Salgına verilen yanıtlar hükümet politikasının ve davranış değişikliklerinin nasıl etkileri olabileceğini de gösteriyor.
Sağlık krizinin karbon emisyonlarını herhangi bir politikadan daha fazla azalttığı kanıtladığına göre, hükümetler koronavirüste olduğu gibi iklim krizi ile de aynı aciliyette hareket etmeliler.
4000’den fazla kişinin ölümüne yol açan ve 116 binden fazla vakanın yaşandığı Covid-19 salgını dünya çapında alarma geçilmesine neden oldu. Küresel ısınmaya verilen yanıtın aksine, siyasi ve kurumsal liderlerin, bilim insanlarının halk sağlığı ve refahını korumaları konusundaki tavsiyelerini nasıl radikal bir eyleme dönüştürebildikleri de görüldü.
İklim Haber'i Telegram'da Takip Edin!İklim Haber'i Linkedin'de Takip Edin!
Carbon Brief’in gerçekleştirdiği bir çalışmada, dünyada en büyük karbon salımına neden olan ve Covid-19’ın çıktığı ülke olan Çin’de, %25 oranındaki karbondioksit azaltımının daha az hava kirliliğine neden olduğu ve ekonomik büyümede oldukça minör bir etkisi olduğu görüldü. Çalışmada ayrıca son dört haftada Çin’deki karbondioksit emisyonlarının dörtte birinden fazlasının ortadan kalktığı da belirtildi.
Analistler eğilim aynı şekilde devam ettiği takdirde, 2008-2009 finansal krizinden bu yana ilk defa küresel emisyonlarda düşüşün yaşanabileceğini söylüyor. Virüs nedeniyle karbondioksit emisyonlarındaki yavaşlama iklim eylemi için zaman kazandırabilir, seyahatlerin azaltılması gibi uzun dönemli davranış değişikliklerine yol açabilir.
Sağlık yetkililerinin tavsiyelerine göre milyonlarca insan okul gezilerinden, alışveriş merkezlerinden ve iş seyahatlerinden kaçınıyor. Binlerce uçuş iptal edildi. İtalyan piskoposları kilise ayini düzenlemiyor. Merkez Çin’in çoğu bölgesinde fabrikalar kapatıldı.
Koronavirüs, fosil yakıt şirketleriyle bağlantılı birkaç etkinliğin de iptal olmasına neden oldu. Geçtiğimiz haftalarda İsviçre’nin bütün kamu toplantılarını yasaklaması üzerine Cenevre Motor Fuarı iptal edildi. ABD, Teksas’ta her yıl petrol ve doğalgaz üzerine gerçekleşen CeraWeek iptal edildi.
Birçok başka uluslararası konferansın iptal edilmesiyle de daha fazla karbon tasarrufu sağlanabilir. Donald Trump, 14 Mart’ta yapılması planlanan Güneydoğu Asya Devletleri Birliği (ASAN) liderleri zirvesini ileri bir tarihe aldı. Londra Kitap Fuarı, Barselona Cep Telefonu Kongresi, San Francisco Oyun Geliştirme Konferansı, Adobe’nin her yıl gerçekleştirdiği zirvesi, Texas’da gerçekleşen yıllık film, müzik ve medya konferansı da iptal edildi. Bu durum uluslararası ve ülke içi uçuşlarda tonlarca karbondioksit salımının azalması anlamına geliyor.
Eğlence, moda ve spor sektörleri de benzer şekilde etkileniyor. Mariah Carey, Stormzy, Slipknot ve New Order müzik grupları konserlerini iptal etti ya da erteledi. Orta Doğu’daki en büyük sanat fuarı olan Art Dubai’nin de ertelenmesi muhtemel. Tokyo Disneyland’in, Disneysea’nin ya da Osaka’daki Universal Studios tema parkının, Shanghai Disneyland ve diğer eğlence merkezlerinin ziyaretçi sayısının da düşmesi bekleniyor. Bu da daha az uçuşun gerçekleşeceği anlamına geliyor.
Küresel havayolu trafiği ise Şubat ayında % 4.3 oranında azaldı. Küresel Karbon Projesi (GCP) Başkanı Rob Jackson bunun özellikle emisyonlarda en hızlı artış gösteren kaynak olan havayolu kullanımı gibi uzun dönemli davranış değişikliklerine yol açarsa anlamlı olacağını söyledi.
“Eğer bu durum seyahat şeklimizi değiştirirse daha çok sanal buluşmaya yol açabilir. Aksi takdirde koronavirüse dair bir umut ışığı göremiyorum. Seragazı emisyonlarının geçici süreliğine durması iyi ancak küresel piyasa durgunluğunda şok etkisi yaratmadığı sürece anlamlı olmayacak. Kimse 2008’de bunun yaşanmasını istemedi, şimdi de istemiyor” dedi.
Cesaretlendirici işaretler söz konusu. Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası (WB) bahar buluşmalarını Washington’da sanal telekonferans ile yapacak. Bu bir kerelik bir acil durum önlemi; ancak ekonomik ve karbon tasarrufları bunun her yıl norm haline gelmesi için çağrıda bulunabilir.
Buradaki soru değişikliklerin geçici olup olmadığı. Çin’in iklim kazanımları – şu ana kadar yaklaşık 200 megaton karbondioksit olarak tahmin ediliyor – fabrikalar daha sonra yeniden açılır ve kaybedilen işleri telafi etmek için üretimi artırırsa kısa ömürlü olabilir. Başkan Xi Jinping, hükümetin, ekonominin iyileşmesine yardımcı olmak için ekstra teşvik paketleri sağlayacağını belirtti. Bazı raporlar, bunun kömür üretimini artırmak veya çevresel kontrolleri gevşetmek anlamına gelirse, iklim için ters etki yaratabileceğini gösteriyor. Çin’in GSYH büyümesine son ve en büyük tehdidi 2008-2009 mali krizi oluşturmuştu. Bir yıl içinde, ilave hükümet harcamaları hem ekonominin hem de karbondioksitin yeniden yükselişe geçmesini sağlamıştı.
Analistlerse koronavirüsün küresel karbondioksitin azaltılmasında güçlü bir etkiye sahip olup olmayacağını bilmek için henüz çok erken olduğunu söylüyorlar. Bu, salgının ne kadar yayıldığına ve ekonomik etkilerin uzun süreli olup olmadığına bağlı.
East Anglia Üniversitesi’nde iklim değişikliği bilimi profesörü Corinne Le Quéré, krizin şimdiye kadar sadece karbondioksit artışını yavaşlatmasının muhtemel olduğunu söyledi: “Son 10 yılda, emisyonlar yıllık % 1 veya yaklaşık 317 megaton oranında arttı, bu nedenle bu yıl bir düşüş görmek için gerçekten büyük bir azaltıma ihtiyacımız olacak. Makul ama bu aşamada söyleyebileceğimizi sanmıyorum.”
Ancak Le Quéré, bir yavaşlamanın bile farklı alanlarda eylem için zaman kazandıracağını kaydetti: Teknolojideki ilerlemeler, daha düşük yenilenebilir enerji fiyatları ve hükümetlerin üzerinde daha fazla baskı. Koronavirüse yanıt, radikal adımların işe yarayabileceğini de gösterebilir.
“Hükümetlerin acil bir durum gördüğünde, tehditle orantılı tedbirlerle hemen harekete geçtiklerini görebilirsiniz. Acil durum ilan edilmesine rağmen, iklim değişikliği durumunda bu değerlendirme henüz yapılmadı ”dedi.
Salgın devam ederse, virüsün Eylül ayında Leipzig’deki AB-Çin zirvesinin iptaline neden olabileceğine dair endişeler var. Zirvenin iptal edilmesi, bu iki gücün iklim ittifakı kurmasına dair diplomatik çabalar için kötü bir haber olacak.
ABD’li yazar ve çevreci Bill McKibben ise, hiçbir çevrecinin krizi memnuniyetle karşılayamayacağını, ancak krizden öğrenebilecekleri şeyler olduğunu ifade etti: “Ekonomik bozulma uzun vadede küresel ısınmayla başa çıkmak için politik olarak geçerli bir yol değil ve böyle bir durum aynı zamanda bize ucuz güneş panelleri sağlayan inovasyon motorlarının altını oyar.”
