BM Genel Kurulu, Uluslararası Adalet Divanı’ndan devletlerin iklim değişikliğiyle mücadele yükümlülüklerini tanımlamasını isteyen bir kararı onayladı.
Uluslararası Adalet Divanı’ndan istişari görüş talep eden tarihi karar, Pasifik adası hukuk öğrencilerinden ilham aldı ve Vanuatu Cumhuriyeti liderliğindeki dört yıllık bir kampanyanın ardından oy birliğiyle kabul edildi.
BM Genel Sekreteri António Guterres, “Böyle bir görüş, Genel Kurul, BM ve Üye Devletlerin dünyamızın çok ihtiyaç duyduğu daha cesur ve güçlü iklim eylemini gerçekleştirmesine yardımcı olacaktır” dedi. Bir istişari görüş, herhangi bir yetki alanında bağlayıcı olmayacak ancak gelecekteki müzakereleri etkileyebilir.
Vanuatu Başbakanı Ishmael Kalsakau, bunun “iklim değişikliğini nasıl ele aldığımız ve şimdiki ve gelecek nesilleri nasıl koruduğumuz üzerinde güçlü ve olumlu bir etkisi olacağını” söyledi.
Genel Kurul’daki konuşmasında Kalsakau, “Birlikte, yalnızca dünyanın dört bir yanına değil, aynı zamanda uzak geleceğe, BM halkının hükümetleri aracılığıyla hareket ederek farklılıkları bir kenara bırakmaya ve günümüzün belirleyici zorluğunun üstesinden gelmek için birlikte çalışmaya karar verdiğine dair yüksek ve net bir mesaj göndereceğiz ” dedi.
Vanuatu, Kosta Rika’dan Almanya’ya kadar uzanan 18 ülkeden oluşan bir çekirdek gruba liderlik ederek karar için bastırdı.
Mahkemenin, ülkelerin iklim değişikliği konusundaki mali yükümlülüklerini netleştirebilecek Paris Anlaşması’na sunulan ulusal iklim planlarını gözden geçirmelerine ve geliştirmelerine yardımcı olup iç politikaları ve mevzuatı güçlendirmek gibi bir tavsiyeyi yayınlaması yaklaşık 18 ay sürebilir.
Vanuatu ve diğer savunmasız ülkeler, ısınan bir gezegenin güçlü etkileriyle şimdiden boğuşuyor.
Avustralya Dışişleri Bakanı Penny Wong, Avustralya’nın “küresel iklim eylemini yönlendiren Pasifik Adası liderlerinin önemli bir örneği” olan karara eş sponsorluk yapacak 130 ülke arasında olduğunu söyledi.
Oylamanın arifesinde, Vanuatu diplomatları hâlâ seragazı salan en büyük iki ülke olan Çin ve ABD’den destek kazanmaya çalışıyorlardı. ABD Genel Kurul da kararı desteklemedi.
Biden yönetiminden üst düzey bir yetkili, “Uluslararası adli bir süreç değil, diplomasinin iklim kriziyle mücadeleye yönelik küresel çabaları ilerletmede en etkili yol olduğuna inanıyoruz” dedi.
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin son raporu, küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlamak için seragazı emisyonlarının 2030 yılına kadar neredeyse yarıya indirilmesi gerektiği konusunda uyardı.
Bangladeş dışişleri bakanı, kararın, savunmasız ülkelere verilen iklim finansmanı vaatleri ile yerine getirilenler arasındaki uçurumu kapatmaya yardımcı olabilecek “belirleyici bir an” olarak nitelendirdi.
Ortaya çıkan istişari görüş, dünya çapında filizlenen iklim kaynaklı davalar için hayati bir girdi olabilir. Dünya çapında bekleyen 2 binden fazla dava var.
Columbia Üniversitesi Sabin İklim Değişikliği Hukuku Merkezi direktörü Michael Gerrard, “Uluslararası Adalet Divanı’nın vereceği bir karar, dünya çapında artan sayıda iklim değişikliği davasıyla karşı karşıya kalan mahkemeler üzerinde çok etkili olabilir” dedi.
İnsan Hakları Mahkemesi ve Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi de dahil olmak üzere diğer uluslararası mahkemelerden de iklim yükümlülükleriyle ilgili yasayı netleştirmeleri ve tanımlamaları isteniyor.
