Çin’in Kömür Kararı 130 Milyar Dolarlık bir Bütçeyi Yenilenebilirlere Yönlendirebilir

Çin’in denizaşırı kömür finansmanını sonlandırma kararı, temiz enerji yatırımlarına yönlendirebilecek 130 milyar doları serbest bırakıyor.

Küresel Enerji Takipçisi (Global Energy Monitor, GEM) tarafından güncellenen ve dünya genelinde kömür santrallarına ve madenlere sağlanan kamu finansmanını takip etmek üzere geliştirilen Küresel Kömür Kamu Finansmanı Takipçisi, Çin’in denizaşırı kömür finansmanını sonlandırma taahhüdünden, toplamda 42.220 megavat (MW) kurulu güçteki 44 kömür santralının etkileneceğini gösteriyor. Bu durum, kullanım ömrü boyunca toplamda 130 milyar dolar tasarruf sağlamanın yanı sıra, küresel ölçekte kömür talebindeki yıllık artışta 30 milyon ton daralma anlamına geliyor. Santralların toplam kullanım ömrü hesaba katıldığında kömür talebindeki azalma 1.100 milyon tona denk geliyor

GEM’in yeni güncellenen kömür kamu finansmanı haritası, Çin yönetiminin yurtdışında yeni kömür santralları inşa etmeyi durdurma taahhüdünün, bu ülkelerde planlanan kömür santrallarının geleceğine yönelik riskleri ortaya koyuyor.

Çin’in denizaşırı ülkelerdeki kömür santrallarına kamu finansmanı sağlamayacağına yönelik taahhüdü, Devlet Başkanı Xi Jinping tarafından geçtiğimiz salı günü Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda sunuldu. Bu haberi, cuma günü Bank of China’nın 1 Ekim 2021 itibariyle Çin’in yurtdışında yeni kömür santralı ve madencilik projelerine finansman sağlamayacağına yönelik açıklaması takip etti.

GEM tarafından Eylül 2021’de gerçekleştirilen çalışma, günümüzde kamuya ait Çin kurumlarının kamu finansmanı sunmak üzere değerlendirdiği ve toplam 42.220 MW kurulu güce sahip 44 kömür santralı bulunduğunu ortaya koyuyor. Bu santralların, Çin’in taahhüdünden etkilenmesi olası görünüyor. Planlanan projeler, Asya, Afrika, Güney Amerika ve Doğu Avrupa’da yer alan yirmi ülkede bulunuyor.

Çin’in açıklaması, kömür santrallarının yapılması için farklı finansman seçenekleri bulunmamasından dolayı, 44 kömür santralının tamamını iptal edilme riskiyle karşı karşıya bırakıyor. Japonya ve Güney Kore, bu yılın başında, kömürden elektrik üretimine yönelik denizaşırı kamu finansmanını sonlandırma taahhüdünde bulunmuştu.

Planlanan projelerden beş tanesinin finansmanının Bank of China tarafından gerçekleştirilmesi düşünülüyordu. Bu nedenle, belirtilen projelerin finansmanının gelecek hafta gibi kısa bir zaman sarfında iptal edilme riski bulunuyor.

44 kömür santralı, belirtilen 20 ülkede planlama aşamasında bulunan ve toplamda 103.000 MW kurulu güçteki proje stokunun %40’ından fazlasını temsil ediyor. Kömür santrallarının iptal edilmesi durumunda, santralların kullanım ömrü boyunca, 50 milyar dolar inşaat maliyeti ve 80 milyar dolar yakıt ve işletme maliyeti olmak üzere 130 milyar dolar aşkın maliyetten tasarruf sağlanması öngörülüyor.

Çin’in Afrika kıtasında planlanan kömür santrallarının baş finansörü olması sebebiyle, belirtilen santralların iptal edilmesi, bu kıtada planlanan kömürlü santralların yarıya düşmesi anlamına geliyor.

Kömür Proje Stoku Azalıyor

Projelerin iptal edilmesi Kenya, Madagaskar ve Fildişi Sahilleri’nde yapılması planlanan yeni kömür santrallarının tamamını ortadan kaldırıyor. Bu durum, üç ülkenin Birleşmiş Milletler girişimi olan ve ülkelerin yeni kömür santralı inşa etmesini durdurmaya yönelik taahhüdünü içeren “Yeni Kömür Santralı Yok” ittifakına katılmasını uygun hale getiriyor.

Asya kıtasında yer alan ve bu durumdan etkilenen ülkelerde, Çin tarafından sunulacak kamu finansmanı ile gerçekleştirilmesi planlanan santralların iptal edilmesi durumunda, bu ülkelerde planlanan kömür proje stoku %40 azalıyor. Asya kıtasındaki etkilenen ülkeler arasında Bangladeş ve Moğolistan başı çekiyor. Bunun temel sebebi olarak, belirtilen iki ülkede planlanan kömür santrallarının %90’ının inşasının Çin kamu finansmanıyla gerçekleştirilmesi belirtiliyor. Bu durum, Bangladeş ve Moğolistan’ı “Yeni Kömür Santralı Yok” ittifakına dahil olmalarına uygun hale getiriyor. Günümüzde, dünya genelinde planlanan kömür santralları sıralamasında, Bangladeş altıncı, Moğolistan ise sekizinci sırada yer alıyor.

Çin’in açıklamasının, küresel kömür piyasası üzerinde önemli etki yaratması bekleniyor. Etkilenen 20 ülkenin birçoğu, santrallarda kullanılan kömürün büyük bölümünü ithal ediyor. Belirtilen 20 ülkenin, 2019 yılında küresel ölçekte santrallarda kullanılan toplam kömür ithalatının %10’una denk gelen, 130 milyon ton kömürü ithal ettiği görülüyor.

44 kömür santralının iptali durumunda, bu ülkelerin gelecekteki kömür talebinde her yıl yaklaşık 30 milyon ton azalma öngörülüyor. Bu durumun, kömür ihracatı yapan ülkelerin beklentilerine darbe vurması bekleniyor. Küresel ölçekte kömür talebindeki artış öngörüsü, 44 santralin kullanım ömrü boyunca tüketeceği 1,1 milyar tonluk kömürün ortadan kalkmasıyla daralıyor. Bu daralma, yaklaşık 8 milyar ton karbondioksitin atmosfere salımının önlenmesi anlamına geliyor.

GEM’in Kömür Programı Direktörü Christine Shearer, “Çin’in açıklaması, kömür sektörüne sunulan denizaşırı kamu finansmanının ölüm fermanı anlamına geliyor. Planlanan birçok kömür santralı, alternatif finansman seçeneği olmaması sebebiyle iptal edilecek. Çin’in bu hamlesi, yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretiminin düşen maliyetleri ve karbon salımına yönelik kısıtlamalarda gerçekleşen ivme göz önünde bulundurulduğunda, birçok ülkenin kısa zamanda atıl varlık haline gelecek kömür santrallarına milyarlarca dolar akıtmasını önleyecek” dedi.

GEM tarafından gerçekleştirilen Küresel Kömür Santralı Takipçisi’ne göre, inşa edilen yaklaşık 97.000 MW ve planlama aşamasındaki 163.000 MW’lik kurulu güçteki kömür santralı ile Çin, halen dünyada planlanan ve inşaat aşamasındaki en fazla projeye sahip ülke. Çin’in ülke içerisinde planladığı santrallara yönelik kamu finansmanı, verdiği taahhüt kapsamında yer almıyor. Bu konunun, Glasgow’da gerçekleşecek 26. Taraflar Toplantısı (COP26) öncesinde ana odak haline gelmesi bekleniyor.

Birleşmiş Milletler Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC), küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlandırmak için, kömürden elektrik üretiminin 2040 yılına kadar sonlandırılması gerektiğini vurguluyor.