Çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersi, “insan ve doğa”, “döngüsel doğa”, “çevre sorunları”, “küresel iklim değişikliği”, “iklim değişikliği ve Türkiye”, “sürdürülebilir kalkınma ve çevre dostu teknolojiler” olmak üzere 6 üniteden oluştu.
Milli Eğitim Bakanlığı’nca (MEB), ortaokullarda gelecek yıldan itibaren seçmeli okutulacak çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersinin müfredatı tamamlandı.
Bakanlığa bağlı ilkokul ve ortaokullarda uygulanan çevre eğitimi dersinin adı; Paris İklim Anlaşması kararları, MEB’in Stratejik Planı, çeşitli kurum ve kuruluşların eylem planları ve Şura kararları dikkate alınarak “çevre eğitimi ve iklim değişikliği” olarak değiştirilmişti.
Çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersinin müfredatı, Talim ve Terbiye Kurulu’nun onayından geçti. Böylece bu ders, 2022-2023 eğitim öğretim yılından itibaren ortaokul 6, 7 veya 8. sınıflarda, haftada 2 ders saati olmak üzere toplam 72 saat seçmeli okutulacak.
Çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersinin güncelleme sürecinde, yurt içinde ve yurt dışında eğitim öğretim ve programlar üzerine yapılan akademik çalışmalar tarandı.
Başta Anayasa olmak üzere ilgili mevzuat, kalkınma planları, hükümet programları, Şura kararları, siyasi partilerin programları, sivil toplum kuruluşları ve sivil araştırma kurumları tarafından hazırlanan raporlar gibi dokümanlar analiz edildi. Daire başkanlıkları tarafından geliştirilen anketler aracılığıyla öğretmen ve yöneticilerin programlar ve haftalık ders çizelgelerine yönelik görüşleri toplandı. Tarım ve Orman Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan bu dersin kapsamına yönelik görüşler alındı.
Bütün görüş, öneri, eleştiri ve beklentiler, Bakanlığın ilgili birimlerinden uzman personel, öğretmen ve akademisyenlerden oluşan çalışma gruplarınca değerlendirildi. Bu tespitler doğrultusunda öğretim programı geliştirildi.
Bu kapsamda, çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersi, “insan ve doğa”, “döngüsel doğa”, “çevre sorunları”, “küresel iklim değişikliği”, “iklim değişikliği ve Türkiye”, “sürdürülebilir kalkınma ve çevre dostu teknolojiler” olmak üzere 6 üniteden oluştu.
Ders Sadece Sınıf Ortamında İşlenmeyecek
Çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersi, sadece sınıf ortamında yürütülmeyecek, yakın çevresindeki okul dışı öğrenme ortamlarına yapılacak gezi ve gözlemlerle öğrencinin hem yaşadığı çevrenin farkına varması hem de çevre sorunlarını yakından görmesi sağlanacak.
Öğretmenler keşfetme, sorgulama, argüman oluşturma, farkındalık geliştirme, sorumluluk alma ve ürün tasarlama süreçlerinde öğrencilere rehberlik edecek.
Dersin kazanımlarının ele alınması sırasında konuya uygun ikilemler oluşturulacak, örnek olaylar üzerinden yerel ve küresel çevre sorunlarına ve iklim değişikliğinin sonuçlarına değinilecek.
Öğrencilerin hem kendisini hem de çevresindeki bütün canlı ve cansız varlıklarla olan etkileşimini esas alan bu derste, çevreyi korumaktan haz duymaları, afet gibi çevre sorunlarında yaşanılanlara karşı duyarlılık göstermeleri, çevresindekilere yardım etme konusunda istekli olmaları gibi duyuşsal kazanımlar edinmeleri de beklenecek.
Atıkların Varlığı
Derslerde, öğrencilerin günlük hayattaki üretim ve tüketim arasındaki dengenin önemini fark etmelerine yönelik konular işlenecek. Bu kapsamda, yaşam döngüsü analizi kavramı açıklanacak ve seçilecek tüketim maddelerinin yaşam döngüsü analizleri yapılacak. Günlük hayatta kullanılan kağıt, plastik poşet, bilgisayar ve kot pantolon gibi ürünlerin üretim aşamalarında kullanılan doğal kaynaklar ile üretim sonucunda ortaya çıkan atıkların varlığı vurgulanacak.
Seragazları da Müfredatta
Küresel iklim değişikliği, seragazları, küresel ısınma, asit yağmurları, ozon tabakasının incelmesi, afetler gibi konular da dersin konuları arasında olacak. Bu kapsamda, seragazlarının artışı, fosil yakıt kullanımı, ormansızlaşma, aşırı gübre kullanımı, endüstriyel amaçlı yetiştirilen hayvanların dışkıları, anız yangınları, atıkların gömülmesi veya yakılması, volkanik patlamalar, aşırı buharlaşma, egzoz dumanı, spreyler, klima gazları, strafor, yangın söndürücüler gibi konular örnek gösterilecek.
Çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersinin müfredatında, biyoçeşitliliğin azalması, buzulların erimesi ve deniz seviyesinde yükselme, kıyı ekosisteminin değişmesi, göllerin kuruması, sucul ortamların kimyasal yapısının değişmesi, temiz su kaynaklarının azalması, hayvanların göç ve üreme zamanlarının değişmesi gibi sorunlar örnek olaylar üzerinden anlatılacak.
Küresel iklim değişikliğinin doğrudan ya da dolaylı olarak neden olduğu afetlerin etkileriyle birlikte açıklanacağı derste, sel, taşkın, heyelan, yangın, ormansızlaşma, kuraklık, kıyı erozyonu, çölleşme, kasırga, hortum, küresel açlık, salgın hastalıklar gibi afetler de işlenecek.
Bakanlık, geçen yıl şubat ayından itibaren Marmara Denizi’nde görülen müsilaj (deniz salyası) oluşumunu da bu dersin müfredatı kapsamına aldı.
Türkiye’de iklim değişikliği, ulusal ve uluslararası çalışmalar, toplumsal farkındalık konularına da yer verilecek derste, iklim değişikliğinin Türkiye’deki tarım ve hayvancılık faaliyetleri, biyoçeşitlilik, turizm ve ekonomi gibi alanlar üzerindeki etkileri tartışılacak.
İklim değişikliği ile mücadeleye yönelik ulusal ve uluslararası çalışmalara yer verilecek derste, küresel iklim değişikliği ile mücadeleye yönelik Paris İklim Anlaşması gibi uluslararası anlaşmalar işlenecek.
Öğrenciler, iklim değişikliğinin Türkiye’deki etkilerini azaltmaya yönelik toplumsal farkındalık oluşturacak projeler tasarlayacak. Çevre okuryazarlığı, su okuryazarlığı, tarım okuryazarlığı, gıda okuryazarlığı ve finansal okuryazarlık kavramlarına değinilecek derste, sıfır atık projesi ve atık değerlendirme ile ilgili yapılan projelere yer verilecek.
Öğrenciler, atık malzemelerden yararlanarak, bir ileri dönüşüm ürünü tasarlayacaklar ve sürdürülebilirliği destekleyen sakin şehirler, ekolojik köyler, sürdürülebilir okul gibi kavramları öğrenecekler.
Çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersi ile ayrıca öğrencilerin çevreyle ilgili kariyer bilinci oluşturmaları ve ilgili meslek alanlarını tanımaları sağlanacak.
