Kömürün Geleceği Kararıyor: Yeni Kömür Projesi Stoku Hızla Azalıyor

Yeni bir araştırma, küresel ölçekte yeni kömürlü termik santral proje stokunun hızla azaldığına dikkat çekti. Türkiye’nin de aralarında bulunduğu ülkelerdeki projelerin geleceği ise Çin’in kararı sonrası daha da belirsizleşti.

Yeni araştırma, küresel ölçekte yeni kömürlü termik santral proje stokunun hızla azaldığına dikkat çekiyor. Araştırma aynı zamanda, birden fazla yeni kömür santralı planlayan ülke sayısının yalnızca 21 olduğunu ortaya koyuyor. Belirtilen ülkelerin %80’inin, Çin tarafından sunulacak kamu finansmanı arayışı sürüyor. Çin’in deniz aşırı kömür santrallarına sunduğu finansmanı sonlandıracağına dair geçen hafta yaptığı açıklaması, bu santralların geleceğini belirsiz hale getiriyor.

Ember, E3G ve Global Energy Monitor düşünce kuruluşları tarafından bugün yayımlanan “No New Coal Factbook” (Yeni Kömür Santralı Yok) çalışması, dünya genelinde kömürlü termik santral inşa etmeyeceğine dair beyanda bulunmayan ülkelerin durumunu ortaya koyuyor. Uluslararası Enerji Ajansı, küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlandırma hedefine ulaşmak için 2021 yılından sonra yeni kömür santralı yapılmaması gerektiğini belirtiyor.

Günümüzde, proje stokunda birden fazla kömürlü termik santral planı bulunan 21 ülke bulunuyor. Planlama aşamasında en fazla projeye sahip ülkeler arasında Çin, Hindistan, Vietnam, Endonezya, Türkiye ve Bangladeş bulunuyor.

“Türkiye’deki Kömür Projelerinin Geleceği Belirsiz”

Raporda, Türkiye’de kamu tarafından sağlanan büyük ölçekli teşviklere rağmen işletmedeki tesislerin günümüzde maruz kaldığı ekonomik zararın, kömürün gelecekteki rekabet gücüne ilişkin endişeleri artırdığı belirtilirken şu şekilde devam ediliyor: “Bu görünüm, 2016’dan bu yana planlama aşamasındaki kurulu gücün yaklaşık %80’inin iptal edilmesine yol açtı. Bu iptal eğiliminin, kamuoyunun yenilenebilir enerjiye yönelik artan ilgisi ve Çin finansmanına yönelik muhalefetle devam etmesi öngörülüyor. Proje stokundaki bir çok projenin geleceği, Çin’in denizaşırı kömür finansmanını sonlandıracağına yönelik taahhüdü sonrası daha belirsiz hale geliyor.”

Ember Elektrik ve İklim Veri Analisti Ufuk Alparslan da Türkiye’nin Paris Anlaşması’nı onaylayarak önemli bir adım attığını belirtirken, “Şimdi bu adımın anlam kazanabilmesi için net sıfır yol haritasının belirlenmesi gerekiyor. Net sıfır yol haritası birçok aşamadan oluşacak uzun ve zorlu bir süreç. Ancak bu aşamalardan ilki ve aynı zamanda hayata geçirilmesi en kolay olanı yeni kömür santralı inşasından vazgeçme kararı. Böyle bir kararın açıklanması ülkemizin iklim değişikliği ile mücadele konusunda ne kadar samimi olduğunu da kanıtlayacaktır” diyor.

Bu ülkelerin yanı sıra dünya genelinde 16 ülkenin bir adet kömürlü termik santral projesi bulunuyor. Bu ülkeler arasında Avustralya, Kamboçya, Kenya, Kazakistan, Fas ve Polonya yer alıyor. Bu ülkelerin halihazırda yeni kömürlü termik santral inşa etmeme taahhüdü verme imkanları bulunuyor.

Raporda, aralarında sekiz adet OECD ve AB üyesi ülkenin yer aldığı 40 ülkenin, yeni kömürlü termik santral inşa etmemek üzere derhal taahhüt verebilme imkânı olduğu belirtiliyor. Bu ülkelerin 36 tanesinin proje geliştirme ya da inşa aşamasında kömür santralı projesi bulunuyor. Bunların yanı sıra günümüzde dört ülkede (Japonya, Güney Kore, Birleşik Arap Emirlikleri ve Kazakistan) halihazırda termik santral inşası devam ediyor, ancak bu ülkelerin proje stokunda başka santral yer almıyor.

“2021 Yılı Sonrasında Yeni Kömür Yok”

Rapor, aralarında Sri Lanka, Şili ve Almanya’nın da yer aldığı 7 ülkenin 24 Eylül tarihindeki Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda “Yeni Kömür Santralı Yok” isimli sözleşmeye taraf olduklarını duyurarak diğer ülkeleri Kasım ayında gerçekleşecek COP26 öncesinde bu girişime katılmaya davet etmesinin ardından yayımlanıyor.

Hemen ardından, aralarında Bangladeş, Kamboçya, Laos, Moğolistan ve Filipinler’in yer aldığı birçok Asya ülkesi, bu konuda ulusal taahhüt verebileceklerine dair işaret sunan bir çağrıda bulundu. Bu ülkeler yaptıkları çağrıda, kömür santrallarına yönelik uluslararası finansmanın sonlandırılmasını talep etti.

E3G, Ember ve GEM tarafından Eylül ayında yayınlanan başka bir rapor, küresel ölçekte proje aşamasındaki kömürlü termik santral proje stokunun, 2015 yılında imzalanan Paris Anlaşması’ndan bu yana %76 daraldığını ortaya koyuyor. 2015-2021 yılları arasında, aralarında Malezya, Şili, Sri Lanka, Peru, Kuzey Makedonya ve Karadağ’ın da yer aldığı 44 ülke, yeni kömürlü termik santral inşa etmeyeceğine dair resmi beyanda bulundu.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, “2021 yılı sonrasında yeni kömür yok” çağrısı yaparken, COP26’nın başkanlığını üstlenen Alok Sharma, 2021’nin Kasım ayında gerçekleştirilecek iklim zirvesinin “kömürün tarihin sayfalarında gömüldüğü” bir zirve olmasını bekliyor.

Bu yılın başında Japonya ve Güney Kore, denizaşırı kömür santralı projelerine finansman sağlamayacağını açıklamıştı. Çin’in geçtiğimiz günlerde benzer taahhüdünü kamuoyuna sunmasıyla birlikte, küresel ölçekte inşaat aşamasına geçmemiş kömür proje stokundaki santralların iptallerinin hızlanması bekleniyor. Çin’den alacağı finansal destekle kömür santralı inşası planlayan 24 ülke için bu açıklama, kömürlü termik santralı projelerinin iptal olmasına ve temiz enerji teknolojilerinin önceliklendirilmesine imkân sağlayabilir.