Daha önce yüksek etkili, düşük olasılıklı olaylar olarak kabul edilen doğal dünyadaki feci devrilme noktaları, hızla “yüksek etkili, yüksek olasılıklı olaylar” haline geliyor.
Devrilme noktalarına ilişkin bugüne kadar yapılmış en kapsamlı değerlendirme olan Küresel Devrilme Noktaları Raporu, insanlığın şu anda feci bir yörüngede olduğunu söylüyor.
Fosil yakıtların kullanımdan kaldırılma hızı ve sıfır-karbon çözümlerinin büyümesi artık milyarlarca insanın geleceğini belirleyecek.
Rapor, mevcut küresel yönetişimin sorunun boyutları karşısında yetersiz kaldığını belirtiyor ve olumlu dönüm noktalarını tetikleyecek koordineli eylemler de dahil olmak üzere, gidişatı hızla değiştirmek için altı temel tavsiyede bulunuyor.
Devrilme noktası, küçük bir değişimin genellikle hızlı ve geri döndürülemez bir dönüşüme yol açmasıyla ortaya çıkar ve etkileri olumlu ya da olumsuz olabilir.
Rapor, 26 olumsuz Dünya sistemi devrilme noktasının değerlendirilmesine dayanarak, “her zamanki gibi iş yapmanın” artık mümkün olmadığı sonucuna varıyor.
Küresel ısınmanın 1,5 dereceyi aşma yolunda ilerlemesiyle birlikte, büyük buz tabakalarının çökmesi ve sıcak su mercan resiflerinin yaygın ölümleri de dahil olmak üzere en az beş yeryüzü sisteminin devrilme noktasının tetiklenmesi muhtemel.
Yeryüzü sisteminin devrilme noktaları çoğaldıkça, temel ürün yetiştirme kapasitesinin felaket boyutunda, küresel ölçekte kaybedilmesi riski ortaya çıkıyor.
İklim ve ekolojik krizi durdurmak için acilen harekete geçilmezse, doğal dünya parçalandıkça toplumlar da bunalacak.
Alternatif olarak, şu anda COP28’de bir araya gelen liderler tarafından hızlandırılan acil küresel eylem, olumlu devrilme noktalarını harekete geçirebilir ve bizi gelişen, sürdürülebilir bir geleceğe doğru yönlendirebilir.
Rapor, bunu yapmak için bir plan ortaya koyuyor ve cesur, koordineli politikaların enerji, ulaşım ve gıda dahil olmak üzere birçok sektörde olumlu devrilme noktalarını tetikleyebileceğini söylüyor.
Bir dizi olumlu devrilme noktası milyonlarca hayatı kurtaracak, milyarlarca insanı sıkıntıdan kurtaracak, iklimle ilgili trilyonlarca dolarlık zararı önleyecek ve hepimizin bağımlı olduğu doğal dünyayı restore etmeye başlayacak.
Rapor, Bezos Earth Fund ortaklığında Exeter Üniversitesi koordinasyonunda 200’den fazla araştırmacıdan oluşan uluslararası bir ekip tarafından hazırlandı.
Exeter Küresel Sistemler Enstitüsü’nden Profesör Tim Lenton, “Dünya sistemindeki devrilme noktaları, insanlığın daha önce hiç karşılaşmadığı büyüklükte tehditler oluşturuyor” derken şöyle devam etti:
“Tüm ekosistemlerin ve temel ürün yetiştirme kapasitesinin kaybı da dahil olmak üzere yıkıcı domino etkilerini tetikleyebilir, kitlesel yerinden edilme, siyasi istikrarsızlık ve mali çöküş gibi toplumsal etkileri olabilir. Ancak devrilme noktaları aynı zamanda en iyi umudumuzu da sunuyor: toplumlarımızda ve ekonomilerimizde olumlu devrilme noktalarına öncelik vermemiz ve bunları tetiklememiz gerekiyor. Şimdi, insanlık için güvenli, adil ve sürdürülebilir bir gelecek sağlamak üzere bir dizi olumlu devrilme noktasını serbest bırakma zamanıdır.”
Raporda altı temel tavsiye yer alıyor:
- Fosil yakıtları ve arazi kullanımı emisyonlarını 2050’den çok önce durdurarak şimdi aşamalı olarak azaltın.
- Ülkeler arasındaki ve içindeki eşitsizliği tanıyarak uyum ve “kayıp ve zarar” yönetişimini güçlendirmek.
- Devrilme noktalarının Küresel Durum Değerlendirmesine (dünyanın iklim “envanteri”) ve Ulusal Katkı Beyanlarına (her ülkenin iklim değişikliğiyle mücadele çabalarına) dahil edin
- Olumlu devrilme noktalarını tetiklemek için politikaları koordine edin.
- Devrilme noktalarına ilişkin acil bir küresel zirve düzenleyin.
- Devrilme noktaları hakkındaki bilgileri derinleştirin. Araştırma ekibi, devrilme noktalarına ilişkin bir IPCC Özel Raporu hazırlanması çağrılarını destekliyor.
