COP28’de Karar Anı Yaklaşıyor: Fosil Yakıtlardan Çıkış mı, Azaltım mı?

Dünyanın emisyonları nasıl azaltabileceğine ve iklim krizinin en kötü etkilerini nasıl önleyebileceğine dair müzakereler, önümüzdeki birkaç gün içinde yoğunlaşacak ve uluslar fosil yakıtlardan aşamalı çıkış ve aşamalı azaltım seçeneklerini tartışacak.

Dubai’deki COP28 BM iklim zirvesinin geri kalan beş müzakere günü boyunca bakanlar, küresel ısınma artışını sanayi öncesi seviyelere göre 1,5 derecede sınırlandıracak bir yol haritası ortaya koyan bir metin sunmak için bir dizi toplantı düzenleyecekler. BM iklim şefi Simon Stiell, Çarşamba günü, “Tüm hükümetler, müzakerecilerine açık ve net ilerleme emirleri vermeli. Bizim puan toplama veya en düşük ortak payda politikalarına değil, en yüksek hedeflere ihtiyacımız var” demişti.

Zirve son günlerine yaklaşırken, ev sahibi ülke olan Birleşik Arap Emirlikleri, bundan sonra olacakların anahtarını elinde tutuyor. Zirvenin başkanı olan Sultan Al Jaber ve ekibi, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin bakanlarıyla bir araya gelecek. Bu toplantılarda zirvenin final metnine dair bir uzlaşı sağlanması için çaba gösterilecek.

Jaber’in CEO olduğu devlet petrol şirketi Adnoc, gaz ve petrol üretim kapasitesini artırmayı planlıyor. Geçtiğimiz günlerde Jaber’in, 1.5 derece hedefi için fosil yakıtlardan aşamalı çıkış önerisi yapan bilimsel raporların olmadığını iddia ettiği ortaya çıkmış, eleştirilerin ardından bilimin yol göstericiliğine inandığını söylemişti.

Cuma sabahı tüm tarafların katılacağı bir genel kurul toplantısı düzenleyecek ve bu toplantıda bir anlaşmaya varmak için “mevcut tüm araçları” kullanacağına söz verdi. “Başkanlık, [müzakere edilen] farklı maddelerin durumunu değerlendirecek ve öne çıkan tüm unsurları sonuçlandırmak için özel bir yaklaşım ortaya koyacak” dedi.

Yalnızca başkanlık, müzakerelerin her aşamasının nasıl ilerlediği konusunda tam bir genel bakışa sahip olacak ve tam da bu nedenle rolü çok önemli. Geçtiğimiz yıl ki müzakerelerde bazı ülkeler Mısır’ın şeffaf olmayan bir şekilde bazı taslak metinleri sadece küçük bir grup ülkeyle paylaştığı yönünde eleştirilerde bulunmuştu. Bu yıl ise sürecin daha şeffaf bir şekilde yönetilmesi ve tüm ülkelere final metnine katkıda bulunması için fırsat verilmesi bekleniyor.

Temel taslak metnin küresel durum değerlendirmesi ile ilgili olması bekleniyor. Bu, Paris’in küresel sıcaklık artışlarını “2 derecenin oldukça altında” tutma ve 1,5 derecede sınırlamak için “çabaları sürdürme” yönündeki hedeflerine yönelik ilerlemenin – veya ilerleme eksikliğinin – kapsamlı bir değerlendirmesi.

Bu metindeki en tartışmalı satırlar, fosil yakıtlardan aşamalı çıkış veya aşamalı azaltım olasılığıyla ilgili. 100’den fazla ülke fosil yakıtlardan aşamalı çıkış fikrini desteklerken, Suudi Arabistan, Çin ve Hindistan gibi ülkelerin itirazıyla karşılaşıyorlar. Şu ana kadar fosil yakıtlar ile ilgili sonuç metninde hangi dilin kullanılacağına dair bir kesinlik yok.