İngiltere Türkiye’ye Hava Kalite Standartlarına Uymayan Kömür İhraç Edebilir!

İngiltere ve Avrupa Birliği’nin hava kalite standartlarına uymayan kömürü, Zonguldak’a ihraç edilebilir. “West Cumbria” kömür madeni, yüksek sülfür içeren ve yandığında hava kirliliğine yol açan sülfürdioksit oluşturan kömür çıkaracak.

İngiltere’nin Kuzey Batısındaki Cumbria kıyılarında yeni bir yeraltı kömür madeni açma planı var. Mahkeme, madenin mevcut planlama izninin yasal olup olmadığına karar verecek. İzin çıkarsa Türkiye’nin neredeyse %100’ü İngiltere’den ithal edilecek kömürü satın alması bekleniyor. Yeraltı madeninden elde edilecek kömür, Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği (AB) hava kirliliği sınırlarını karşılayamayacak kadar kirletici. Ancak Türkiye’nin katı yakıt kullanan mevcut büyük yakma tesislerinden kaynaklanan sülfür dioksit (SO2) emisyonları için özel muafiyetleri var. Bu sayede Birleşik Krallık, kirli kömürünü Türkiye’ye gönderebilir.

Planlanan “West Cumbria” kömür madeni, yüksek sülfür içeren ve yandığında hava kirliliğine yol açan sülfürdioksit oluşturan kömür çıkaracak. Bu kömür, izabe fırınlı çelik fabrikalarında kullanıma uygun metalurjik bir kömür. İngiltere’den Türkiye’ye 7 bin kilometrelik deniz yolculuğunu gerçekleştirmesi halinde, taş kömürü yakan 10 kömürlü termik santraldan herhangi birinde veya üç izabe fırında ya da hurda çeliği geri dönüştüren elektrik ark fırınlarında hammadde eritmek için kullanılabilir.

Mayıs 2024’te Coal Action Network (Kömür Eylem Ağı) araştırmacıları, kömür tesislerinden etkilenen insanlarla konuşmak ve İngiltere’de planlanan yeni kömür madeninden çıkan kömürün yerel halk üzerinde yarattığı hava kirliliği etkilerini görmek için Türkiye’ye geldi. Kömür Eylem Ağı araştırmacıları, Erdemir çelik fabrikasını yerinde görmek için Ereğli’yi ziyaret etti. Ayrıca Karadeniz kıyısındaki ZETES III ve IV ile Çatalağzı termik santrallarını da ziyaret ettiler.

Kömür Eylem Ağı’ndan Anne Harris şunları söyledi: “Hava kirliliğinin gözle görülebildiği Zonguldak çevresindeki çelik fabrikalarının, enerji santrallarının ve kül atık sahalarının evlere olan yakınlığını görünce şaşırdım. Erdemir’den gelen hava kirliliğinin bölgedeki insanlar üzerinde yarattığı sağlık etkilerini gösteren üzücü hikayeler insanı hayrete düşürüyor. Birleşik Krallık’ta hava kalitesi standartları izleniyor ve raporlanıyor ancak Türkiye’de bunlar kamuya açık değil. Birleşik Krallık bu kömürü istemiyor ama yurtdışına satarak Türkiye’deki koşulları daha da kötüleştirmeye hazır. Bu ziyaret beni, Türkiye’deki hava kirliliğine katkıda bulunmak yerine Cumbrian kömürünün yeraltında kalması için kampanya yürütmeye teşvik etti.”

Kömürün Neden Olduğu Zararlar Say Say Bitmiyor

Sağlık ve Çevre Birliği’nin (HEAL) bir araştırması ise konu hakkında şunları söylüyor: “Avrupa Birliği üye ülkelerinin yasal olarak santral düzeyindeki emisyonları kamuya açık bir veri tabanına bildirmeleri gerekirken Türkiye enerji santralı veya sektörel emisyon verilerini paylaşmıyor.”

Multipl skleroz (MS) insidansını inceleyen bir çalışma, Ereğli’deki nüfusu Ereğli’ye 40 km uzaklıkta bulunan kırsal ve temiz bir şehir olan Devrek ile karşılaştırarak “Demir çelik fabrikasına ev sahipliği yapan bölgede MS yaygınlık oranının iki katından fazla” olduğunu tespit etti. Yöre halkı havanın çelik fabrikası tarafından kirletildiğini ve sağlıklarına zarar verdiğini biliyor.

Yüksek bir dağ köyü olan Kokurdan’a (Körpeoğlu) ZETES elektrik santrallarından çıkan kül ve filtre atıkları dökülüyor. Hava filtrelerinden çıkan kirler geniş bir açık çöplükte birikiyor ve toz bulutları çevredeki sık ağaçların ve köyün üzerine yayılıyor.

Bölgede yaşayan bir kişi Kömür Eylem Ağı araştırmacılarına şunları söyledi: “Kirlilik yüzünden buralı olmaktan nefret ediyorum. Hava kuruduğunda toz her yeri kaplıyor.” Yerel halk Kömür Eylem Ağı’na termik santrallar hakkında olumlu bir şey söylemedi, sadece solunum sorunları, karaciğer kanseri ve mide kanseri de dahil olmak üzere sağlık üzerindeki kötü etkilerinden bahsetti.

Ekosfer Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Barış Eceçelik ise şöyle konuştu: “Türkiye, Avrupa’da kömürden çıkış için tarih belirlemeyen birkaç ülkeden biri. Geçtiğimiz yıl, Türkiye tarihinde ilk kez ithal kömür elektrik üretiminde lider enerji kaynağı oldu. Türkiye rüzgar, güneş ve biyokütle dahil olmak üzere yenilenebilir enerji kaynakları açısından önemli bir potansiyele sahip. Ancak ciddi bir iklim hedefinin ve kömür kullanımına karşı önlemlerin olmaması, hava kirliliğine ve yüksek düzeyde enerji bağımlılığına yol açıyor. İthal kömürün iklim değişikliği ve hava kirliliğine bir çözüm olmadığı kabul edilmeli.”