BM, endüstrideki lobi faaliyetlerine rağmen dünya liderlerini kömür, petrol ve gaz yakmayı durdurma konusunda ikna ederek zirvede bu konuda önemli adımlar atılmasını umuyor.
Petrol üreten ülkelerin sert muhalefetine rağmen, fosil yakıtlardan aşamalı çıkış yönündeki küresel çaba, bu sonbaharda yapılacak çok önemli BM iklim konferansı öncesinde yeni bir ivme kazanıyor.
Observer’ın edindiği bilgiye göre kampanyacılar, kasım ayı sonunda Dubai’de yapılacak COP28 zirvesi öncesinde, BM’nin, sadece en kirli fosil yakıt olan kömürün değil, aynı zamanda petrol ve doğalgazın yakılmasının durdurulması yönünde bir girişimde bulunma çabalarını artırıyor.
Geçtiğimiz iki yılda, dünya liderlerini güçlü bilimsel temellere sahip olan bu taahhüdü yerine getirmeye ikna etmeye yönelik girişimler başarısızlıkla sonuçlandı. Ancak BM’nin son raporu yeni bir şans anlamına da geliyor.
Ülkelerin 2015 Paris Anlaşması kapsamında verilen emisyon taahhütlerini yerine getirip getirmediğini ortaya koyan küresel değerlendirme, “Tüm sektörler ve bağlamlarda, yenilenebilir enerjinin ölçeğinin artırılması ve tüm fosil yakıtların aşamalı olarak sonlandırılması dahil olmak üzere dönüşümler” yapılmasını tavsiye etti.
Uzmanlar, bu çağrının önemli bir BM belgesine dahil edilmesinin müzakereler üzerinde canlandırıcı bir etki yaratacağını söyledi.
COP26 Başkanı Alok Sharma şunları söyledi: “Raporun yenilenebilir enerjinin artırılması ve fosil yakıtların yer altında bırakılması yönündeki çağrısını memnuniyetle karşılıyorum. Bunlar şüphesiz COP28’deki temel tartışma konuları olacak ve eğer 1,5 derece hedefini canlı tutma umudumuz varsa ülkelerin Dubai’de bu kritik unsurlar üzerinde anlaşmaya varması gerekiyor. Eğer dünya, COP28’de fosil yakıtları sonlandırmayı kabul ederse, insanlar ve gezegen için bir kazanç olacaktır.”
Berlin merkezli bir iklim bilimi ve politikası enstitüsü olan Climate Analytics’in genel müdürü Bill Hare de bunun ileriye doğru atılmış önemli bir adım olduğunu ve COP28’e giden yolda güçlü bir mesaj verdiğini söyledi.
Bu kadar açık sözlü bir dil beklenmedik bir durumdu ve rapor geçen Cuma yayımlandığında bu dilin varlığı gözden kaçmıştı. Ev sahibi ülke Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) küresel değerlendirmeyi görüşmelerin temeli olarak aldığını defalarca belirtmişti. Bu gelişmeyle beraber birçok kişi, liderlerin zirvede fosil yakıtlardan tamamen çıkışı tartışmak zorunda kalacaklarını düşünüyor.
Oil Change International’dan Romain Ioualalen, “Bu resmi raporun ardından, eğer fosil yakıtların aşamalı olarak sonlandırılması Dubai’nin ana gündem maddesi değilse, bu süreç tüm güvenilirliğini kaybedecektir” dedi.
London School of Economics’teki Grantham İklim Değişikliği Araştırma Enstitüsü’nün politika direktörü Bob Ward ise, ABD ve Suudi Arabistan gibi önde gelen petrol üreticisi ülkelerin planlarını net bir şekilde yerine getirmeleri gerektiğini söyledi.
COP28’in ev sahibi BAE ise, belirli bir tarihe kadar fosil yakıtlardan çıkış taahhüdünü reddetti. Aynı zamanda BAE’nin ulusal petrol şirketi Adnoc’un CEO’su olan COP28 Başkanı Sultan Al Jaber, birkaç kez “aşamalı olarak sonlandırma” yerine “aşamalı olarak azaltma” yolunu tercih edebileceklerini söyledi.
Al Jaber ayrıca bu tür kısıtlamaların yalnızca “karbon tutmayı sağlayacak teknolojiye sahip olmayan” fosil yakıtlar için geçerli olduğu konusunda defalarca ısrar etti. Bu, küresel değerlendirme metninde yer alan önemli bir nitelik. Bu terim, BAE gibi ülkelerin, karbon yakalama ve depolama (CCS) teknolojisine yatırım yapmaları halinde petrol ve doğalgaza güvenmeye devam edebilecekleri anlamına geliyor.
Ioualalen de, küresel değerlendirmenin CCS’ye aşırı güvenmeye karşı bir uyarı içerdiğini söyledi: “Rapor, CCS gibi sözde azaltım teknolojilerinin rolü konusunda ciddi şüphe uyandırıyor. Bu tür kanıtlanmamış teknolojiler, ülkeleri fosil yakıtlardan hızlı ve derin bir şekilde vazgeçmesi önünde engel. Bu teknoloji, fosil yakıtların devam eden genişlemesini haklı çıkarmak için kullanılamaz.”
Fosil yakıtlardan aşamalı çıkış baskısı, BM Genel Sekreteri António Guterres’in 20 Eylül’de dünya liderlerini iklim kriziyle ilgili üst düzey bir yuvarlak masa toplantısında bir araya getirmeye hazırlandığı dönemde geldi.
BM haftalar önce ülkelere, New York’taki zirveye ancak etkin emisyon azaltım politikasına dair güçlü kanıtlar göstermeleri halinde katılabileceklerini söylemişti.
Guterres’in katılımı kısıtlamadaki amacı, basitçe hedef belirlemek yerine ülkeleri ekonomilerinde somut değişiklikler uygulamaya ikna etmek. Düşük karbonlu bir ekonomiye geçişin ulaşılabilir ve çekici olduğunu göstererek dünya liderleri için “çıtayı yükseltmeyi” umuyor.
