The Lancet tıp dergisinde yayımlanan “Lancet Geri Sayımı: Sağlık ve İklim Değişikliğindeki İlerlemelerin Takibi” (Lancet Countdown: Tracking Progress on Health and Climate Change) adlı araştırma, iklim değişikliğinin küresel ölçekte insan sağlını şimdiden nasıl farklı biçimlerde etkilediğini ortaya koyuyor.
The Lancet tıp dergisi Ekim ayında “Lancet Geri Sayımı: Sağlık ve İklim Değişikliğindeki İlerlemelerin Takibi” raporunu yayımladı. Dünya Bankası, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), University College London ve Tsinghua Üniversitesi gibi 26 ortak kurumdan önde gelen doktor, akademisyen ve politika uzmanlarının katkıda bulunduğu çalışma dünyayı bekleyen kamu sağlığı krizine dikkat çekiyor.
Raporun yazarları iklim değişikliği karşısında alınacak önlemlerin kamu sağlığı alanında çok önemli kazanımlar elde etme fırsatı tanıdığını da ifade ediyor. Bunlar, havası kirli olan şehirlerin hava kirliliğinin giderilmesi, daha besleyici gıdalar sağlanması, enerji, gıda ve su güvenliğinin temin edilmesi, sosyal ve ekonomik eşitsizliklerle birlikte yoksulluğun azaltılması gibi gerçekten çok önemli ve hayati kazanımlar.
İklim Değişikliği Kamu Sağlığı Kazanımlarını Tehdit Ediyor
Lancet Geri Sayım’ın Yönetim Kurulu Eş Başkanı ve Dünya Sağlık Örgütü Direktörü Prof. Anthony Costello, “İklim değişikliğini şu anda yaşıyoruz ve iklim değişikliği bugün dünyanın dört bir yanından milyonlar için bir sağlık sorunu. Önümüzdeki durum oldukça çetin ama yakın bir zamanda görülebilecek bir sağlık krizini kamu sağlığı alanında bu yüzyılda yaşanan en önemli gelişmeye çevirmek için hala bir fırsatımız var. Bizler doğru yolda adım atarken, hükümetlerin iklim değişikliğinin neden ve etkileriyle mücadelede dikkate değer değişiklikler yapacağını ümit ediyoruz. Seragazı emisyonlarını azaltmak için acil eylemlere ihtiyacımız var. Buradan elde edilecek ekonomik ve sağlık faydaları çok büyük. Eylemsizliğin maliyeti önlenebilir ölüm vakalarıyla ölçülecek” açıklamasında bulundu.
Bu inisiyatif, 2015 Lancet Sağlık ve İklim Değişikliği Komisyonu’nun antropojenik iklim değişikliğinin kamu sağlığı alanında son 50 yılda elde edilen kazanımları tehdit ettiği sonucuna varan çalışmasına dayandırılıyor. Ekim ayında yayımlanan son araştırma ise, bunun artık çok net olduğunu ve karşılaşacağımız zorlukların beklenenden daha büyük olduğunu açık bir biçimde gösteriyor. Bulgular, iklim değişikliğinin bugün de insan sağlığını olumsuz yönde etkilediğini ortaya koyuyor. Bu etkiler, orantısız şekilde iklim değişikliğinden en az sorumlu olan ve toplumun en kırılgan kesimleri tarafından hissediliyor.
Raporda belgelendirilen mevcut olumsuz sağlık etkilerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- 2000 yılından bu yana, dünyada kırsal alan işgücü verimliliğinde %5,3’lük bir düşüş yaşandı. 2016 yılında ise, 418.000’i Hindistan’da olmak üzere, dünyada 920.000’den fazla kişinin işsiz kalmasına yol açtı.
- 2000-2016 yılları arasında aşırı sıcak hava dalgalarına maruz kalan kişi sayısında takriben 125 milyon kişilik bir artış yaşandı. Rekor sayı 2015 yılında sıcak hava dalgalarına maruz kalan 175 milyon kişi olarak kayda geçti. Bu sayılar, The Lancet’te iki yıl önce yayımlanan ve 2050 yılına kadar sıcak hava dalgalarına maruz kalacak kişi sayısındaki yaklaşık 1 milyarlık artışı öngören araştırmayı da destekler nitelikte.
- Beslenme yetersizliği, iklim değişikliğinin 21. yüzyılda görülen en önemli sağlık etkisi olarak tanımlanıyor. Raporda referans gösterilen iklim değişikliğinin mahsul üretimi üzerindeki etkileri arasında her bir 1 °C derecelik artış için, küresel buğday üretiminde %6’lık, pirinç üretiminde ise %10’luk bir düşüş yer alıyor.
- 2015’te kömürle enerji üretimi ile ulaşım ve konutlarda fosil yakıt kullanımına bağlı hava kirliliği nedeniyle 21 Asya ülkesinde 803.000’den fazla erken ölüm ve önlenebilir ölüm vakası yaşandı.
- 1990’dan bu yana, sadece iki sivrisinek türüyle bulaşan Dengue sıtmasının vektörel bulaşma kapasitesinde, iklim trendlerine bağlı olarak %3 ile %5.9’luk çarpıcı bir artış görüldü. Yılda tahmini 50 ile 100 milyon Dengue sıtması enfeksiyon vakası düşünüldüğünde, iklim değişikliğinin etkileri dünyanın en hızlı artan bulaşıcı hastalığının yayılmasını hızlandıracak.
İklim Olaylarının 2016 Maliyeti 129 Milyar Dolar
Rapor, aşılması gereken zorlukların boyutuna rağmen duruma olumlu bakmamız için çok net sebepler olduğuna da işaret ediyor. Birçok sektörde iklim değişikliğine neden olan emisyon azaltımlarının ivme kazanıyor olmasının kamu sağlığı açısından birçok yararı olacak.
Kanada, Finlandiya, Fransa, Hollanda ve Birleşik Krallık’ta kömürün terk edilmesine dair birçok ulusal taahhüttü de içeren küresel kömür tüketiminin zirve yapması, yenilenebilir enerjinin hızlı yükselişi, elektrikli araçların başını çektiği ulaşım alanında gelişmekte olan değişim başta gelen örneklerden. Bu önlemler hava kalitesinin iyileştirilmesi ve insan sağlığı açısından önemli faydaları da beraberinde getirecek.
Rapordaki diğer bulgular ise gerekli önlemler alınmadığı takdirde, buz sahanlarının çökmesine bağlı deniz seviyelerindeki yükseliş nedeniyle, 90 yıl içinde bir milyarı aşkın kişinin göç etmek zorunda kalacağını ortaya koyuyor. Rastgele örneklem ile seçilen küresel şehirlerin %87’si Dünya Sağlık Örgütü Hava Kirliliği kılavuzunu ihlal ediyor, yani milyarlarca kişi tehlikeli seviyelerde ince partikül maddeye (PM2.5) maruz kalıyor. Bu daha önce düşünülenden çok daha yüksek bir oran. PM2.5 hava kirliliğine maruz kalma oranının da dünya genelinde 1990’dan bu yana %11.2 arttığı görülüyor. Bununla birlikte, 2000 yılından bu yana dünyada havaya bağlı felaketlerde %46’lık bir artış görüldü. İklim olaylarının sadece 2016 yılında yol açtığı ekonomik zarar 129 milyar ABD doları. Düşük gelirli ülkelerde yaşanan kayıpların %99’u halihazırda sigortasız.
