Koalisyon” olarak adlandıran ülkeler grubu, müzakerecilerin önümüzdeki birkaç ay içinde bazı plastik türlerinin üretiminde azaltıma gidilmesi üzerine kafa yormaları gerektiğini vurguladı.

Üretim Miktarında Taban Belirleme Talebi

Toplantıya Ruanda adına baş müzakereci olarak katılan Juliet Kabera 2050 itibarıyla plastik üretiminin 3 katına çıkacağını hatırlatarak, “Bu miktarlarda üretim geri dönüşüm ve atık yönetimi kapasitemizin çok ama çok ötesinde ve sürdürülebilir değil” dedi. Ruanda ve Peru, anlaşmanın son haline doğru giderken faydalı olacağı düşüncesiyle, aşırı üretimin önüne geçmek amacıyla her ülkede ihtiyaç duyulan ve kullanılan plastiğin miktarı için tavan seviyelerinin belirleneceği bir süreç işletilmesi teklifinde bulundu.

Ancak üretimi hedefine alan tüm bu çabalar, Suudi Arabistan ve Çin gibi bazı büyük petro kimya sanayine sahip “Kafadar Ülkeler Grubu”nun sert muhalefetiyle yüz yüze. Söz konusu ülkeler Kore’nin Busan şehrinde yapılacak son toplantı öncesinde kalan zamanın, “plastik atığını yönetmek” gibi başlıklar üzerine harcanması kanaatinde. Çin’in Ottawa görüşmelerindeki baş müzakerecisi Yang Xiaoling, “Ülkeler plastiğin daha az kullanıldığı ya da daha kolay bir şekilde geri dönüştürülebildiği yeni tasarımlar gibi tartışma götürmeyecek konular üzerine odaklanmalı” diyerek diğer tartışmalara muhalefetini dile getirdi.

Çalışma Grupları Kuruldu

Ottawa’daki zirvenin pazartesi günü yapılan son toplantılarında ülkeler umulan anlaşmanın finansmanı da dahil detayları halletmeye yönelik olarak çalışma grupları kurulmasına karar verdi. Müzakerelerin sekreteri Ekvador’dan Luis Vayas Valdivieso çalışma guruplarının önümüzdeki aylarda müzakere etmeye devam edeceğini açıklarken, üretim sınırlamalarının tartışma konusu olmaya devam edip etmeyeceğine dair herhangi bir bilgi vermedi. Bazı delegeler ise anlaşmaya yönelik umutlarını dile getirdi. Angola müzakerecisi Santos Virgilio, “Neredeyse tüm tartışma başlıklarını konuştuk ve artık anlaşmayı müzakere etmeye başlamak için iyi bir irade ve inanç sergilemek gerekiyor. Artık oturup bir çözüm sunma zamanı” dedi.

Çalışma grupları kurulmasına hiçbir ülkeden itiraz gelmedi. Ancak  Kasım ayında Nairobi’deki müzakereler sırasında “Kafadar Ülkeler Grubu”nu temsil eden Suudi Arabistan, anlaşma taslağı üzerine resmi zirve dışında yapılan çalışmalara engel olmuştu. Geçen yıl Paris’te yapılan müzakereler sırasında da Suudi Arabistan ve benzer görüşteki ülkeler toplantılarda görüşmelere rehberlik edecek prosedürlerin kuralları üzerine tartışmaya odaklanarak esas içeriğin tartışılmasını ertelemeye çalışmışlardı.