COP29 Başlarken İklim STK’ları: Türkiye Kömürden Çıkış Kararı Almalı!

İklim alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, Bakü’de başlayan COP29 öncesinde yaptığı ortak açıklamada, Türkiye’nin güçlü iklim hedeflerine ulaşması için acilen “yeni kömürlü termik santral yapmama” kararı alması ve kademeli olarak kömürden çıkışı planlaması gerektiğini belirtti. Türkiye’nin ayrıca COP29’un ilk gününde 2053 yol haritasını açıklaması bekleniyordu ancak duyuru 13 Kasım’a ertelendi.

Tüm gelişmiş ülkeler, küresel ısınmanın en büyük nedenlerinden biri olan ve finansal geleceği kalmayan kömürü terk ederken Türkiye’de hâlâ yeni santral yapımı gündemde. Kömürlü termik santralların yarısının ithal kömüre dayalı olduğu, ekonomik teşviklerle ayakta kalabilen kömür sektörü kamu kaynaklarının da boşa harcanmasına neden oluyor.

Şu anda Afşin-Elbistan A Termik Santralı’na, yeni bir santral büyüklüğünde, 688 MW’lık ek ünite yapılmak isteniyor. 40 yıldır kömürün gölgesinde yaşayan halk için bu, daha fazla kaldıramayacakları yeni sağlık ve çevre sorunları demek.

Kömürden Çıkmanın Topluma ve İklime Faydası Var

Oysa Türkiye, hâlâ çok azından faydalandığı, temiz ve güvenli yenilenebilir enerji potansiyeline sahip. Üstelik Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın son açıkladığı 2035 yılı için 120 GW güneş ve rüzgar enerjisi kapasite hedefi, Türkiye için önemli bir adım.

Bu hedefin, doğadan ve sosyal adaletten taviz vermeden, enerji tasarrufu ve verimliliğini de kapsayarak, iklime ve topluma fayda sağlaması, ancak elektrik üretiminde kömürü sıfırlamakla mümkün. 2021 yılında yayımlanan “Karbon Nötr Türkiye Yolunda İlk Adım: Kömürden Çıkış 2030” başlıklı rapor da bunun mümkün olduğunu bilimsel olarak ortaya koymuştu.

COP29 İklim Zirvesi, Türkiye’ye “yeni kömür santralı yapmama” ve “kömürden kademeli çıkış” kararı alması için fırsat sunuyor. Bu kararların şöyle faydaları olacak:

Tüm canlıların yaşamını tehdit eden kömürün sağlık ve çevre üzerindeki olumsuz etkileri ortadan kalkacak,
Emisyonlar azalacak, iklim hedeflerinde önemli bir yol katedilecek,
Temiz ve yenilenebilir enerjinin önü açılacak, elektrik maliyetleri düşecek,
Net sıfır ekonomiye geçiş hızlanacak,
Enerjide dışa bağımlılık azalacak, kendine yeterlilik artacak,
Güvenli ve sağlıklı yeni istihdam alanları yaratılarak adil bir geçiş sağlanacak.

Üstelik bu karar Türkiye’nin uluslararası yatırım ve desteklere ulaşmasını da sağlayacak; çünkü COP29’un bu yılki gündeminde finansman var. Müzakerelerde, iddialı bir iklim hedefi belirleyen ülkelerin iklim finansmanında önceliklendirilmesi konusu gündeme gelecek. Emisyonlarının %20-25’i kömürlü termik santrallardan kaynaklanan Türkiye’nin kömürden çıkış kararı alması iddialı bir iklim hedefinin ilk adımı olabilir.

Açıklamayı hazırlayan kurumlar şu şekilde:

350 Türkiye

Avrupa İklim Eylem Ağı

Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği

Fosil Yakıtların Ötesi

Greenpeace Türkiye

İklim Değişikliği Politika ve Araştırma Derneği

Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA)

TEMA Vakfı

Temiz Hava Hakkı Platformu

Türetim Ekonomisi Derneği

WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı)