Dünyadaki arazilerin sağlığı gezegenin geleceği adına önemli bir rol oynuyor. Paris Anlaşması’nın hedeflerini yerine getirmek için arazi yönetiminin iyileştirilmesi, tarımın iklim değişikliğine karşı bir çözüm haline getirilmesi, fosil yakıtlardan kaynaklı emisyonların durdurulması ve bunların hepsinin aynı anda yerine getirilmesi gerekiyor.
195 hükümet, uzun süren yoğun bir genel müzakere oturumunun ardından, IPCC İklim Değişikliği ve Arazi Özel Raporu’nu (SRCCL) onayladı.
Rapor, iklim değişikliğinin arazilere karşı oluşturduğu tehditlerin altını çiziyor. Politika Yapıcılar İçin Özet (SPM), bir hafta boyunca süren, taslak rapor üzerine hükümetlerin yorumlarına bilim insanlarının cevap verdiği yorucu oturumları takiben yayımlandı.
IPCC, gezegenin arazilerine dehşet büyüklükte ve sürdürülebilir olmayan taleplerde bulunulduğu konusunda uyarıyor. Arazilerin kullanım şekli ile iklim krizi şiddetleniyor ve mevcut gidişat değiştirilmediği takdirde iklim krizi önlenemez bir boyuta ulaşabilir. Ormansızlaştırmayla, hayvanların ve bitkilerin sarsıcı bir oranda yok olmasıyla, insanlık iklim krizini hızlandırıyor.
Politika Yapıcılar İçin Özet, iklim değişikliğinin arazi ve doğal ekosistemler üzerindeki nihai etkilerini gösteren güncel bilimsel literatüre dair kapsamlı bulguları ve iklim değişikliğine dair politika seçeneklerini ortaya koyuyor.
Ana bulgular arasında aşağıdaki maddeler yer alıyor:
– İklim değişikliğinin arazi üzerindeki etkileri şimdiden çok ciddi. Sıcak hava dalgaları ve kuraklık, bazı bölgelerde daha sık ve daha güçlü yaşanmaya başladı. İklim değişikliğinin, diğer birçok etkinin yanı sıra ürün verimi ve hayvancılığı etkilemesiyle gıda güvencesi şimdiden tehdit altında.
– 2 derecelik bir küresel ısınma, özellikle tropikal ve subtropikal iklimin olduğu bölgelerde gıda krizine dair büyük bir tehdit oluşturuyor. Deniz seviyelerindeki artış ve kasırgaların bir araya gelmesi, kasırga eğilimli bölgelerdeki yaşamları ve geçim kaynaklarını tehdit ediyor. Küresel ısınma şimdiden orman yangını riski yarattı ve 1,5 derecelik bir ısınmada daha da büyük bir risk haline gelebilir.
– İnsan kaynaklı seragazı emisyonlarının %23’ünü oluşturan tarım, gıda üretimi ve ormansızlaştırma iklim değişikliğinin en önemli etmenleri arasında.
– Fosil yakıt sektörünün aksine, sürdürülebilir tarım karbonu atmosferden çekip toprağa hapsederek iklim kriziyle mücadele bir çözüm olabilir. Ancak artan sıcaklıklar toprakların bunu gerçekleştirme imkanını zorlaştırıyor.
– Paris Anlaşması hedeflerine ulaşmak için tarım, ormancılık ve arazi kullanımında geniş kapsamlı dönüşümde erken ilerleme gerekli. Bu değişimin, 2040’a kadar yapılması gerekiyor.
– Arazi sektöründe, özellikle tarım ve ormancılıkta birçok kazan-kazan çözüm olanağı bulunuyor, ancak karbon yakalama ve depolama (CCS) yoluyla biyoenerji (BECCS) gibi iklim değişikliğine karşı bazı arazi temelli çözümler, yeterince düşünülmeden veya uygun olmayan ölçeklerde yapılırsa gıda üretimi dengelerini bozabilir.
İklim Değişikliğinin Etkileri:
– İklim değişikliğinin arazi üzerindeki etkileri şimdiden çok yoğun: Araziler birçok stres faktöründen dolayı bozunuma uğruyor, sıcak hava dalgaları yoğunlaşıyor ve daha sık yaşanıyor. Yağış miktarı değişiyor.
– Araziler, kötüye kullanım ve kullanımın yoğunlaşmasıyla çoraklaştı.
– İklim değişikliği mahsul verimini etkiliyor ve bazı bölgelerdeki hayvancılık verimini düşürüyor. İklim değişikliği halihazırda gıda güvencesini tehdit ediyor.
– Emisyonlar kontrol edilmezse, özellikle tropikal ve subtropikal iklimin olduğu bölgelerde gıda krizi yaşanabilir. Artan sıcaklıklar gıdaların besin değerlerini etkileyebileceği gibi mahsul verimini de belirgin bir ölçekte düşürecek.
– Küresel sıcaklıkların 1,5 derecenin üzerine çıkması, kurak bölgelerde su kıtlığı meselesini acil bir sorun haline getirebilir.
– İklim değişikliği ve aşırı hava olayları ülkeler içinde ve sınırlar arasında göçe neden olabilir.
İklim Değişikliğini Etkileyen Faktörler:
– Ormanlar tarım alanlarına dönüştürülüyor bu nedenle ormansızlaştırma ve gıda üretimi genellikle birbiriyle ilişkili.
– Küresel gıda sistemi, birincil olarak hayvancılık ve pirinç tarımı, ilaç ve meralarda gübre kullanımından kaynaklı küresel seragazı emisyonlarının %37’sinden sorumlu.
– Gıdanın dörtte birinden fazlası atılıyor veya kayıp ediliyor ve ayrışma süresince emisyon üretiyor. Gıda atıklarını ele almak, emisyonların azaltımını ve küresel gıda güvencesini sağlamayı mümkün kılıyor.
İklim Değişikliği Çözümleri:
– Arazileri iklim değişikliğine çözüm haline getirmek; doğayla uyumlu bir şekilde işleyen tarım uygulamalarını benimsemek, gıda atığını azaltmak, dengeli beslenmek ve ormansızlaşmayı durdurmak ve zarar görmüş ekosistemleri yenilemekten geçiyor. Bu adımlar, hep birlikte uygulandığında emisyonları azaltacak ve arazileri ve yaşamı arazilere bağlı insanların iklim krizinin yaratacağı olaylara daha dirençli olmalarını sağlayacak.
– Gıda üretim sisteminde belirgin emisyon azaltımları, gıda atığını ve kayıplarını azaltarak ve temelde bitkisel beslenmeye dayanan, sürdürülebilir hayvancılık kökenli hayvansal gıdanın bulunduğu dengeli ve çeşitli bir beslenme ile güvenceye alınabilir.
– Tarım ve çiftçilik uygulamalarında, üretimi artırırken veya sabitlerken aynı zamanda emisyon azaltımını mümkün kılacak birçok fırsat mevcut. İklim değişikliğini ele alırken aynı zamanda üretimi destekleyen kazan-kazan eylemleri de içeren fırsatlar var: Tarımsal ormancılık (agroforesti), toprak yönetimi, üretimi artırmak ve gıda atığını azaltmak.
– Ormansızlaşmayı durdurmak kritik bir önceliğe sahip. Ormanların yenilenmesi ve yeniden ormanlaştırma, atmosferdeki karbonun çekilerek ormanlarda tutulmasını sağlayan büyük fırsatlar sunuyor.
Erken Önlemlerin Önemi:
– Bu değişiklikleri gerçekleştirmek için zaman daralıyor. Emisyon azaltımlarında daha fazla gecikme olursa, iklim değişikliğini başarılı bir şekilde yönetmek için arazi sektöründeki fırsat kaybolabilir.
– Ancak şimdi harekete geçilirse arazi sektörü atmosferdeki karbonu çekmeyi gerçekleştirebilir, gıda üretimi ve biyoçeşitlilik korunabilir. Sıcaklıklar sabit tutulamadığı takdirde her alanda ciddi kayıplar yaşanacak.
– Özellikle tarım sektörü başarılı bir eylem için kısa bir zaman dilimiyle karşı karşıya. Sıcaklıkların artması mahsul verimini düşürüyor.
– Tek bir “sihirli çözüm” yok. Araziyle olan ilişkiyi değiştirmek, iklim değişikliğini durdurmada hayati bir paya sahip. Ancak aynı zamanda:
– Yenilenebilir enerjiye geçilmeli ve fosil yakıtlar yer altında bırakılmalı.
– Küresel ekonomi hızlı bir şekilde karbonsuzlaştırılmalı.
– Daha verimli şehirler ve ulaşım altyapıları geliştirilmeli.
