Hava Kirliliği Türkiye’de Yaklaşık 60 Milyon Kişiyi Zehirliyor

TMMOB Çevre Mühendisleri Odası’nın açıkladığı Türkiye’nin Hava Kirliliği Raporu, 2018 yılı boyunca yapılan ölçümleri değerlendirerek Türkiye’nin hava kirliliği tablosunu ortaya koydu. Rapora göre Türkiye’de 60 milyon kişi kirli hava soluyor.

TMMOB Çevre Mühendisleri Odası’nın (ÇMO) hava kirliliği sorununa dikkat çekmek ve çözüm önerileri sunmak için her yıl hazırladığı hava kirliliği raporuna göre, güvenli hava kirliliği verisinin alındığı toplam 45 farklı ildeki istasyonlarda yapılan ölçümler, bu bölgelerde yaşayan yaklaşık 60 milyon kişinin yılın ulusal sınır değerlerin üzerinde PM10 (toz) seviyesine maruz kaldığını ortaya koyuyor.

Raporun bu yıl öne çıkan en önemli çıktılarından biri ise, 2018 yılında PM10 ölçümlerinin gerçekleştirildiği istasyonların önemli bir kısmında yeterli veri alımının yapılmamış olması. Yeterli veri alımının olmadığı 37 ildeki istasyonların çevresinde yaşayan 20 milyon kişinin solduğu hava kalitesine dair veri eksikliği nedeniyle yorum yapılmakta zorlanıldı.

Raporu bir basın toplantısı ile kamuoyuyla paylaşan ÇMO Başkanı Dr. Baran Bozoğlu bölgede solunan havanın kirlilik durumu tespitine yönelik önerileri dile getirdi. Bozoğlu, “2019 yılında yeterli veri oluşturulması adına ölçüm istasyonlarının bakım ve kalibrasyonuna daha da özen gösterilmesini öneriyoruz. Ayrıca oldukça tehlikeli olan ve doğrudan akciğerleri etkileyen PM2,5 kirletici ölçümlerinin bütün istasyonlara yaygınlaştırılarak ölçümünün yapılması ivedi bir ihtiyaçtır” dedi.

Türkiye’nin En Kirli İlleri

Bozoğlu açıklamasında, “Kirlilik parametrelerinin tamamında sınır değeri aşan iller arasında büyükşehirlerimizin geldiği görülüyor. İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Mersin, Kocaeli, Edirne ve Erzurum’da hava kirliliği devam ediyor. Bu kentlerde PM10, PM2,5, SO₂, NO₂, NO_x değerleri açısından kirlilik yaşanıyor. Vatandaşlarımızın yoğun yaşadığı bu kentlerde acil önlemlere ihtiyaç duyuluyor” diye konuştu.

2018 yılının PM10 verilerine göre rapor, Türkiye’deki havası en kirli illerinin başında İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Erzurum, Ağrı, Iğdır, Kahramanmaraş, Manisa, Mersin geliyor.

PM2,5 ölçümü yapılan bütün istasyonlarda ise İstanbul, Ankara, Zonguldak, Çorum, Amasya, Sivas, Erzincan, Erzurum, Edirne, Sakarya, Bursa sınır değerin aşıldığı tespit edildi. İzmir dahil Türkiye’nin yarısından fazlasında ise ölçüm yapılmıyor.

İstasyonlarda ölçümleri yapılan diğer kirlilik kaynaklarına dair (SO₂, NO₂, NO_x, CO ve O₃) değerlendirilen verilere göre ise, bu kirleticilerin tamamı için istasyonların yarısından fazlasında güvenli veri alımının olmadığı belirlendi.

Örneğin solunum yolu hastalıkları, asit yağmurları gibi sağlık etkilerine yol açan SO₂ (kükürt dioksit) ölçümlerinin yapılamadığı il ve ilçelerde yaklaşık 30 milyon kişi yaşıyor. Ölçümlerin yapılabildiği ve kirlilik seviyesinin sınır değerlerin üzerinde çıktığı illerin başında ise İstanbul – Sultanbeyli, Adana, Edirne – Keşan, Ağrı – Doğubeyazıt, Kahramanmaraş, Yozgat, Manisa, Hakkari, Bitlis, Şanlıurfa ve Karabük geliyor.

Saatlik ve günlük NO₂ azot dioksit) ölçümü yapan ve güvenli veri alınan istasyon verilerine göre Türkiye’deki en kirli bölge Adana-Doğankent, Amasya – Şehzade, Ankara Çankaya, Demetevler, Sıhhiye, Artvin – Hopa, Bursa – Beyazıt, Çorum – Bahabey, Erzincan, Erzurum, İstanbul Aksaray, Beşiktaş, Çatladıkapı, Esenler, Göztepe, Kadıköy, Kartal, Mecidiyeköy, Selimiye, Şirinevler, Ümraniye, Üsküdar, NO_x (azot oksit) verilerine göre ise en kirli iller İstanbul, Ankara, Adana, Amasya, Balıkesir, Çorum, Edirne, Erzincan, Erzurum, Eskişehir Odunpazarı, Iğdır, İzmir Şirinyer, Karabük, Tekirdağ, Bursa, Kayseri, Kocaeli ve Samsun olarak ortaya çıkıyor. İstasyonların %57’sinde güvenli O₃ (ozon) verisinin alınmadığı da  dikkat çekiyor.

Türkiye’nin Havası Son 15 yıldır Avrupa’dan Daha Kirli

ÇMO Başkanı Bozoğlu, “Türkiye Hava Kirliliği Raporu kapsamında analiz edilen uydu gözlemleri, Türkiye atmosferindeki partikül maddelerin son 15 yıl içinde Avrupa’ya göre hep yüksek seviyelerde ölçüldüğünü gösteriyor. Başka bir deyişle, Türkiye atmosferi partikül maddeler açısından Avrupa’ya göre daha kirli olup, bu kirlilik 2018 yılında, Avrupa’ya göre %33,4 oranında daha fazla. Avrupa atmosferindeki partikül maddeler son 15 yılda % 14,2 oranında azalırken, Türkiye’de % 8,4 artış gösterdi” dedi.

 Artvin, Ardahan, Tunceli, Gümüşhane Gemilerçekeği ve Rize Ardeşen’in havasının diğer bölgelere göre daha az kirli olduğu raporda yer aldı. Bozoğlu, “2018 verilerini incelediğimizde bu illerin diğer illere göre daha az hava kirliliği yaşadığını gördük. Coğrafi konumlarının da etkili olduğunu düşünüyoruz” diye konuştu.

Belediye Başkan Adaylarına Çağrı

Hava kirliliğinin nedenlerine de değinen Bozoğlu şöyle konuştu: “Hatalı kentleşme politikası, temiz hava sağlayacak hava koridorlarına çok katlı binaların yapılması, kent merkezlerinde yeşil alan miktarının azalması, toplu taşımanın yetersizliği ve ısınma amaçlı kömür tüketimi kentlerde ana kirlilik unsurları olarak karşımıza çıkarken, Türkiye’nin birçok yerinde termik santrallar nedeniyle ciddi hava kirliliği problemleri yaşandığını görmekteyiz. Veriler, termik santralların olduğu bölgelerde hava kirliliğinin artarak devam ettiğini gözler önüne seriyor”.

Son olarak belediye başkan adaylarına çağrıda bulunan Bozoğlu sözlerini şöyle noktaladı: “31 Mart’ta yapılacak yerel yönetim seçimlerinde hedeflerini ve projelerini açıklayan muhtar, belediye meclis üyesi ve belediye başkan adaylarının hava kirliliğine çözüm üretecek politikaları ve somut çözüm önerilerini ön plana çıkartması çözüm için önemli bir adım olacaktır”.