BM Genel Kurulu’nun İklim Gündeminde Neler Olacak?

BM Genel Kurulu, COP29 öncesinde liderlerin ülkelerinin önceliklerini açıklamak üzere kürsüye çıktıkları önemli bir diplomatik an. İklim gündemine hakim olan konular arasında yeni bir iklim finansmanı hedefi üzerinde anlaşma, Şubat 2025’te yapılması gereken bir sonraki Ulusal Katkı Beyanları turu ve Azerbaycan’ın COP29 Dönem Başkanlığı liderliğinin güvenilirliği yer alıyor.

BM Genel Kurulu, iklim etkilerinin yoğunlaştığı, jeopolitik gerginliklerin ve seçim belirsizliğinin arttığı bir yılın ardından bu yıl New York’ta gerçekleşiyor. Temmuz ayının başlarında BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 2024’ün kayıtlara geçen en sıcak yıl olma ihtimali nedeniyle aşırı sıcaklarla mücadele için acil eylem çağrısında bulundu.

BM Genel Kurulu (UNGA), COP29 öncesinde liderlerin ülkelerinin önceliklerini açıklamak üzere kürsüye çıktıkları önemli bir diplomatik an. İklim gündemine hakim olan konular arasında yeni bir iklim finansmanı hedefi (NCQG) üzerinde anlaşma, Şubat 2025’te yapılması gereken bir sonraki Ulusal Katkı Beyanları (NDC’ler) turu ve Azerbaycan’ın COP29 Dönem Başkanlığı liderliğinin güvenilirliği yer alıyor. Arka planda, iki adayın iklim eylemi ve çok taraflı angajman konusunda büyük ölçüde farklı önceliklere sahip olduğu ABD başkanlık seçimleri (5 Kasım) yer alıyor.

Finansman Sorunu Nasıl Çözülecek?

COP29’da bir iklim finansmanı anlaşmasına varılması gerekiyor ancak kilit konular tartışma yaratmaya devam ediyor. Miktar (yeni hedefin miktarı) ve donör tabanı konusundaki anlaşmazlıklar göz önüne alındığında, BM Genel Kurulu’nun oturum aralarında yapılacak ikili görüşmeler Bakü’den önce ilerleme kaydedilmesi açısından kritik önem taşıyor. Tahminlere göre Paris Anlaşması’nın hayata geçirilmesi için gelişmekte olan ülkelerin (Çin hariç) uluslararası kaynaklardan 1 trilyon dolara ihtiyacı var. Gelişmekte olan ve iklime duyarlı ülkeler, finansmanın, borç ve borçlanma maliyetinin gerçeklerini kabul eden hibe ve imtiyazlı fonlardan oluşması çağrısında bulunuyor. Başta G7 liderleri olmak üzere gelişmiş ülkelerden, bir finansman anlaşmasına varma konusundaki kararlılıklarını göstermelerini isteyeceklerdir.

COP28’de ülkeler fosil yakıtlardan “uzaklaşmayı”, yenilenebilir enerjiyi üç katına çıkarmayı ve enerji verimliliğini iki katına çıkarmayı kabul etti. Bu taahhütleri ne kadar güçlü bir şekilde uyguladıkları, yaklaşan NDC’lerine yansıyacak. Bu konuda izlenmesi gereken bazı kilit ülke konuşmaları Brezilya, Kolombiya, Meksika, Güney Afrika ve Avustralya olarak öne çıkıyor. Ayrıca, Azerbaycan, BAE ve Brezilya (COP Başkanlıkları Troykası) NDC’ler konusunda ilk hareket edenler olacaklarını söylediler. 26 Eylül’de BM Genel Kurulu’nda yapacağı toplantıda bu ülkeler ana hedeflerini açıklayabilirler. Azerbaycan’ın kendi enerji karışımı onu dünyanın en büyük 28. petrol ve gaz üreticisi yapıyor.

Azerbaycan’ın Tutumu

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise, artan insan hakları ihlalleri ve ülkesinin bir yıl önce Dağlık Karabağ’a yaptığı askeri müdahalenin yansımalarına rağmen ülkesinin Bakü COP’unu “barış için COP” olarak tanıttığı yönündeki eleştirilerin ortasında New York’a geliyor. Azerbaycan, fosil yakıt üreten ülkelerin iklim finansmanına katkıda bulunmaları için gönüllü 1 milyar dolarlık bir fon da dahil olmak üzere yaklaşık 14 girişimi destekliyor, ancak ihtiyaç duyulan nakdin sağlanmasının gündemin üst sıralarında kalmasını sağlamak için hangi taktikleri uygulayacakları belli değil.

Oil Change International Küresel Politika sorumlusu Romain Ioulalen, ülkelerin COP28’de fosil yakıtları aşamalı olarak ortadan kaldırmayı kabul ettiğini ve fosil yakıtların adil bir şekilde ortadan kaldırılması için adil finansman gerektiğini söylerken, “Bu dönüm noktası niteliğindeki enerji anlaşmasını hayata geçirmek için bir sonraki adım, zengin ülkelerin COP29’da hibe ve hibeye eşdeğer finansman olarak yılda en az 1 trilyon dolarlık yeni bir iklim finansmanı hedefini kabul etmeleridir. Zengin ülkelerin adil şartlarda kendi paylarına düşeni ödemeleri için mevcut kamu parası sıkıntısı yoktur. Bu finansmanın kilidini açmak, ülkelerin önümüzdeki yıl güçlü ulusal iklim planları sunmalarına yardımcı olacak ve ölümcül sıcaklık sınırlarının aşılmasını önlemek için son bir şans olacaktır. COP Troykası, en azından yeni fosil yakıt genişlemesini derhal sona erdirmesi gereken 1.5°C uyumlu NDC’lerle örnek teşkil etme sözü verdi. Liderler New York’ta boy gösterirken fosil yakıtların kullanımdan kaldırılmasına ilişkin planları merakla bekliyor olacağız” dedi.