Öldürücü Isı Dalgaları ve Sel: İklim Krizi 2021’de Aşırı Hava Koşullarını Şiddetlendirdi

2021’deki aşırı hava olayları Türkiye’den Kenya’ya dünyanın her noktasını vurdu, binlerce insan hayatını kaybetti.

2021’deki aşırı hava olayları dünya çapında rekorları alt üst etti. Fırtınalar ve sıcak hava dalgalarında yüzlerce kişi öldü. Çiftçiler kuraklıkla ve bazı durumlarda çekirge belasıyla mücadele etti. Orman yangınları, ormanları, kasabaları ve evleri yutarken, karbon emisyonları için yeni rekorlar kırılmasına yol açtı.

Bu olayların çoğu iklim değişikliği nedeniyle şiddetlendi. Bilim insanları, yeryüzünün önümüzdeki 10 yıl ve sonrasında ısınmaya devam ettikçe, daha fazlasının ve daha kötüsünün geldiğini söylüyor.

Şubat; Soğuk, normalde ılık olarak bilinen Teksas’ı vurdu, eyalette 125 kişiyi öldürdü ve milyonlarca kişiyi elektriksiz bıraktı.

Kenya ve Doğu Afrika’nın diğer bölgeleri, on yıllardır mücadele ettikleri çekirge felaketiyle karşılaştı. Böceklerin ekinleri ve otlakları yok etmesi sorunu yerel halka büyük bir darbe vurdu. Bilim insanları, iklim değişikliğinin şiddetlendirdiği olağandışı hava düzenlerinin böceklerin gelişmesi için ideal koşullar yarattığını söylüyor.

Mart; Pekin’in gökyüzü turuncuya döndü ve Çin’in başkentinin on yılın en kötü kum fırtınası sırasında uçuşlar durduruldu.

Her yıl otobüsler dolusu gönüllü, toprağı stabilize edebilecek ve rüzgara tampon görevi görebilecek ağaçlar dikmek için çöle geliyor. Bilim insanları, daha sıcak yazlar ve daha kuru kışlar nem seviyelerini azalttıkça iklim değişikliğinin çölleşmeyi daha da kötüleştireceğini tahmin ediyor.

Haziran; Batı ABD’nin neredeyse tamamı, 2020’nin başlarında ortaya çıkan bir kuraklığın pençesindeydi. Çiftçiler mahsulleri terk etti, yetkililer acil durum önlemleri açıkladı ve Hoover Barajı rezervi tüm zamanların en düşük seviyesine ulaştı.

Eylül ayına kadar ABD hükümeti, önceki 20 ay boyunca Güneybatı’nın yüzyıldan fazla bir süredir en düşük yağışı yaşadığını ve kuraklığı iklim değişikliğiyle ilişkilendirdiğini doğruladı.

ABD ve Kanada Pasifik Kuzeybatısındaki rekor kıran bir sıcak hava dalgası sırasında yüzlerce kişi öldü. Bilim insanları bu rekor sıcak hava dalgasının iklim krizi olmadan gerçekleşmesinin neredeyse imkansız olduğunu açıkladılar.

Birkaç gün içinde elektrik hatları eridi ve yollar bozuldu. Sıcaklarla baş etmeye çalışan şehirler, sakinlerini korumak için soğutma merkezleri açtı. Sıcak hava dalgası sırasında, Portland, Oregon, 46.7 derece ile tüm zamanların rekorunu kırdı.

Temmuz; Çin’in orta kesimindeki Henan eyaletinde sadece üç günde bir yılda yağacak miktarda yağmur yağdı. Sel felaketinde 300’den fazla kişi öldü.

Bu arada Avrupa’da, sağanak yağışların Almanya, Belçika ve Hollanda’ya yağması sonucu yaklaşık 200 kişi öldü. Bilim insanları, iklim değişikliğinin, sellerin meydana gelme olasılığını %20 artırdığı sonucuna vardı.

ABD’nin batısındaki rekor seviyede bir sıcak hava dalgası ve kuraklık, Kaliforniya ve Oregon’u delip geçen ve her iki eyaletin tarihindeki en büyük iki orman yangınına yol açtı.

Bilim insanları, orman yangınlarının hem artan sıklığının hem de yoğunluğunun, çoğunlukla uzun süreli kuraklığa ve iklim değişikliğinden kaynaklanan aşırı ısı nöbetlerine atfedilebileceğini söylüyor.

Güney Amerika’nın büyük bir kısmı uzun süreli bir kuraklıktan mustarip. Şili, küresel ısınmaya bağlı on yıllık bir mega kuraklığa katlanırken, Brezilya bu yıl bir asırdaki en kurak yıllarından birine şahit oldu.

Arjantin’de Güney Amerika’nın en uzun ikinci nehri olan Parana 1944’ten bu yana en düşük seviyesine geldi.

Dünya çapında, sıcak hava dalgaları hem daha sık hem de daha şiddetli hale geliyor.

Ağustos;  Akdeniz’de, sıcak ve kuru bir yaz, Cezayir, Yunanistan ve Türkiye’deki binlerce insanı evlerini boşaltmaya mecbur bırakan yangınları körükledi.

2021, Türkiye’de cumhuriyet tarihinin en büyük orman yangınlarının yaşandığı yıl olarak kayda geçti. Temmuz ayının sonlarına doğru başlayan ve Ağustos ayında devam eden yangınlarda hektarlarca orman arazisi yandı, yerleşim bölgelerinde onlarca ev kül oldu, binlerce insan tahliye edildi, yangınlara müdahale sırasında can kayıpları yaşandı. Alanya, Bodrum, Marmaris, Urla ve Fethiye’nin aralarında bulunduğu 15 civarında noktayı etkileyen büyük orman yangınlarına Türkiye’nin dışında Azerbaycan, İran, Rusya, Hırvatistan, İspanya ve Ukrayna başta olmak üzere yurt dışından gelen ekip ve ekipmanlarla da müdahale edildi. Rüzgarın da etkisiyle hızla yayılan yangınlar, günlerce sürdü.

Yunanistan’da 2, Cezayir’de en az 65 kişinin ölümüne neden olan yangınlar, Yunanistan’ın bazı yerlerinde 46 derecenin üzerinde sıcaklıklar kaydedildiği yoğun bir sıcak hava dalgasının içinde sıkışıp kaldı.

11 Ağustos 2021’de ise Batı Karadeniz bölümünde etkili olan aşırı yağış sonucu meydana gelen sel, su baskını ve heyelanlar büyük bir darbe vurdu. Kastamonu, Sinop ve Bartın illerini etkileyen sellerde toplam 82 kişi hayatını kaybetti, 228 kişi ise yaralandı. 16 kişi için ise kayıp başvurusu yapıldı. Kastamonu, Sinop ve Bartın afet bölgesi ilan edildi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Batı Karadeniz’deki sel felaketinin Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en önemli sel baskınlarından bir tanesi olduğunu ifade etti.

Neredeyse dünyadaki tüm buzul dağları küresel ısınma nedeniyle geri çekiliyor. Alplerde, İsviçre tatil beldesi çalışanları, yaz aylarında kalan buzu korumak için Titlis Dağı buzullarından birinin üzerine koruyucu battaniyeler serdi.

Hükümet, İsviçre’nin halihazırda 500 buzulunu kaybettiğini ve küresel emisyonlar artmaya devam ederse yüzyılın sonuna kadar da kalacak 1.500 adet buzulun %90’ını kaybedebileceğini söyledi.

Ağustos/Eylül; Louisiana’yı Kategori 4 fırtınası olarak vuran Ida Kasırgası, NOAA Ulusal Çevre Bilgi Merkezinin verilerine göre ABD’de yaklaşık 100 kişiyi öldürdü ve tahmini 64 milyar dolarlık hasara neden oldu.

Ida’nın kalıntıları iç kesimlere doğru hareket ederken, yoğun nüfuslu Kuzeydoğu’da şiddetli yağmurlar ani sel felaketlerine sebep oldu ve fırtınanın ölüm oranını büyük ölçüde artırdı.

İklim değişikliği kasırgaları güçlendirirken, karada daha uzun süre kalıp oyalanmalarına neden oluyor, bu şekilde ilerlemeden önce bir alana daha fazla yağmur yağdırıyor. Araştırmalar ayrıca bu fırtınaların Kuzey Atlantik’te daha sık hale geldiğini gösteriyor.

Rusya’daki altyapı ve evler, yeraltındaki permafrost eriyip altlarındaki araziyi deforme ettiğinden giderek daha fazla tehlikeye giriyor.

Kasım; BM Mülteci Örgütü’ne göre Güney Sudan’da son 60 yılın en kötü sel felaketi her 14 sakinden birini etkiledi. İlçede her yıl yağışlı bir mevsim yaşanmasına rağmen sel üç yıl üst üste rekor kırdı. Bilim insanları, sıcaklık arttıkça yıkımın muhtemelen artacağını söylüyor.

Kanada’nın British Columbia eyaletinde iki gün boyunca bir aylık yağmur yağan büyük bir fırtına, yolları, demiryollarını ve köprüleri tahrip eden sel ve çamur kaymalarına neden oldu. Yetkililer hâlâ hasarı değerlendiriyor olsa da, muhtemelen Kanada tarihindeki en pahalıya mâl olan doğal afet.

Aralık; Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerinden derlenen bilgilere göre, Türkiye’de sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde gerçekleşmesi nedeniyle yağışlar da azaldı. Türkiye’de uzun yıllar su/tarım yılı yağışları ortalaması 574 milimetre olarak ölçülürken, 2021’de bu rakam 465,5 oldu. Ülkede 1981’den sonra tarım sezonu yağışlarının en düşüğü 2001 yılında yaşandı. 2021 su/tarım yılı yağışları ise son 41 yılın en kurak 2. senesi olarak kaydedildi. 2021’de yağışlar uzun yıllar ortalamasına göre %19 azaldı.