Birleşik Krallık’ta fosil yakıt kullanımı ve üretimi üzerine yaptığı protesto eylemleriyle tanınan Just Stop Oil aktivisti 5 kişiye 4 ile 5 yıl arasında hapis cezası verildi. BM Özel Raportörü Michel Forst, “Demokrasilerde kabul edilemeyecek bir karar” diyerek tepki gösterdi.
BM Özel Raportörü Michel Forst, iklim değişikliği üzerindeki etkileri nedeniyle fosil yakıt kullanımı ve üretimi üzerine Birleşik Krallık’ta yaptığı protestolarla tanınan Just Stop Oil adlı çevre hareketi aktivistlerine verilen uzun süreli hapis cezalarını eleştirdi. Forst “Demokrasi adına kabul edilebilir bir durum değil” yorumunda bulundu.
Ancak hükümet adına açıklama yapan İngiltere Başbakanı Keir Starmer’ın sözcüsü, duruşma ve cezalandırmanın bağımsız yargıçların işi olduğunu ve bu nedenle davaya müdahale edilemeyeceğini savundu.
Daniel Shaw, Louise Lancaster, Lucia Whittaker De Abreu ve Cressida Gethin adlı 4 Just Stop Oil aktivisti, Londra’nın çevresini büyük bir daire şeklinde dolaşarak çeşitli şehirleri ve bölgeleri birbirine bağlayan ve İngiltere’deki önemli otoyol ağlarından biri olan M25 üzerinde protestolar yapmayı planlamak suçlamasıyla dört yıl hapis cezasına çarptırıldı. Beşinci sanık Roger Hallam ise, “komplonun en üst düzey sorumlusu” olduğu iddiasıyla bir hakim tarafından beş yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Protesto Hakkı Tehlikede
Görevi çevresel haklarını kullandıkları için cezalandırmaya, zulme veya tacize maruz kalan bireyleri korumak olan BM özel raportörü Forst, bu ayın başlarında verilen ceza miktarlarını “cezalandırıcı ve baskıcı” olarak nitelendirdi. Guardian’a konuşan Forst, Just Stop Oil aktivistlerinden Daniel Shaw’un durumuyla ilgili gelişmeler nedeniyle şok olduklarını belirterek şunları söyledi:
“Zaten 100 günü aşkın bir süredir tutuklu. Şimdi, dört yıl hapis cezasına çarptırıldığını duymak gerçekten şok edici. Aksaklığa neden olan bir protesto biçiminden bahsediyorsak bile, kaldı ki bunu inkâr etmek mümkün değil, yine de tamamen şiddetsiz bir protesto biçimi bu. Dolayısıyla bu şekilde ele alınmalıydı. Benim ve ekibim için, Birleşik Krallık gibi bir demokraside bu karar kabul edilemez. İkinci önemli husus ise karar sadece çevre protestocuları için değil, aynı zamanda protesto hakkı adına da tehlikeli çünkü artık sokaklara çıkmak isteyenler ya da bir miting düzenlemek isteyenler bile iki kez düşünecekler.”
İnsan hakları savunucuları da Forst gibi verilen cezalara sert bir şekilde karşı çıktı. Birleşik Krallık’ta insan hakları üzerine faaliyet gösteren bir STK olan Liberty’nin savunma direktörü Sam Grant, şiddet içermeyen protestolara giderek daha sert cezalar verilmesinin bir trend haline geldiğine dikkat çekerek, bu durumun ülkede “özgürlüklerin ciddi bir erozyonuna” neden olduğunu aktardı. Doğal kaynakların yönetimi, çevre koruma ve insan hakları konularında uluslararası bir STK olan Global Witness adına konuşan Hanna Hindstrom ise cezaların ciddi anlamda adaletsiz olduğunu söyledi.
Uluslararası Af Örgütü Birleşik Krallık İnsan Hakları Danışmanı Tom Southdern de hükümeti, sanıkları suçlamak adına kullanılan, kamu rahatsızlığı suç yasasının ilgili bölümlerini değiştirmeye çağırdı. Southdern, “Bugün verilen cezalar ve davanın yürütülme biçimi, önceki hükümetin benimsediği protestolara karşı sertlik yaklaşımının mahkemeler tarafından taklit edildiğini gösteriyor” dedi.
Bu iddialara yanıt veren Başbakan sözcüsü ise şunları söyledi:
“Başbakan, bu tür durumlarda karar ve cezalandırmanın bağımsız yargıçlar tarafından verilmesi gerektiği konusunda çok açık. Tüm gerçekler ve kanıtlar yargıçların ellerinde. Temelde, politikacıların yargıçların verdiği kararlara müdahale etmeye ve görüş bildirmeye hakkı yoktur.”
“İklim Krizinden Bahsetmek Değil, Bunu İnkâr Etmek Yasak Olmalı”
Öte yandan göreve yeni gelen İşçi Partisi hükümeti, iklim aktivistleri karşısında giderek aşırı ve sert önlemlere yol açan tartışmalı yasaları yeniden gözden geçirmek konusunda artan bir baskı altında. Birleşik Krallık’ın önemli yeşil girişimcilerinden biri olan Dale Vince, protestocuların durumuyla ilgili olarak yeni başsavcı Hermer ile görüşme çağrılarını yapan isimlerden biri oldu. Vince konu hakkında şunları söyledi:
“İklim değişikliğinin inkar edilmesinin yasak olması gerektiğini düşünüyorum, ancak mahkemede tam tersine iklim krizinden bahsetmek yasak. Şimdi bu çarpık kararın bir sonucu olarak beş barışçıl protestocu yıllarca hapis cezasıyla karşı karşıya kalabilir. Bu bir adalet skandalı ve bu yüzden yeni başsavcının müdahale etmesi çağrılarına katılıyorum.”
Ancak Başsavcılık ofisi sözcüsü konu hakkında yaptığı açıklamada, kovuşturma, suçlu bulma ve ceza verme kararlarının, hükümetten bağımsız olarak yapıldığını ve başsavcının müdahale etme yetkisi olmadığına vurgu yaptı.
