COP24’te İkinci Hafta Başladı: Bakanlardan Sorunları Çözen Adımlar Bekleniyor

Polonya’nın Katowice kentinde 2 Aralık’ta başlayan Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi’nde (COP24) ikinci hafta başladı. BM’den yapılan açıklamada bugün (Pazartesi) 250 bakanın zirveye katılacağı belirtilirken bakanların farklılaştırma, finans ve hedef yükseltme gibi zorlu başlıklarda sorun çözen adımlar atmaları bekleniyor.

Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi’nde (COP24) ikinci hafta başladı. 200 ülkeden bakanlar ve müzakerecilerin, COP24 Zirvesi’nde, IPCC 1.5 Derece Raporu’nun vurguladığı acil duruma cevap vermesi için sadece 5 gün kaldı. Bunu yapmak için bakanların ve müzakerecilerin Paris Kural Kitabı’nı bitirmelerinin yanı sıra, iklim eylemi ile ilgili somut adımlar atarak, tüm dünyaya kolektif bir mesaj vermeleri gerekiyor. Konferanstan Cuma günü itibari ile net ve somut kararların çıkması gerekiyor.

Geçtiğimiz Cumartesi günkü kapanış oturumu, bu görevin zorlu bir görev olduğunu gösteriyor. Suudi Arabistan, Kuveyt, Rusya ve ABD, tüm diğer ülkelerin IPCC 1.5 Derece Raporu’nun resmi olarak metne girmesi taleplerine itiraz ettiler. Türkiye ise 1.5 Derece Raporu’nun metne girmesine destek verdi.

Tek bir kelime üzerinde yapılan bu kavga aslında bu haftanın gündemini derinden etkileyecek bir tartışmaydı. Küçük Ada Devletleri’nden bir delegenin sorduğu “Var olan en kapsamlı çalışmayı kabul etmezsek, tüm dünyaya nasıl bir sinyal veririz?” sorusu durumun aslında ne kadar önemli olduğunu gözler önüne seriyor. IPCC 1.5 Derece Raporu, bu ülkelerin “çekince” notları alınarak taslak metinde bulunuyor.

Zirveden başka iyi haberler de geliyor. Özellikle Paris Kural Kitabı’nın birçok önemli unsuru bakanlara sunulacak biçimde son halini aldı. Hafta başında farklı görüşler ve pozisyonlar yüzünden 300 sayfa uzunluğunda olan bu metin ciddi oranda kısalmış durumda. Yine de sonuç metnin çok güçlü olmayacağına dair çekinceler mevcut. Özellikle şeffaflık ve raporlama konularında önemli noktalar halen netleşmedi.

Ülkelerin ihtiyaçlarına göre esneklikler içeren tek bir kural kitabı olması meselesi de halen çözülmedi. Bu mesele Türkiye’yi de yakından ilgilendiriyor.

Tüm dünyanın yakından takip ettiği Sarı Yelekliler protestoları ise burada adil dönüşüm ve başarılı iklim eylemi için sosyal politikaların önemine dair önemli tartışmalar başlattı. Bu arada zirveye gelen birçok sivil toplum temsilcisinin Polonya’ya alınmaması gibi sivil topluma baskı vakaları, katılım hakkı ve ifade özgürlüğünün, Paris Kural Kitabı tartışmaları dahil olmak üzere ne kadar önemli olduğunu gözler önüne seriyor.

BM, Pazartesi günü, 125 bakanın zirveye katılacağını söylüyor. Listede Türkiye Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum da bulunuyor. Bakanların, farklılaştırma, finans ve hedef yükseltme gibi zorlu başlıklarda kilit açan ve sorun çözen adımlar atmaları bekleniyor.

Üç kritik konu

1 – Kural Kitabı

Kural Kitabı’nda kritik konular, şeffaflık, finansal raporlama (Paris Anlaşması Madde 9.5 ve 9.7), ülkelerin kuralları uyarlama takvimi gibi konular öncelikli tartışma unsurları olacak. Ayrıca genel olarak, zengin, fakir ve gelişmekte olan ülkelerin taahhütlerinin neler olacağı da tartışmanın önemli ayağını oluşturacak.

2 – İklim Finansmanı

Finans, iklim eylemini hızlandırmanın temel konularından birini oluşturuyor. Bu başlıktaki temel unsurlar, 2023 Küresel Envanter Sayımına tüm finansman takibi süreçlerinin dahil edilmesi, Yeşil İklim Fonu’nun takvimi, Adaptasyon Fonu’nun geleceği, finansal raporlama ve 2025 sonrası finans hedefleri gibi meseleler var. Bakan diyalogları sırasında ülkelerden finans konusunda duyurular da gelebilir.

3 – Hedef Yükseltme

Hedef konusu büyük bir konu. COP24’ün, durumun aciliyetine cevap verip somut iklim eyleminde çıtayı yükseltip yükseltmeyeceği bu hafta yapılan tartışmalar ile belli olacak. Özellikle Salı ve Çarşamba günü düzenlenecek Talanoa Diyalogunda ülkeler yeni 2020 hedefleri ve/veya 2050 yılı için net sıfır emisyon hedefleri vererek bunu yapabilirler. Ayrıca, COP sonuç kararına 1.5 Derece Raporu’nun girmesi de bu anlamda güçlü bir politik sinyal olabilir.

Özetle, Pazartesi günün uluslararası gündemi finans ve Kural Kitabı teknik tartışmaları olacak.  Salı ve Çarşamba Talanoa Diyalogu günü iken Perşembe ise Climate Vulnerable Forum toplanacak ve COP24 sonuçlarından ne beklediklerini açıklayacak. Müzakereler ise her zamanki gibi kapalı kapılar arkasında yürütülecek. Türkiye’nin gelişmiş/gelişmekte ülke konusundaki özel durumu da aynı şekilde kapalı kapılar arkasındaki ikili müzakerelerin konusu olarak devam edecek.

İlk haftadan çarpıcı gelişmeler:

• 28.11. Almanya, Yeşil İklim Fonu’na katkısını 1.5 milyar euro olarak iki katına çıkardı.
• 30.11. Fransa, Çin ve BM Genel Sekreteri iklim eylemini artırmak için zirveye geldikleri ifade ettiler.
• 2.12. Katowice Çağrısı: Beş BM İklim Zirvesi eski Başkanı ülkeleri, ulusal niyet beyanlarını 2020’ye kadar hazırlamaya çağırdı.
• 3.12. Dünya Bankası 2021-2025 arasında 200 milyar dolar ile iklim eylemine yatırımlarını iki katına çıkaracağını duyurdu.
• 4.12. Beş banka (ING, BBVA, BNP Paribas, Standard Chartered and Société Générale) portfolyolarındaki kredilerin iki derece ile uyumunu denetleyeceğini taahhüt etti. Bu bankalar toplamda 2.4 trilyon euro krediyi yönetiyorlar.
• 4.12. Dünyanın en büyük gemicilik şirketi Maerks 2050’de sıfır emisyon dedi.
• 5.12. Küresel Karbon Projesi Raporu 2018’de fosil yakıtlar ve sanayi kaynaklı emisyonların artarak rekor kıracağını açıkladı.