Bugün başlayan COP28 iklim zirvesinde ülkeler, aşırı hava olayları nedeniyle oluşan hasarların tazmin edecek kayıp ve zarar fonunda erken bir anlaşmaya varmayı umuyor. Bu adımla beraber müzakerelerde fosil yakıtların geleceği gibi tartışma yaratacak konulara gelmeden önce bir miktar siyasi iyi niyet toplanması amaçlanıyor.
COP28’e katılması beklenen 70.000 delege Dubai’ye akın ederken, hükümetler karbon yayan ve iklim değişikliğinin temel sebebi olan kömür, petrol ve gaz kullanımının kademeli olarak durdurulması konusunda müzakerelere başlamaya hazırlanıyor. Bu yakıtların kullanılması iklim değişikliğinin birinci nedeni.
Finansın da toplantı gündeminin üst sıralarında yer aldığı Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) COP28 Başkanlığı, zirvenin arifesinde ülkelerin kayıp ve zarar fonunu benimsenmesi adına bir teklif yayımladı. Yayımlanan teklif kimi delegeler tarafından COP28’de yapılabilecek ilk anlaşma umudu olarak değerlendirildi.
Anlaşmanın taslağı, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerden temsilcilerin bu yıl aylarca süren müzakereleri sonucunda hazırlandı. Taslak; savunmasız ülkelerin iklim değişikliği ile oluşan kuraklık, sel ve yükselen denizlerden kaynaklanan zararın maliyetiyle başa çıkmalarına yardımcı olacak bir fon oluşturacak. Bu fonun oluşturulması geçtiğimiz sene Mısır’daki COP27’de kabul edilmişti.
Kimi diplomatlar, sürecin itirazsız geçeceğini umduklarını belirtirken, içlerinden biri, “Bu müzakereleri başlatmak Pandora’nın kutusunu açmak gibidir. Ve bunun kimseye faydası olmaz” dedi.
Avrupalı diplomatlar Reuters’e verdikleri demeçte, fonun kurulmasıyla zengin ülkelerin fona para yatırmasının önünün açılacağını ve Almanya, Danimarka ve Hollanda dahil olmak üzere kimi ülke liderlerinin COP’un başlarında katkılarını açıklamalarının beklendiğini söyledi.
Avrupa Birliği (AB) “önemli” bir katkı sözü verdi. Bunun yanı sıra AB, Çin ve BAE gibi ekonomileri son yıllarda giderek büyüyen ülkelerin de bu taahhüde katılmasını istiyor.
AB İklim Delegesi Wopke Hoekstra, “Ödeme gücü olan herkes katkıda bulunmalı” dedi ve ekledi: “Bağışçı tabanı büyümeli çünkü bu 2023 gerçekliğini yansıtıyor.”
COP28 zirvesinin CEO’su Adnan Amin, bu ay Reuters’a verdiği demeçte etkinlik sırasında iklim felaketi fonu için birkaç yüz milyon doların üzerinde bir miktar sağlamayı amaçladıklarını belirtmişti. Amin, BAE’nin de bu fona bir katkı yapması konusunda “umutlu” olduğunu ifade etmişti.
Aynı zamanda Küçük Ada Devletleri Birliği müzakere bloğunun başkanı olan Samoa’nın Avrupa Büyükelçisi Pa’olelei Luteru, “Bu fon yeterince finanse edilene ve savunmasız toplulukların yükünü gerçekten hafifletmeye başlayana kadar dinlenemeyiz” diye konuştu.
Ülkeler bu konuda ikiye bölünmüş durumda. Bir tarafta, fosil yakıtları temiz enerjiyle değiştirmek için bir anlaşma talep eden Avrupa ülkeleri ile iklim açısından savunmasız olan devletler, bir tarafta ise geleneksel enerji kaynaklarının rolünü korumak isteyen petrol ve gaz üreticileri bulunuyor.
Birçok gelişmekte olan ülke, ekonomilerini büyütmek için gerekli olduklarını savundukları fosil yakıtlardan vazgeçmekte isteksiz.
Bu yılki zirvedeki bir diğer önemli görev ise ülkelerin küresel iklim hedeflerindeki ilerlemelerini değerlendirmek. Özellikle, Paris Anlaşması’nın küresel ısınmayı 2 derecenin çok altında tutma çabası COP28 boyunca gündemde olacak.
Küresel Stok Sayımı olarak bilinen bu süreç ile, ülkelerin iklim hedeflerinde ne yapmaları gerektiğini belirleyen yüksek düzeyli bir planın ortaya çıkması isteniyor.
