Yeni IEA analizi, metan konusunda mevcut taahhütlerin tam olarak uygulanmasının, 1,5 dereceye uyum sağlamak için bu 10 yılda ihtiyaç duyulan emisyon kesintilerinin tamamını olmasa da büyük bir kısmını sağlayacağını gösteriyor.
Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yeni analizine göre, enerji sektöründen kaynaklanan metan emisyonları 2023 yılında rekor seviyeye yakın seyretti; ancak son aylarda açıklanan önemli politika ve düzenlemelerin yanı sıra Dubai’deki COP28 iklim zirvesinde verilen yeni taahhütler, bu emisyonları kısa süre içinde azaltma potansiyeline sahip.
IEA’nın Küresel Metan Takipçisi‘ne ilişkin son güncellemesi, Aralık ayında tamamlanan COP28 iklim zirvesinden bu yana küresel metan emisyonlarına ilişkin ilk kapsamlı değerlendirme. Yeni IEA analizi, fosil yakıtların üretimi ve kullanımının 2022 yılına kıyasla küçük bir artışla 2023 yılında 120 milyon tona yakın metan emisyonuna yol açtığını ortaya koyuyor. 10 milyon tonluk metan emisyonları da biyoenerjiden, çoğunlukla da yemek pişirme gibi faaliyetler için biyokütlenin geleneksel kullanımından kaynaklanıyor.
Rapora göre, 2023 yılında fosil yakıtlardan kaynaklanan metan emisyonlarının yaklaşık 80 milyon tonundan, yani küresel toplamın üçte ikisinden ilk 10 ülke sorumlu. En büyük küresel petrol ve gaz üreticisi olan ABD, aynı zamanda petrol ve gaz operasyonlarından kaynaklanan en büyük emisyona sahip ülke ve onu Rusya yakından takip ediyor. Çin, kömür sektöründe açık ara en yüksek emisyona neden olan ülke.
Uydular, dünyanın metan emisyonları ve kaynaklarına ilişkin anlayışını daha keskin bir odağa getirmeye devam ediyor. Uyduların ölçümlerini diğer bilimsel temelli ölçüm kampanyalarından elde edilen verilerle birleştiren rapor, uyduların 2023 yılında 2022 yılına kıyasla büyük fosil yakıt sızıntılarında önemli bir artış tespit ettiğini ve Kazakistan’da 200 günden fazla süren bir kuyu patlaması da dahil olmak üzere 5 milyon tondan fazla emisyon tespit edildiğini belirtiyor.
“Metan Emisyonlarının Azaltılması Fark Yaratacak”
Küresel metan emisyonları, uluslararası iklim hedeflerini karşılamak için çok yüksek kalmaya devam ediyor. IEA analizine göre, küresel ısınmanın Paris Anlaşması’nın temel hedeflerinden biri olan 1,5 derece ile sınırlandırılması için fosil yakıtlardan kaynaklanan metan emisyonlarının bu 10 yılda %75 oranında azalması gerekiyor.
IEA İcra Direktörü Fatih Birol, fosil yakıtlardan kaynaklanan metan emisyonlarının 2030’a kadar %75 oranında azaltılmasının, gezegenin tehlikeli bir düzeyde ısınmasını durdurmak için zorunlu olduğunu söylerken şöyle devam etti: “Son aylarda gördüğümüz ivme beni cesaretlendirdi; analizlerimiz, dünyanın ısınmayla mücadelesinde muazzam ve acil bir fark yaratabileceğini gösteriyor.” Daha yükseği hedeflemeye devam ederken taahhütlerin eyleme dönüştürülmesi gerekliliğini vurgulayan Birol, “İyi bilinen politikalar ve mevcut teknolojiler fosil yakıtlardan kaynaklanan metan emisyonlarını önemli ölçüde azaltabilir. IEA, enerji sektörünün bu tedbirleri uygulayarak hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmaya hazır. Ülkelerin COP28’de verdikleri enerji sözlerini yerine getirmelerini sağlamaya yönelik daha geniş kapsamlı çabalarımızın önemli bir parçası olan ilerlemeyi izlemeye devam edeceğiz” diye konuştu.
COP28 ile birlikte metan emisyonlarını azaltma çabalarının 2024 ve sonrasında hız kazanması bekleniyor. Yaklaşık 200 hükümet Dubai’de metan emisyonlarını 2030 yılına kadar “önemli ölçüde” azaltma konusunda anlaşırken, zirve sırasında Kanada, AB ve ABD tarafından önemli düzenleyici girişimler açıklandı. Yeni şirketler Petrol ve Gazın Karbonsuzlaştırılması Şartı’nı başlatarak harekete geçmeyi taahhüt ettiler ve son olarak COP29’a ev sahipliği yapacak olan Azerbaycan da dahil olmak üzere daha fazla ülke Küresel Metan Taahhüdüne katılıyor.
Metan Küresel Sıcaklıklardaki Artışın Üçte Birinden Sorumlu
IEA’nın yeni analizine göre, ülkeler ve şirketler tarafından bugüne kadar yapılan tüm metan taahhütleri tam olarak ve zamanında uygulanırsa, fosil yakıtlardan kaynaklanan metan emisyonlarının 2030 yılına kadar %50 oranında azaltılmaya yeterli olacak. Ancak verilen sözlerin çoğu henüz uygulamaya yönelik planlarla desteklenmiyor.
Metan, Sanayi Devrimi’nden bu yana küresel sıcaklıklardaki artışın neredeyse üçte birinden sorumlu ve enerji sektörü – petrol, doğalgaz, kömür ve biyoenerji dahil – insan faaliyetlerinden kaynaklanan metan emisyonlarının ikinci en büyük kaynağı. Atmosferdeki metan karbondioksitten daha hızlı dağılsa da, çok daha güçlü bir seragazı. Sonuç olarak, metan emisyonlarını azaltmak, küresel ısınmayı sınırlamanın ve yakın vadede hava kalitesini iyileştirmenin en iyi yollarından biri.
Bunun yanı sıra son derece uygun maliyetli. IEA’nın analizine göre, 2023 yılında fosil yakıt faaliyetlerinden kaynaklanan metan emisyonlarının yaklaşık %40’ı, yakalanan metanın değeri azaltım önleminin maliyetinden daha yüksek olduğu için net bir maliyet olmadan önlenebilirdi. Fosil yakıtlardan kaynaklanan metan emisyonlarının 2030 yılına kadar %75 oranında azaltılması için yaklaşık 170 milyar dolar harcama yapılması gerekecek ki, bu da fosil yakıt endüstrisinin 2023 yılında elde ettiği gelirin %5’inden daha az.
