Arjantin Cumhurbaşkanı Javier Milei ve hükümeti Paris Anlaşması’ndan çekilmeyi ifade etmeye ve seçenek olarak tartışmaya başladı. Ancak bu seçeneğin hayata geçirilmesi durumunda ülkenin en önemli ticari ortaklıkları büyük zarar görebilir.
Ocak ayında ABD’nin Paris Anlaşması’ndan çekilmesinin ardından, Arjantin hükümeti de Başkan Javier Milei liderliğinde, benzer bir adım atmayı masaya yatırıyor. Ancak uzmanlar, böyle bir adımın ülkenin bazı önemli ticari ortakları ile ilişkilerine zarar verebileceği uyarılarında bulunuyor.
Sağcı popülist lider Milei, Fransız haber dergisi Le Point’e kısa süre önce verdiği demeçte, “Çevreci gündemi benimsemiyorum” diyerek, Paris Anlaşması’ndan çekilmeyi düşündüğünü söyledi.
Milei bugüne kadar iklim değişikliği inkârı üzerine bir kampanya yürüttü. Büyük petrol ve gaz projelerini destekleyen Milei, çevre bakanlığının bütçesini neredeyse yarıya indirdi. Ayrıca geçen yıl Bakü’deki COP29 iklim zirvesinden Arjantin’in müzakere ekibini çekti.
5 Şubat’ta, başkanın yorumlarının yayımlandığı gün, sözcüsü Manuel Adorni gazetecilere Arjantin’in Paris Anlaşması’ndan çekilmeyi değerlendirdiğini, ancak henüz herhangi bir karar alınmadığını ifade etti.
Anlaşmadan Çekilme Kararı Kongre’den Geçmek Zorunda
Milei yönetimi, Donald Trump’ın ABD’nin Paris Anlaşması’ndan çekileceğini açıklamasından önce bile, geçen yıl boyunca böyle bir adımın olası etkilerini değerlendiriyordu. Ancak uzmanlar bunun yapılmasının Çin ve Avrupa Birliği (AB) gibi yakın ticaret ortaklarıyla olan ilişkileri zedeleyebileceğine ve ülkeye gelen iklim finansmanı akışlarını engelleyebileceğine dikkat çekiyor.
Uzmanlar ayrıca, Milei’nin çekilme için parlamentonun onayını alarak yasal süreci takip etmesi gerektiğini söyledi. ABD Başkanı Donald Trump, 20 Ocak’ta göreve başladığı ilk gün, ABD’yi Paris Anlaşması’ndan çekme sürecini başlatan bir başkanlık kararnamesi yayımladı. Arjantin ise 2015 tarihli anlaşmayı Kongre tarafından onaylanan bir yasa ile bağlayıcı kıldığı için Milei’nin anlaşmadan çıkmak için aynı yolu takip etmesi gerekiyor.
Sürdürülebilirlik ve çevre konularında çalışan Arjantin merkezli bir STK olan Çevre ve Doğal Kaynaklar Vakfı (Environment and Natural Resources Foundation – FARN) İcra Direktörü Andres Napoli de, “Eğer Milei Kongre’yi geçmez ve kararı tek taraflı olarak alırsa, bir suç işlemiş olur” dedi.
Latin Amerika’da İzole Bir Konuma Düşebilir
Paris Anlaşması’ndan çekilmenin ticari bir bedeli de olabilir. Örneğin AB, Arjantin’in üçüncü en büyük ticaret ortağı olma özelliğine sahip. Soya fasulyesi ve yer fıstığı gibi gıda ürünleri ana ihracat kalemlerini oluşturuyor. Arjantin’in en büyük ticaret ortağı ise bu yılki COP30 iklim zirvesine ev sahipliği yapacak olan Brezilya.
Nitekim geçen Aralık ayında, AB ile Güney Amerika Ortak Pazarı (Mercosur) arasındaki ticaret anlaşmasının yeniden müzakeresi Arjantin, Paraguay, Brezilya ve Uruguay’ı içeren bir ticaret bloğunu ve Paris Anlaşması’nı temel bir unsur olarak belirten yeni bir maddeyi içeriyordu.
Eğer Arjantin iklim anlaşmasından çekilirse, AB ile olan ticaret anlaşması, şartlarına göre kısmi veya tamamen askıya alınacak. Ayrıca, anlaşmada kalmaya devam edebilecek diğer (Mercosur) üyelerinin Arjantin’i izole etme ihtimali doğacak.
Arjantin’in ikinci büyük ticaret ortağı ise Çin. Geçen ay, ABD’nin Paris Anlaşması’ndan çıkma kararına yanıt olarak, Pekin’in dışişleri bakanlığı sözcüsü Guo Jiakun, “Çin, tüm taraflarla birlikte iklim değişikliğini aktif bir şekilde ele almak ve küresel bir yeşil ve düşük karbonlu geçişi teşvik etmek için çalışacak” demişti.
İklim Eylemiyle İlgili Projeler Arjantin Toplumuna Katkı Sunar
Arjantinli iklim politikası analisti ve danışmanı Enrique Maurtua Konstantinidis ise, son 20 yıldır ekonomik istikrarsızlık, makroekonomik dengesizlikler ve astronomik enflasyon oranlarıyla mücadele Arjantin’in Paris Anlaşması’nda kalmasının, yatırımları ülkeye yönlendirmek için fırsat sunacağına dikkat çekti. Konstantinidis şöyle devam etti:
“Paris Anlaşması’nda kalmak, Buenos Aires’e uyum fonlarına, kapasite geliştirme programlarına ve iklim eylemiyle uyumlu projelerin geliştirilmesi için uluslararası işbirliğine erişim sağlar. Bu projeler, bir ülkenin altyapısına ve toplumuna katkıda bulunur.”
Nitekim Dünya Bankası’nın son 10 yılda Arjantin için onayladığı 72 projeden 23’ü, emisyonları azaltmak ve iklim değişikliğine uyum sağlamakla doğrudan bağlantılı oldu. Amerika Kıtası Kalkınma Bankası da, Corrientes ve Entre Ríos eyaletlerinde sel felaketiyle ilgili acil durum yanıtlarını ve Córdoba’daki orman yangınlarını destekleyen projelere finansman sağladı.
2018’de, Mauricio Macri hükümeti, Uluslararası Para Fonu (IMF) ile 44 milyar dolar tutarında bir borç anlaşması imzaladı, bu da o dönemde fonun tarihindeki en büyük ödemeydi. 2022’de, Arjantin ve IMF, borcu 10 yıl içinde geri ödemek üzere bir uzatma anlaşmasına vardılar. 2024 Aralık’ta, kredinin ilk iki yılının faiz kısmı ödendi. Şimdi ise Milei hükümeti, aynı kredinin yeniden yapılandırılması için müzakerelere giriyor ve bu süreç iklimle ilgili hususları da içerebilecek gibi görünüyor. IMF’nin kendi web sitesinde de “iklimle ilgili hususlar, artık ikili ve çok taraflı gözetim, kapasite geliştirme ve kredi verme süreçlerine entegre edilmiştir” ifadelerine yer veriliyor.
2022’deki anlaşmada da Arjantin için belirlenen hedefler arasında üç temel iklim politikası yer aldı: yeni bir elektrikli mobilite yasası, yeşil becerileri ve döngüsel ekonomiyi artırmayı amaçlayan bir “Yeşil Üretken Kalkınma Planı” ve ulusal bütçede daha güçlü bir çevresel perspektif.
