COP29 Başkanı: “Yoksul Ülkeler İklim Harcamalarında Şeffaf Olmalı”

COP29’a liderlik edecek Muhtar Babayev, gelişmekte olan dünyanın trilyonlarca dolarlık destek arayışında olduğu bir ortamda, şeffaflığın güven inşa etmek için hayati önem taşıdığını söyledi.

Kasım ayındaki COP29 BM iklim zirvesine liderlik edecek olan Azerbaycan Ekoloji Bakanı Muhtar Babayev, gelişmekte olan ülkelerdeki hükümetleri seragazı emisyonlarını azaltma konusundaki ilerlemelerini ve iklim krizine yönelik harcamalarını gösteren raporlar hazırlamaya çağırdı.

Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de Guardian’dan Fiona Harvey’e verdiği röportajda Babayev, “Taraflar arasında doğru ve dürüst bir güvenin inşa edilmesi çok önemli. Ülkeler arasında şeffaflık mekanizmasının oluşturulması çok çok kritik bir adımdır” dedi.

Bakü’deki COP29’da ülkelerin, seragazı emisyonlarını azaltmalarına ve aşırı hava olaylarının etkilerine uyum sağlamalarına yardımcı olmak için yoksul ülkelere iklim finansmanı sağlama konusunda yeni bir küresel hedef belirlemeleri bekleniyor. Küresel güneydeki bazı hükümetler, meblağın yılda 1 trilyon dolardan fazla olması yönünde çağrıda bulunuyor.

Zengin ülkelerin vergi mükelleflerinden bu tür meblağlar sağlamayı kabul etme olasılıkları düşük olduğundan, bu taahhütlerin COP29’da sert tartışmalara konu olması bekleniyor. Bunun yanı sıra özel sektör gibi diğer finans kaynaklarının rolü de hâlâ tartışmalı.

Babayev, yoksul ülkelerin, Ulusal Katkı Beyanı (NDC) olarak bilinen emisyon azaltma planlarını, sıcaklık artışlarını sanayi öncesi seviyelere göre 1,5 derecede sınırlama ihtiyacı doğrultusunda güncellemesine yardımcı olmak için büyük meblağların gerekli olacağını söyledi.

Babayev’e göre, emisyon kesintileri ve iklim harcamalarının muhasebeleştirilmesinde şeffaflığı artırma çabaları çok önemli bir ilk adım: “Bir üçgen gibi. İlk olarak şeffaflık ki bu Taraflar arasındaki güvendir. Sonra finans. Sırada NDC var. Bugün bu üçgene bakıyoruz” dedi.

Şeffaflık En Çok Sıkıntı Yaratan Konulardan Biri

Şeffaflık veya açık muhasebe, kısmen seragazı emisyonlarından iklim finansmanı harcamalarına kadar ilgili birçok değişkeni izlemenin zorluğundan, ancak esas olarak ulusal düzeydeki derin hassasiyetlerden dolayı, küresel iklim müzakerelerinde en çok sıkıntı yaratan konulardan biri.

Ancak şeffaflık eksikliğinin iklim kriziyle mücadeleye yönelik küresel çabaları nasıl engellediğine dair birçok örnek de var. Seragazı emisyonlarının sıklıkla bildirilenlerden çok daha fazla olduğu görüldü: Örneğin, Uluslararası Enerji Ajansı 2022’de güçlü bir seragazı olan metan emisyonlarının ülkelerin kabul ettiğinden %70 daha yüksek olduğunu tespit etmişti.

İklim finansmanı harcamaları gizlenebiliyor ve büyük çarpıtmalara maruz kalıyor: Reuters tarafından geçen yıl yapılan bir araştırma, İtalya’nın Asya’da bir dondurma dükkanı zincirinin açılmasına yardım ettiğini, Japonya’nın Bangladeş’te kömürle çalışan bir elektrik santralı için para sağladığını, Mısır’da ise iklim finansmanı kisvesi altında havalimanının genişletildiğini ortaya çıkarmıştı.

2015 Paris Anlaşması uyarınca ülkelerin yeni şeffaflık raporları sunmaya başlaması gerekiyor. Gelişmiş ülkelerin ilk olarak 2022’de bu raporu BM’ye sunması gerekiyordu. Gelişmekte olan ülkeler için son tarih bu yılın sonu.

Babayev, finans alanındaki tıkanıklığı ortadan kaldırmanın bir yolu olarak, ülkelerin raporlarını mümkünse, 11 Kasım’da başlayacak COP29’dan önce göndermelerini istiyor. Yoksul ülkeler emisyonları azaltmak, iklim krizinin etkilerine uyum sağlamak ve aldıkları iklim finansmanının muhasebesini yapmak için çaba gösterdiklerini açıkça gösterebilirlerse, gelişmiş ülkelerin iklim finansmanını sağlamamak için daha az mazereti olacak.

Babayev, “Tüm bu taraflar amacını yerine getirirse, ülkeler faaliyetlerinin şeffaf resmini sunarsa, bu aynı zamanda gelişmiş dünyanın gelişmekte olan dünyanın önceliklerini yerine getirmesi için de çok iyi bir argüman olacaktır” dedi.