Pittbull’dan OneRepublic’e, Smash Mouth’tan Yasiin Bey’e müzik sektöründe iklim değişikliği ve çevre sorunlarını ele alan müzisyenlerde bir patlama yaşanıyor. The New York Times muhabiri Kendra Pierre-Louis, farklı albümlerde iklim değişikliğine referans veren ve 26’sı geçen yıl piyasaya çıkan en az 192 şarkı olduğunu tespit etti.
Yazı: S. Sena Akkoç
The New York Times İklim Ekibi Muhabiri Kendra Pierre-Louis, popüler Amerikan şarkılarında iklim değişikliğine yapılan referansları araştırdı. Kültürün hem toplumu yansıtması hem de geleceğe dair ona rehberlik etmesi iç görüsünden yola çıkan Pierre-Louis, bu iç görüyü müzik üzerinden veriler sunarak da somutlaştırmak istediğini söylüyor çünkü ona göre müzik canlandırıcı bir güç ve dibe vurmuşken bizi yeniden ayağa kaldırabilir.
Müzik travma dönemlerinde toplumun acılarını, korkularını, isyanlarını dile getirerek insanları bir arada tutmaya yardımcı olabilir. Oklahoma City’deki federal binanın bombalanması ardından “Lightning Crashes” grubu, Katrina Kasırgası felaketinden sonra da 5th Ward Weebie ülkenin acısına ses getirmişti.
Dikkatli bir dinleyici, iklim değişikliği nedeniyle Amerika ve dünyanın birçok yerinde artan sıcaklıklar, ölümcül kasırgalar, bölgesel yangınlar ve seller sonucunda iklim krizi temasının da country’den rap’e birçok müzik türüne giriş yaptığını fark edebilir.
Pierre-Louis, araştırması için ilk olarak Genius adlı şarkı sözü paylaşım platformundan iklim değişikliği ve iklimle bağlantılı terimlerin kullanıldığı popüler şarkıları buldu. Son 20 yılda yerli listelerde yer alan ve bu şarkıları seslendiren sanatçıların Billboard grafiklerini karşılaştırdı.
Araştırması sonucunda farklı albümlerde iklim değişikliğine referans veren ve 26’sı geçen yıl piyasaya çıkan en az 192 şarkıya ulaştı. Yani referanslar da iklim değişikliği gibi zamanla hızlanıyor.
Pierre-Louis araştırması için sanatçılarla yaptığı görüşmelerde onlara neden bu konulara değinme ihtiyacı duyduklarını da sordu. Smash Mouth gitaristi G. Camp ve Pitbull, müzisyenlerin ve diğer sanatçıların en azından iklim değişikliğinden bahsetmelerinin insanları problem çözmenin bir parçası haline getireceğine inandıklarını söylediler.
Son yıllarda iklim değişikliğine yapılan müzikal referanslardaki artış, Yale İklim Değişikliği İletişim Programı Direktörü Anthony Leiserowitz’in bu alandaki araştırmalarıyla da uyumlu. 2008 yılından beri iklim değişikliğine bakış açıları hakkında anketler yapan Leiserowitz “Son beş yıl içinde halkın konuya ilgisinde önemli bir artış var” dedi.
Leiserowitz ayrıca sanatçıların “zamanın aynaları” olarak iklim değişikliğine dair yaklaşımlarımızı yansıttığını ve bu yansımaların iklim değişikliği algımızı da etkilediğini söylüyor.
Örneğin bir araştırması sonucunda “Yarından Sonra” filmini izleyenlerin iklim bilimi ve iklim değişikliği hakkında önemli bilgiler edinerek konunun önemine dair farkındalık geliştirdiklerini gördü. Ayrıca sanat ve kültürün insanları iklim değişikliği konusunda eyleme geçirebileceğine dair bazı kanıtlar da buldu.
İklim Değişikliğine Referans Veren 10 Şarkı
Pierre-Louis bu araştırması sonucunda öne çıkan 10 şarkıyı seçip sanatçılarıyla görüşerek bir yazı yayınladı. İşte o listedeki şarkılar:
1- Smash Mouth – All Stars (1999)
Listedeki ilk şarkı, power-pop grubu Smash Mouth’un dünyayı buzulların erimesi konusunda uyardığı “All Star”. Kaliforniyalı grubun bu şarkısı iklim protestocularının marşı haline gelmiş durumda. Şarkının sözleri protesto posterleri üzerinde ve internet meme’lerinde kullanıldı.
“All Star”, grubun iklim değişikliğine değinen tek şarkısı olmasa da Shrek dahil olmak üzere birçok filmde kullanılarak popülerliğini yıllarca korudu.
2- Mos Def – New World Water (1999)
Bu şarkı şu an Yasiin Bey adını kullanan sanatçının ilk albümü “Black on Both Sides”de çıktı. “New World Water”, dinleyiciyi su kıtlığının tarihsel, sosyal ve çevresel etkilerinden geçirerek daha büyük bir kriz haline gelecek olan temiz suya ulaşım sorununa kadar götürüyor.
3- Melissa Etheridge – I Need to Wake Up (2006)
Melissa Etheridge, “An Inconvenient Truth” adlı iklim belgeselinin tema müziği “I Need to Wake Up” ile “2007 En İyi Orijinal Şarkı” dalında Akademi Ödülü kazandı. Etheridge şarkının piyasaya sürüldüğü yıl biyodizel yakıtlı bir otobüs ile ABD ve Kanada’da turneye çıkmıştı.
4- Thom Yorke – And It Rained All Night (2006)
Radiohead grubunun solisti ve söz yazarı Yorke, 2006 yılında çıkardığı “The Easer” adlı solo albümünde “Cymbal Rush” ve “And It Rained All Night” şarkılarıyla sel baskını korkusunu ele aldı.
5- Pitbull ft. Sensato – Global Warming (2012)
Hareketli dans ve parti şarkılarıyla tanınan Pitbull da iklim değişikliğine 2012’de “Global Warming” ve 2017’de “Climate Change” albümlerini çıkararak dikkat çekti. Pitbull küresel ısınmayla ilgili bir kayıt yapmış olsa bu kaydı kimsenin dinlemeyeceğini düşündü. Bu yüzden küresel ısınma ve iklim değişikliği gibi konuları kayıtlarına serpiştirerek dinleyicilerin hem dikkatlerini çekip hem de dans etmelerini sağladı.
Küresel ısınma, seragazları ve iklim değişikliği üzerine ilk bilgilerini küçükken annesinden alan sanatçı, o zamandan beri konu üzerine okuduğunu ve belgeseller izlediğini de söyledi.
Pitbull aynı zamanda 2018 yılında Birleşmiş Milletler’in “Clean Water Here” girişiminin elçiliğini üstlenmişti. Pandemi felaketini atlattıktan sonra küresel sorunlarla başa çıkma ihtiyacı ile birlik olacağımıza dair umudunu da yeni şarkısı “I Believe That We Will Win” ile dile getirdi.
6- Macy Gray – All I Want For Christmas (2015)
İklim değişikliğinin müzik türü ayırmadan şarkılarda yer edindiğini gösteren bir diğer örnek de Marcy Gray’in Noel şarkısı.
7- Anohni – 4 Degrees (2016)
Sinsi bir davul ritmi eşliğinde Anohni, dünyanın kaynadığını görmek istediğini söyler. Şarkının adı, insanların fosil yakıtları kısıtlamadan yakmaya devam edip iklim değişimine karşı eylemde bulunmamaları durumunda sıcaklıkların 2100 yılı sonuna kadar yaklaşık 4 santigrat derece artacağını gösteren araştırmalardan geliyor.
8- OneRepublic – Truth To Power (2017)
OneRepublic grubu 2017 yılında çıkan “An Inconvenient Truth” şarkısı hem sözleri hem de klibiyle dikkatleri iklim değişikliğine çekti. Şarkının siyah-beyaz klibinde kuraklık, seller, eriyen buzullar gibi birçok felaket gösteriliyor. Daha sonra insanların protestoları, Paris Anlaşmasına referanslar ve dünya liderlerinin bir araya gelişi ile görüntüler renkleniyor, dünya yeniden canlanıyor.
9- Childish Gambino – Feels Like Summer (2018)
1970’lerin duygusal yaz havası tadında bir girişi olan bu şarkı, iklim değişikliği temalı sözleriyle günümüze geçiyor. Şarkının animasyonlu klibinde Michelle Obama’dan Will Smith’e birçok ünlünün “cameo görüntüleri” bulunuyor.
10- Billie Eilish- All the Good Girls Go to Hell (2019)
Bu şarkı hem Kaliforniya’daki evinin yanmasına, hem de yükselen deniz seviyelerine atıfta bulunuyor. Yayınlanmasıyla birlikte Eilish, Instagram hesabında bu yazıyı yayınladı:
“…Yeryüzümüz benzeri görülmemiş bir hızla ısınıyor, buzullar eriyor, okyanuslarımız yükseliyor, vahşi yaşamımız zehirleniyor ve ormanlarımız yanıyor. 23 Eylül’de BM, bu sorunların nasıl ele alınacağını tartışmak üzere İklim Eylem Zirvesi’ne ev sahipliği yapacak. Zaman geçiyor. 20 Eylül Cuma ve 27 Eylül Cuma günü sesinizi duyurabilirsiniz.”
Dünya müzik listelerinde bunlar olurken Türkiye’de ise 2019’da Şanışer ve diğer 17 sanatçının Susamam şarkısı uzun süre gündem konusu olmuştu. Ülkedeki tartışmalı konulara sırayla dikkat çeken şarkıda küresel ısınma, kuraklık ve su kıtlığı gibi sorunlara da yer verilmişti.
Şarkılarıyla olmasa da Athena grubu solisti Gökhan Özoğuz da, Özge Özpirinçci ile National Geographic yapımı 25 Litre belgeselinde yer alarak küresel su sorununa dikkat çekmişti.
Henüz sınırlı sayıda yapılan bu çalışmaların artması, ülkemizde iklim değişikliği bilincinin gelişmesi için de önemli fakat hala bu konuda alacak çok yolumuz var.
