BM İklim Hedefi Zirvesi Sona Erdi: Fosil Yakıt Lobisi Enerji Dönüşümünde Önemli Bir Engel

ABD ve Çin gibi büyük emisyon kaynağı ülkelerin katılmadığı BM İklim Zirvesi’nde, iklim değişikliğine karşı savunmasız ülkelerin liderleri fosil yakıt endüstrisinin siyasi etkisinin kömür, petrol ve gazdan çıkışta önemli bir frenleyici olduğunu söyledi.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri 20 Eylül’de New York’taki BM Genel Kurulu sırasında İklim Eylem Zirvesini topladı. Zirve öncesinde Antonio Guterres Hızlandırma Gündemi’ni (Acceleration Agenda) ortaya koymuş ve sadece “harekete geçenlerin” ve “uygulamacıların’ zirveye katılmasına izin verileceğini söylemişti. 100’den fazla ülke zirveye katılmak için başvuruda bulunurken, başta ABD ve Çin olmak üzere pek çok büyük emisyon kaynağı ülkeler katılamadı. İngiltere ve Fransa da zirveye katılmayan ülkeler arasındaydı.

Önde gelen Devlet Başkanlarının art arda yaptıkları konuşmaların ardından öğleden sonra karbonsuzlaştırma, kayıp ve zarar, adaptasyon ve devlet dışı aktörlerin eylemleri üzerine tematik paneller düzenlendi.

Zirvedeki en önemli olay dünyayı kirleten başlıca ülkelerin yokluklarıyla ifşa oluşlarıydı. Birçok lider, ülkelerin yenilenebilir enerji kaynaklarını artırması gerektiği konusunda hemfikir olurken, fosil yakıt endüstrisinin siyasi etkisinin kömür, petrol ve gazın kullanımdan kaldırılmasına yönelik ilerlemede önemli bir frenleyici olduğunu belirtti.

COP28 Başkanı Sultan Al Jaber, Genel Sekreter ile birlikte Zirve’nin kapanışını yaptı. Al Jaber, Küresel Değerlendirme raporunun dünyanın raydan çıktığını teyit ettiğini ancak ülkelerin “taahhütleri projelere dönüştürmek” ve “birbirlerinin değil gigatonların peşinden gitmek” için dayanışma içinde hareket etmeleri gerektiğini söyledi. BAE’nin yenilenebilir enerjinin üç katına çıkarılmasına yönelik COP28 planının AB, Kenya ve G20’nin desteğiyle ivme kazandığını söyledi. Ayrıca ülkelere ağır sanayileri karbonsuzlaştırma, Yeşil İklim fonunu (GCF) yenileme ve kayıp ve zarar fonuna yönelik erken taahhütlerde bulunma planlarının ana hatlarını belirleme çağrısında bulundu.

COP28’e 70 gün kala gözler şimdi Dubai’deki zirve öncesinde Sultan Al Jaber’in bu planı sunması gereken bir dizi toplantıya çevrilmiş durumda. Bunlar arasında Hindistan Başbakanı Modi’nin Kasım ayı için çağrıda bulunduğu sanal G20 toplantısının yanı sıra San Francisco’daki Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği zirvesi çerçevesinde yapılacak olası bir Biden-Xi görüşmesi de yer alıyor.

Rüzgar ve Güneş Enerjisinin Güçlendirilmesi

Zirvede, ekonomilerimizin karbonsuzlaştırılmasının dönüm noktalarına ulaştığı ve rekabet gücünü artırdığı ve bataryaların ülkelere fosil yakıt piyasalarından enerji güvenliği, bağımsızlık ve esneklik elde etme şansı sunduğu belirtildi. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İcra Direktörü Fatih Birol‘a göre: “Temiz enerji harekete geçiyor. Hem de hızlı bir şekilde. Hem de pek çok insanın düşündüğünden daha hızlı.”

Ancak ülkelerin aynı zamanda geçiş sürecine ve bu süreçteki ekonomilere ve toplumlara hizmet edecek adil tedarik zincirleri oluşturmak için birlikte çalışmaları gerekeceği belirtilirken AB Yatırım Bankası Başkanı Dr. Werner Hoyer ise “İklim eylemi sömürgeleştirme 2.0 olmamalıdır” dedi.

BM İklim Elçisi Mark Carney de, özellikle yatırımcılara net sinyaller gönderecek ve geçiş için gereken parayı kaydıracak hedefler koymaları halinde, bir zamanlar “azaltım yapılması zor” sektör olarak bilinen çimento ve çeliğin karbonsuzlaştırılacağını söyledi.

Kayıp ve Zarar

COP27’de bir kayıp ve zarar fonu kurulmasına yönelik anlaşmanın ardından, uluslararası finans kuruluşları ve çok taraflı kalkınma bankaları konuyu görüşmek üzere ilk kez bir araya geldi. Beklentilere rağmen somut detaylar ortaya çıkmadı ve birçok kişi gerçek finansman düzenlemeleri hakkında çok az tartışma olduğunu savundu. En çok etkilenen ülkelere olan inancın korunması için COP28 öncesinde bu durumun değişmesi gerekecek.

Adaptasyon

Ülkeler, gelişmekte olan ülkelerde erken uyarı sistemlerinin ve adaptasyon finansmanının hızlandırılması çağrısında bulunurken, adaptasyonun maliyeti ile buna ayrılan fonlar arasında giderek büyüyen uçurumun altını çizdi.

Fosil Yakıtlar

2019’daki bir önceki BM İklim Eylem Zirvesi’nden bu yana büyük bir değişimle, neredeyse tüm Devlet Başkanları fosil yakıtların kullanımdan kaldırılması gerektiğinin altını çizdi. AB Komisyonu Başkanı Ursula vonder Leyen, Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric, Tuvalu Başbakanı Kausea Natano, Marshall Adaları Cumhuriyeti Devlet Başkanı David Kabua ve diğerleri fosil yakıtların kullanımdan kaldırılması gerektiğine işaret ettiler.

Aralarında Şili ve Kolombiya’nın da bulunduğu pek çok ülkenin lideri, fosil yakıt sektörünün ulusal politika oluşturma ve BM oturumları da dahil olmak üzere çok taraflı süreçler üzerindeki kötü niyetli etkisine dikkat çekerek, bu sektörün inkar, gecikme ve aldatmacayı beslemedeki rolüne dikkat çekti.

Devlet Dışı Aktörler

İklim Eylemi Zirvesi’ne sadece iki özel şirket katıldı. Küresel bir sigortacı olan Allianz, yeni yayımladıkları geçiş planından bahsetti. Zirvede söz hakkına sahip diğer şirket ise kömür ve gazdan elektrik üretimini filosundan aşamalı olarak çıkaran Portekizli enerji şirketi EDP oldu. Washington Valisi Jay Inslee, şirketlerin karbon denkleştirmelere olan aşırı bağımlılığına dikkat çekerken, “Çocuklarımız için denkleştirmelere dayalı bir iklim geleceği inşa etmek, pandispanya ile New York gökdeleni inşa etmeye benzer. İşe yaramayacaktır” dedi.