Toprağın arka arkaya en az iki yıl boyunca donmuş olarak kaldığı katman olarak tanımlanan permafrost üzerine yapılan yeni araştırmalar, permafrostun çözünmeye başladığını ve çoğunun uzun süre kalıcı olarak dondurulamayacağını gösteriyor.
HABER: Gülce Demirer
En soğuk bölgelerden biri olan kutupların 10 metre altında bile küresel ısınmanın etkileri görülmeye başladı. Her iki yarım kürede bulunan donmuş kara parçalarıyla ilgili yapılan yeni bir araştırma, permafrostların 2007-2016 yılları arasında ortalama 0.3 derece ısındıklarını ortaya koydu. Bu değerler, Kuzey Kutup Bölgesi ve Antarktika bölgelerinde, Avrupa ve Asya’nın en yüksek dağlık bölgelerinde ve hatta derinlikteki sıcaklıkların neredeyse bir dereceye kadar yükseldiği Sibirya tundrasında bile gözlemlendi.
Toprağın arka arkaya en az iki yıl boyunca donmuş olarak kalabildiği katman olarak tanımlanan permafrost üzerine yapılan yeni araştırmalar, çoğunun artık uzun süre kalıcı olarak dondurulmayacağını gösteriyor. İklim araştırmacıları işlenmiş toprak, kil ve çökeltilerin yanı sıra buzlu yüzeylerin henüz çözülmemiş bitki materyali formunda çok miktarda karbon depoladıkları konusunda defalarca uyarıda bulunmuşlardı. Bu nedenle eriyen permafrost bölgeleri seragazı açığa çıkartarak küresel ısınmayı hızlandırabilir. Permafrostların erimesi yerel ve bölgesel seviyeden ziyade küresel düzeyde ve iklimsel sıcaklık artışı hızında yaşanıyor.
Almanya, Potsdam merkezli iklim araştırmacılarının Nature Communications dergisinde yayımladığı rapora göre araştırmacılar, Permafrost için Küresel Karasal Ağ’daki meslektaşlarıyla 154 sondaj deliğinin 120’den fazlasını 10 yıllık bir süre boyunca gözlemlediler ve toprak sıcaklıklarını ölçtüler. Bir düzine bölgede sıcaklıklar düşerken 40’tan fazla bölgede neredeyse hiçbir değişiklik olmadı.
Çalışmada, Kuzey Kutup Bölgesi’nde toprağın %90 oranından fazlasının donuk olduğu alanda 0.3 derecelik, Kuzey Sibirya’da ise 0.9 veya daha fazla bir sıcaklık artışı olduğu ortaya konuldu. Bu bölgelerdeki hava sıcaklıkları ise aynı on yıllık sürede yılda ortalama 0.6 derece arttı. Kuzey Kutup Bölgesi’nde %90 oranından daha az permafrost içeren alanlarda ise donmuş zemin 0.2 dereceye kadar ısındı.
Çalışmayı yönlendiren Helmholtz Kutup ve Deniz Araştırma Merkezi’nden Alfred Wegener ve Boris Biskaborn, bu bölgelerde permafrostu izole eden ‘iglo ilkesi’ne uyan iki tip kar yağışı olduğunu belirtiyorlar: “Kış aylarında, ortalama düzeyde ısınmaya yol açan kar yağışı, toprağı aşırı soğuklardan korur. Baharda ise kar güneş ışınlarını yansıtarak, en azından karlar eriyinceye kadar, toprağın çok fazla ısınmasını engeller.”
Geniş Çapta Etki
Araştırmacılar ayrıca, toprak sıcaklıklarındaki artışların Avrupa Alpleri’nde, İskandinavya’nın dağlık bölgelerinde ve Himalayalar’da da kaydedildiğini bildirdi.
Başka bilim insanları ise geçtiğimiz yıllarda 2019 yılı için Kuzey Kutup Bölgesi’ndeki birçok yerleşim yeri adına potansiyel bir tehdit tespit etmişlerdi. Bir zamanlar donmuş halde olan üst toprak çözülme tehlikesi altında ve bu tabaka binaları, petrol ve gaz boru hatlarını, yol yüzeylerini ve hatta yerleşim yerlerinin altyapısını desteklemesinden dolayı vereceği hasarların tehlikesini artırıyor. Araştırmacılar, 195 hükümetin 2015 Paris Anlaşması taahhütlerine uyduğu ve 2100 yılına kadar en fazla 2 derecelik ısınmayı sağlayabildiği senaryoda bile permafrost tabakalarının büyük oranlarda çözüleceği konusunda uyarıyor.
Potsdam’daki permafrost araştırmasını yürüten Guido Grosse, “Tüm bu veriler bize permafrostun sadece yerel ve bölgesel ölçekte değil aynı zamanda dünya çapında ve büyük ölçülerde ısınma yaşadığını ve özellikle Kuzey Kutup Bölgesi’ndeki kar tabakasını incelten sıcaklık artışlarıyla aynı hızda olduğunu gösteriyor” diyor.
