Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) pazartesi günü yayınladığı yıllık incelemeye göre, rekor seviyedeki eklemelere rağmen temiz enerji kaynakları, şiddetlenen sıcaklıkların etkisiyle 2024 yılında artan elektrik talebini tam olarak karşılayamadı.
Geçen yıl küresel enerji talebindeki artışın hızlanması, yenilenebilir enerjinin elektrik üretim kapasitesinin büyük kısmını karşılamasına rağmen seragazı emisyonlarının yükselmesine neden oldu.
Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) Pazartesi günü yayımladığı rapora göre küresel enerji talebi geçen sene %2,2 oranında arttı. Bu oran, 2013-2023 döneminde kaydedilen yıllık ortalama %1,3’lük artışın neredeyse iki katına denk geliyor. Elektrik tüketimi ise %4,3 gibi çarpıcı bir artış gösterdi. Bu artışta veri merkezleri, elektrikli araçlar ve özellikle klima kullanımındaki yükseliş etkili oldu.
Aşırı hava olayları, özellikle Çin, Hindistan ve ABD’deki sıcak hava dalgaları, geçen yıl gaz ve elektrik talebindeki artışın beşte birinden sorumlu oldu. Ayrıca bu durum büyük ölçüde elektrik santrallarında yakılan kömür miktarında 123 milyon tonluk (%1,4) bir artışa da neden oldu.
IEA Başkanı Fatih Birol, Küresel Enerji Görünümü 2025 raporunun sunumu sırasında yaptığı açıklamada, “Dünyanın dört bir yanındaki sıcak hava dalgaları elektrik talebini artırdı. Bu da bazı ülkelerde – Çin ve Hindistan gibi – kömür tüketimini yükseltti” dedi.
Güneş ve rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir kaynaklar küresel ek enerji talebinin %38’ini, nükleer enerjinin ise %8’ini karşılıyor. Ancak talebin yarısından fazlasının kömür, petrol ve gaz kombinasyonu ile karşılandığı görülüyor. Bunun sonucunda, enerjiyle bağlantılı karbon emisyonları %0,8 oranında arttı.
Bu oran, bir önceki yıl kaydedilen artış hızının üçte ikisi kadar olsa da emisyonlardaki yükseliş eğilimi devam ediyor. Bu durum, küresel çapta iklim eylemine olan istekliliği ve bilim insanlarının asgari gereklilik olarak gördüğü net sıfır emisyon hedefine ulaşma kapasitesini bir kez daha sorgulatıyor.
IEA’nın enerji sürdürülebilirliği alanındaki çalışmalarını yöneten ve raporun başyazarı olan Laura Cozzi ”Olumlu bir gelişme olarak, ekonomik büyüme ile emisyon artışı arasındaki bağın giderek zayıfladığını görüyoruz”’ dedi.
Küresel ekonomi 2023’te %3,2 büyüyerek enerji talebinden daha hızlı bir artış gösterdi ve pandemi sonrası dalgalanmaların ardından uzun vadeli ortalamaya geri döndü.
Ayrıca, dünya 2023’te Dubai’de düzenlenen COP28 iklim zirvesinde verilen “yenilenebilir enerji kapasitesini on yılın sonuna kadar üç katına çıkarma” taahhüdüne ulaşma yolunda ilerliyor. Cozzi, “Yenilenebilir enerji konusunda çok yaklaştık – 2030’a kadar yaklaşık 2,7 kat artış seviyesindeyiz” diye ekledi.
Ancak IEA raporuna göre, aynı şey, COP28’de alınan ve enerji talebini azaltmanın bir göstergesi olarak görülen “yıllık enerji verimliliği iyileştirme oranını iki katına çıkarma” taahhüdü için geçerli değil. Cozzi, “Geçen yılki eğilimlere bakarsak, iki katına çıkmak bir yana, aslında yarı yarıya azaldığını görüyoruz” dedi.
