Büyük Maymunlar Afrika’daki Yaşam Alanlarının Yüzde 90’ını Kaybedebilir

Yeni bir araştırmaya göre küresel ısınma ve yaşam alanı tahribatı, insanlığın en yakın akrabalarından birini yok oluşa sürükleyebilir.

Bir araştırmaya göre, insanlığın en yakın akrabalarından biri olan büyük maymunlar, Afrika’daki anavatanlarının %90’ını “yıkıcı” bir şekilde önümüzdeki yıllarda kaybedebilir

Tüm goriller, şempanzeler ve bonobolar halihazırda tehlikede veya kritik derecede tehlikede. Ancak bilim insanları, iklim krizi, mineral, kereste ve gıda için vahşi alanların yok edilmesi ve insan nüfusunun artmasının bir kombinasyonunun yaşam alanlarını 2050’ye kadar yok edebileceğini söyledi. Öngörülen kayıp bölgenin yarısı milli parklarda ve diğer korunan alanlarda olacak.

Bazı yeni alanlar iklimsel olarak maymunlar için uygun hale gelecek, ancak araştırmacılar zaman içinde bu bölgelere göç edebileceklerinden şüpheliler.

İngiltere’deki Liverpool John Moores Üniversitesi’nden biyolog ve çalışmayı yöneten Joana Carvalho, “Çoğu Afrika’da ve dünya çapında koruma çabaları için amiral gemisi türler olan en yakın genetik akrabalarımızın çoğu için büyük bir fırtına. Toprak kaybının mevcut nedenlerine iklim değişikliğini eklersek, tablo yıkıcı görünüyor.”

Liverpool John Moores Üniversitesi’nde biyolog ve bilgisayar modelleyicisi olan ve çalışmayı yürüten Joana Carvalho, “Afrika’da ve dünya çapında koruma çabaları için en önemli türler olan en yakın genetik akrabalarımızın çoğu için devasa bir yıkım. Toprak kaybının mevcut nedenlerine iklim değişikliğini eklersek, tablo yıkıcı görünüyor” dedi.

Analizde, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’nin maymunlar veritabanındaki tür popülasyonları, tehditler ve 20 yılı aşkın bir süredir yüzlerce alandaki koruma eylemleriyle ilgili veriler kullanıldı. Ardından küresel ısınma, habitat tahribatı ve insan nüfusu artışının birleşik gelecekteki etkileri modellendi.

Verilerde ve model sonuçlarında belirsizlikler olduğunu söyleyen Carvalho, “Ancak değişim olacak ve en iyisi olmayacak. Şu anda gördüğümüz aralıklar bile eskisinden çok daha küçük” dedi.

Çoğu büyük maymun türü ovaları tercih ediyor, ancak iklim krizi bazı ovaları daha sıcak, daha kuru ve çok daha az uygun hale getirecek. Maymunların oraya gidebileceğini varsayarsak yüksek araziler daha çekici hale gelebilir, ancak böyle bir çevrenin olmadığı yerde maymunların gidecek hiçbir yeri kalmayacak.

Diversity and Distributions dergisinde yayımlanan araştırma, yaklaşık 50 üniversite, araştırma enstitüsü ve koruma kuruluşundan bilim insanları tarafından yürütüldü. Birinde iklim artışını, habitat kaybını ve insan nüfus artışını frenlemek için harekete geçilen, diğerinde ise çok az eylemin yapıldığı iki senaryo analiz edildi.

Ancak araştırmacılar, ilk senaryoda 2050’de %85 ve ikinci senaryoda %94’lük bir kayıpla, öngörülen arazi kayıplarında nispeten az fark buldular. Carvalho, “Tahminler gerçekten kötü” dedi.

İklim değiştikçe bazı yeni alanlar büyük maymunlar için uygun hale gelecek, ancak hayvanlar yavaş çoğaldıkları ve düşük nüfus yoğunlukları ve özel beslenmeleri olduğu için birçok türe kıyasla göç etme konusunda zayıflar. Carvalho, “30 yıllık zaman dilimi [2050’ye kadar] yeterli değil” dedi.

Bilim insanlarının söylediğine göre bazı yerlerde iyi koruma çalışmaları yapılıyor, örneğin Gabon’un bozulmamış ormanlardan kaçınarak zaten bozulmuş alanlarda tarım, madencilik ve karayolu ve demiryolu bağlantılarını geliştirmesi bunlar arasında.

Bununla birlikte, büyük maymunlar için en büyük koruma, sürdürülebilir bir şekilde üretilmiş ürünler talep eden zengin ülkelerdeki tüketicilerden gelebilir. Şu anda cep telefonları, kereste ve palmiye yağı için mineral ihracatı, büyük maymun popülasyonu düşüşlerinin başlıca nedenleri arasında.

Leipzig’deki Alman Bütünleştirici Biyoçeşitlilik Araştırma Merkezi’nden Hjalmar Kühl, “Büyük maymunların popülasyonunu korumak küresel bir sorumluluk olmalı. Bu kaynaklardan yararlanan tüm uluslar, büyük maymunlar, habitatları ve orada yaşayan insanlar için daha iyi bir gelecek sağlama sorumluluğuna sahip” dedi.