Yeni bir IEA raporuna göre, finansman üzerindeki baskılara rağmen, temiz enerjiye yapılan küresel yatırım, tedarik zincirlerinin iyileştirilmesi ve temiz teknolojiler için daha düşük maliyetlerin yardımıyla 2024 yılında fosil yakıtlara giden miktarın neredeyse iki katına ulaşacak.
Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yıllık Dünya Enerji Yatırımları raporunun son güncellemesine göre, dünya genelinde toplam enerji yatırımlarının 2024 yılında ilk kez 3 trilyon doları aşması beklenirken, yenilenebilir enerji, elektrikli araçlar, şebekeler, depolama, düşük emisyonlu yakıtlar, verimlilik iyileştirmeleri ve ısı pompaları dahil olmak üzere temiz teknolojilere yaklaşık 2 trilyon dolar harcanması öngörülüyor. Geri kalan 1 trilyon doların biraz üzerindeki yatırım ise kömür, gaz ve petrole gidiyor. 2023 yılında yenilenebilir enerji ve şebekelere yapılan yatırımların toplamı fosil yakıtlar için harcanan miktarı ilk kez geride bıraktı.
Ancak yeni rapor, dünyanın birçok yerinde enerji yatırım akışlarında hâlâ büyük dengesizlikler ve eksiklikler olduğu konusunda uyarıyor. Temiz enerji harcamalarının düşük seviyesine dikkat çekiliyor.
Hindistan ve Brezilya’nın başını çektiği yükselen ve gelişmekte olan ekonomiler (Çin dışında) ilk kez 300 milyar doları aşmaya hazırlanıyor. Ancak bu rakam küresel temiz enerjinin sadece %15’ini oluşturuyor.
Yüksek sermaye maliyetinin yeni projelerin geliştirilmesini engellediği bu ülkelerin çoğunda artan enerji talebini karşılamak için gerekli olanın çok altında yatırım yapılıyor.
“Temiz enerji yatırımları zorlu ekonomik koşullarda bile yeni rekorlar kırarak yeni küresel enerji ekonomisinin arkasındaki ivmeyi vurguluyor. Bugün fosil yakıtlara giden her bir dolara karşılık, temiz enerjiye neredeyse iki dolar yatırım yapılıyor,” diyen IEA İcra Direktörü Fatih Birol şöyle devam etti: “Temiz enerji harcamalarındaki artışın temelinde güçlü ekonomi, devam eden maliyet düşüşleri ve enerji güvenliği düşünceleri yatıyor. Ancak, büyük ekonomiler yeni temiz enerji tedarik zincirlerinde avantaj elde etmek için rekabet ederken, güçlü bir sanayi politikası unsuru da var. Yatırımların en çok ihtiyaç duyulan yerlere, özellikle de günümüzde uygun fiyatlı, sürdürülebilir ve güvenli enerjiye erişimin ciddi şekilde eksik olduğu gelişmekte olan ekonomilere ulaşmasını sağlamak için daha fazlası yapılmalıdır.”
Paris Anlaşması’na 2015 yılında varıldığında, yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılan toplam yatırım ve elektrik üretimi için nükleer enerjiye harcanan miktar, fosil yakıtlı enerjiye harcanan miktarın iki katıydı. Rapor, 2024 yılında bu rakamın 10 katına çıkacağını ve güneş enerjisinin enerji sektöründeki dönüşüme öncülük edeceğini vurguluyor. Şu anda güneş enerjisine diğer tüm elektrik üretim teknolojilerinin toplamından daha fazla para aktarılıyor. Düşen modül fiyatlarının yeni yatırımları teşvik etmesiyle 2024 yılında güneş enerjisine yapılan yatırımın 500 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Çin, 2024 yılında tahmini 675 milyar dolara ulaşarak temiz enerji yatırımlarında en büyük paya sahip olacak. Bu durum, Özellikle üç sektördeki güçlü iç talepten kaynaklanıyor; güneş enerjisi, lityum piller ve elektrikli araçlar. Avrupa ve ABD sırasıyla 370 milyar dolar ve 315 milyar dolarlık temiz enerji yatırımıyla Çin’i takip ediyor. Bu üç büyük ekonomi tek başlarına küresel temiz enerji yatırımlarının üçte ikisinden fazlasını oluşturuyor ve enerjiye yönelik uluslararası sermaye akışındaki eşitsizliklerin altını çiziyor.
Küresel upstream petrol ve gaz yatırımlarının 2023’teki benzer artışın ardından 2024’te %7 artarak 570 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Harcamalarda 2023 ve 2024 yıllarında görülen artış ağırlıklı olarak Orta Doğu ve Asya’daki ulusal petrol şirketleri tarafından gerçekleştiriliyor. Rapor, 2024 yılındaki petrol ve gaz yatırımlarının, 2030 yılında bugünkü politika ayarlarıyla ima edilen talep seviyeleriyle büyük ölçüde uyumlu olduğunu, ancak ulusal veya küresel iklim hedeflerine ulaşan senaryolarda öngörülenden çok daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor. Rapora göre, petrol ve gaz şirketlerinin temiz enerji yatırımları 2023’te 30 milyar dolara ulaşarak sektörün 2023’teki toplam sermaye harcamalarının sadece %4’ünü oluşturdu. Bu arada, kömür yatırımları da artmaya devam ediyor. 2023 yılında, 2015’ten bu yana en yüksek seviye olan 50 gigavattan fazla kömürlü termik santrala onay verildi.
Ekonomik zorluklara ek olarak, şebekeler ve elektrik depolama, temiz enerji geçişlerinde önemli bir kısıt oldu. Ancak şebekelere yapılan harcamalar artıyor ve 2015 ile 2021 yılları arasında yıllık 300 milyar dolar civarında seyrederken 2024 yılında 400 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Bu artış büyük ölçüde Avrupa, ABD, Çin ve Latin Amerika’daki bazı ülkelerdeki yeni politika girişimleri ve fonlardan kaynaklanıyor. Bu arada, batarya depolamaya yapılan yatırımlar da artıyor ve maliyetler daha da düştükçe 2024 yılında 54 milyar dolara ulaşacak. Yine de bu harcamalar oldukça yoğunlaşmış durumda. Gelişmiş ekonomilerde ve Çin’de batarya depolamaya yatırılan her bir dolara karşılık, diğer yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerde sadece bir sent yatırım yapıldı.
