Dünya Liderleri Plastik Atıklarla İlgili “Tarihi” bir Anlaşma Hazırlamayı Kabul Etti

BM çevre meclisinin anlaşma kararı, 2015 Paris Anlaşması’ndan bu yana en büyük adım olarak tanımlanıyor.

Dünya liderleri, çevre bakanları ve 173 ülkeden diğer temsilciler, pek çok kişinin tarihi bir an olarak tanımladığı plastik konusunda yasal olarak bağlayıcı bir anlaşma geliştirmeyi kabul etti.

Kenya, Nairobi’deki BM çevre meclisinde kabul edilen karar, plastiklerin üretimden imhaya kadar “tüm yaşam döngüsünü” kapsayan ve önümüzdeki iki yıl boyunca müzakere edilecek bir anlaşma çağrısında bulunuyor. Karar, BM Çevre Programı (UNEP) direktörü tarafından 2015’teki Paris Anlaşması’ndan bu yana en önemli çok taraflı çevre anlaşması olarak tanımlandı.

1950 ile 2017 yılları arasında üretilen tahmini 9,2 milyar ton plastiğin yaklaşık 7 milyarı atık durumunda. Bu atığın yaklaşık %75’i ya çöplüklerde ya da karasal ve sucul ortamlarda ve ekosistemlerde birikiyor.

UNEA-5 başkanı ve Norveç iklim ve çevre bakanı Espen Barth Eide, “Jeopolitik bir karmaşa zemininde BM çevre meclisi çok taraflı işbirliğini en iyi şekilde ortaya koydu. Plastik kirliliği bir salgın haline geldi. Bugünkü kararla tedavi için harekete geçtik” dedi.

BM Çevre Programı direktörü Inger Andersen ise sosyal medyadan şu mesajı paylaştı: “Küresel eylemin önünü açan kararı belirledik. Paris Anlaşması’ndan bu yana en önemli çevre anlaşması. Çalışmalarımız asıl şimdi başlıyor.”

Andersen, anlaşmayı “Gezegeninin tek kullanımlık plastikler üzerindeki zaferi” olarak nitelendirdi, ancak direktifin paydaşlara “iki yıllık bir duraklama” olanağı sunmadığını da ekledi.

Andersen, “Uluslararası bağlayıcı bir anlaşma üzerindeki müzakerelere paralel olarak, UNEP, değer zinciri boyunca tek kullanımlık plastiklerden uzaklaşmak, özel finansmanı harekete geçirmek ve araştırma ve yatırımlarının önündeki engelleri kaldırmak için tüm istekli hükümetler ve şirketlerle birlikte çalışacak” dedi.

Anlaşmanın şartlarını görüşmek üzere bu hafta Nairobi’de görüşmelerde bulunan BM ülkeleri, anlaşmanın sadece atıkları değil, plastik üretimi ve tasarımını da kapsaması gerektiği konusunda anlaştılar. Alınan kararla beraber, anlaşmayı hazırlamak ve onaylamakla görevli hükümetlerarası bir müzakere komitesi de kuruldu. Komite çalışmalarına bu yıl başlayacak ve 2024’e kadar sonlandıracak.

Karar, STK’lara göre milyonlarca insanı etkileyecek bir “çığır açan gelişme” olan atık toplayıcıları tanımaya yönelik hükümler ve yerli halkların rolünün kabul edilmesini de içeriyor. Gelişmekte olan ülkelerde geri dönüştürülebilir plastik ve diğer eşyaları toplayan düşük ücretli atık toplayıcılar ilk kez bir çevresel kararda tanınıyor.

STK’lar kararı, daha önce plastiği denizdeki çöp sorunu olarak gören uluslararası politika yapıcıların yaklaşımında kritik bir değişim olarak nitelendirdi. Direktif, 2050 yılına kadar neredeyse dört katına çıkacağı ve küresel karbon bütçesinin %10-13’ünü oluşturacağı tahmin edilen plastik üretimiyle mücadele için önlemler alınmasını öneriyor. Dünya liderleri önümüzdeki iki yıl içinde anlaşmanın ayrıntılarını geliştirme ve sonuçlandırma konusunda daha fazla kararlılık göstermeye çağrıldı.

Anlaşmaya mali ve teknik destek verilecek. Bunun yanı sıra tavsiyeler verecek bir bilim kurulu da bulunacak.