Küresel Karbon Projesi’nin ön değerlendirmesine göre, fosil yakıtlardan kaynaklanan küresel karbon emisyonları 2023’te rekor seviyelere ulaştı. Türkiye ise, 2022’de 400 milyon ton karbon emisyonu ile küresel olarak en çok emisyona sebep olan ülkeler sıralamasında 15. sırada.
Yıllık Küresel Karbon Bütçesi, fosil karbondioksit ( CO2 ) emisyonlarının 2023 yılında, 2022 yılına göre %1,1 artışla 36,8 milyar ton olacağını öngörüyor.
Fosil CO2 emisyonları Avrupa ve ABD de dahil olmak üzere bazı bölgelerde düşerken, genel olarak artıyor – ve bilim insanları fosil yakıtları azaltmaya yönelik küresel eylemin tehlikeli iklim değişikliğini önlemek için yeterince hızlı gerçekleşmediğini söylüyor.
Arazi kullanım değişikliğinden (ormansızlaşma gibi) kaynaklanan emisyonların bir miktar azalacağı tahmin ediliyor, ancak bu emisyonlar halen mevcut yeniden ağaçlandırma ve ağaçlandırma (yeni ormanlar) seviyeleri ile dengelenemeyecek kadar yüksek.
Rapor, toplam küresel CO2 emisyonlarının (fosil + arazi kullanım değişikliği) 2023 yılında 40,9 milyar ton olacağını öngörüyor.
Bu, 2022 seviyeleri ile hemen hemen aynı ve 10 yıllık bir “platonun” parçası ve küresel iklim hedeflerine ulaşmak için acilen ihtiyaç duyulan emisyonlardaki keskin düşüşten çok uzak.
Araştırma ekibinde Exeter Üniversitesi, East Anglia Üniversitesi (UEA), CICERO Uluslararası İklim Araştırmaları Merkezi, Münih Ludwig-Maximilian Üniversitesi ve dünya çapında 90 başka kurum yer aldı.
Araştırmayı yöneten Exeter Küresel Sistemler Enstitüsü‘nden Profesör Pierre Friedlingstein, “İklim değişikliğinin etkileri her yerde açıkça görülüyor, ancak fosil yakıtlardan kaynaklanan karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik eylemler acı verici bir şekilde yavaş kalıyor. Paris Anlaşması’nın 1.5°C hedefini aşmamız artık kaçınılmaz görünüyor ve COP28’de bir araya gelen liderlerin 2°C hedefini canlı tutmak için bile fosil yakıt emisyonlarında hızlı kesintiler konusunda anlaşmaları gerekecek.”
Rapora göre, Türkiye, 2022 yılında 400 milyon ton karbon emisyonu ile küresel olarak en çok emisyona sebep olan ülkeler sıralamasında 15. olarak yer alıyor. Türkiye’nin emisyonlarında kömür başı çekerken (167,2 milyon ton CO2), onu sırasıyla petrol, gaz ve çimento sektörleri takip ediyor.
Küresel Isınmanın 1,5 Dereceyi Aşmasına Ne Kadar Kaldı?
Bu çalışma aynı zamanda 1,5°C hedefi aşılmadan önce kalan karbon bütçesini sadece tek bir yıl için değil, birden fazla yıl için tutarlı bir şekilde tahmin ediyor.
Küresel Karbon Bütçesi ekibi, mevcut emisyon seviyesinde küresel ısınmanın yaklaşık yedi yıl içinde sürekli olarak 1,5°C’yi aşma ihtimalinin %50 olduğunu tahmin ediyor.
Bu tahmin, özellikle mevcut ısınma seviyesine yaklaşan 1,5 derece hedefleri için, CO2 dışı etkenlerden kaynaklanan ek ısınmaya ilişkin belirsizlik nedeniyle büyük belirsizliklere tabi. Ancak, kalan karbon bütçesinin – ve dolayısıyla 1,5 derece hedefine ulaşmak ve iklim değişikliğinin daha kötü etkilerinden kaçınmak için kalan sürenin – hızla tükenmekte olduğu da açık.
2023 Küresel Karbon Bütçesi’nden elde edilen diğer önemli bulgular şunlar:
- Bölgesel eğilimler önemli ölçüde farklılık gösteriyor. Emisyonların 2023’te Hindistan (%8,2) ve Çin’de (%4,0) artacağı, AB (-%7,4), ABD (-%3,0) ve dünyanın geri kalanında (-%0,4) ise azalacağı öngörülüyor.
- Kömür (%1,1), petrol (%1,5) ve gazdan (%0,5) kaynaklanan küresel emisyonların tamamının artacağı öngörülüyor.
- Atmosferik CO2 seviyelerinin 2023 yılında ortalama milyonda 419,3 parça olacağı ve sanayi öncesi seviyelerin %51 üzerine çıkacağı tahmin ediliyor.
- Yayılan CO’nun2 yaklaşık yarısı kara ve okyanus “yutakları” tarafından emilmeye devam ediyor, geri kalanı ise atmosferde kalarak iklim değişikliğine neden oluyor.
- Küresel CO2 2023 yılında yangınlardan kaynaklanan emisyonlar, Kanada’da emisyonların ortalamadan altı ila sekiz kat daha yüksek olduğu aşırı bir orman yangını sezonu nedeniyle ortalamadan (2003’ten bu yana uydu kayıtlarına göre) daha büyük oldu.
- Teknolojiye dayalı Karbondioksit Gideriminin mevcut seviyeleri (yani yeniden ağaçlandırma gibi doğaya dayalı araçlar hariç) yaklaşık 0,01 milyon ton CO₂ ve bu miktar mevcut fosil CO2 emisyonlarından bir milyon kat daha az.
120’den fazla bilim insanından oluşan uluslararası bir ekip tarafından hazırlanan Küresel Karbon Bütçesi raporu, tamamen şeffaf bir şekilde yerleşik metodolojiler üzerine inşa edilen yıllık, hakemli bir güncelleme sunuyor. 2023 baskısı (18. yıllık rapor) Earth System Science Data dergisinde yayımlanacak.
