Phnom Penh yakınlarındaki yeni imar patlaması, başkentin su sistemlerini de etkileyen çevresel felaketleri tetikleyebilir. Yeni bir rapora göre Kamboçya’daki siyasi bağlantıları olan müteahhitler tarafından kritik öneme sahip olan sulak alanların yok edilmesi, bir milyondan fazla Phnom Penh sakinini su baskını, şehrin atık su sisteminin mahvolması, yüzlerce ailenin evlerinden olması ve çevresel yıkımı tetiklemesi ile tehdit ediyor.
Haber: Christopher Knaus
Çeviri: S. Sena Akkoç
Phnom Penh’in hemen güneyindeki Tompoun/Cheung Ek sulak alanları hem yağmurunun ve atık suyunun %70’inin doğal deposu olarak hem de bölgede tarım ve balıkçılık ile uğraşan binden fazla aileye geçim kaynağı sağlayarak Kamboçya’nın başkentinin korunmasında yaşamsal bir rol üstleniyor.
Ancak yeni bir rapor, 2004 yılında hükümet desteğiyle hareket eden müteahhitlerin Kamboçya’daki en büyük imar projesi ING City’nin , 2.500 hektarlık uydu kentinin inşası için Mekong ve Bassac nehirlerini doldurarak 1.500 hektarlık sulak alanı yavaş yavaş yok ettiğini söylüyor.
Pazartesi günü Sahmakum Teang Tnaut, Adil Kamboçya, Kamboçya İnsan Haklarının Geliştirilmesi ve Savunması Birliği ve Kamboçya Gençlik Ağı gibi yerel toprak hakları ve insan hakları gruplarının iş birliğiyle yayınlanan rapor, ING Şehri ve diğer projelerin sulak alanların %90’ını yok ederek çevreye zarar vereceği ve yüzlerce ailenin tahliyesine neden olacağı konusunda uyarıyor.
Smoke on the Water başlıklı rapor, sulak alanların tahribatının artan sel riski yüzünden bir milyon Phnom Penh sakininin tahliyesi edilmesi de dahil olmak üzere, “tahminen bir ila iki milyon insanın yaşam kalitesi üzerinde ciddi etkileri” olacağı konusunda uyardı.
Sulak alan bitkileri, Phnom Penh’in Bassac Nehri’ni, nehre bağlı su yollarını ve bir çok insanın bağlı olduğu balık stoklarını kirleten kanalizasyon atıklarını önleyen doğal bir arıtma sistemi işlevi görüyor.
Kamboçya hükümeti, Japonlar tarafından finanse edilen 26 milyon dolarlık yardımla kurulacak atık su tesisinin sulak alanların kaybını telafi edeceğini umuyor. Ancak STK raporu, tesisin sulak alanlara akan kanalizasyonun sadece %2’sini arıtacağı için bunun “çılgınca ve olanaksız” bir alternatif haline olduğu konusunda uyarıyor.
Rapor, sulak alanların doldurulması için gereken yaklaşık 100 milyon ton kumun çıkarılmasının, Mekong nehrinin kıyılarının çöküşüyle de bağlantılı olduğunu söylüyor.
The Guardian’a konuşan Adil Kamboçya Genel Müdürü Eang Vuthy, “Bu durum çevre ve sel sorunlarına ve göl çevresinde yaşayan insanların geçim kaynaklarında da sorunlara neden olacak. Şehirde bunu hafifletmek için uygun bir plan olmazsa, bir milyondan fazla insanı etkileyeceğini tahmin ediyoruz ve bu tahmin doğrudan nehre akan arıtılmamış suyu içermiyor” dedi.
Bir hükümet sözcüsü Reuters’a, sulak alanların geri kazanılmasının kentin gelişimi için gerekli olduğunu, çevresel etkilerin değerlendirilerek sel ve atık su risklerini azaltmak için önlemler alındığını söyledi.
Phay Siphan Reuters’a “Fazla suyu yönlendirmek için bir kanal inşa ediliyor ve bir de atık su arıtma tesisi var. Bazı yer değiştirmeler gerekli olsa da insanlara taşınmaları için yeterli zaman verildi” dedi.
Başbakan Hun Sen 35 yıldır Kamboçya’da iktidarda bulunuyor ve STK’ları, gazetecileri ve muhalefet partilerini hedef alan sert bir kampanya yürütüyor.
Smoke on the Water raporu tamamen çevre ve insan hakları uygulamalarına odaklanarak sulak alanların tahrip eden kuruluşların siyasi bağlantılarından bahsetmiyor. Ancak ülkenin en güçlü iş adamlarından ve Hun Sen müttefiklerinden biri olan eski Kamboçya Halk Partisi bakanı Ing Bun Hoaw da projede yer alıyor. Ing Bun Hoaw aynı zamanda ING City projesinin arkasındaki ING Holdings’in kurucularından biri.
Korunan sulak alanların biri, 2017 yılına kadar kamu devleti arazisi olarak sınırlandırılan büyük bir göl olan Boeung Cheung Ek’ti. Bu koruma, ING City projesinin etkisi üzerine korkuları azaltmıştı. Ancak yerel yetkililer son zamanlarda Boeung Cheung Ek’in imar planlarının sinyallerini verdi.
Rapora göre 2017-2019 yılları arasında bir dizi hükümet kararnamesiyle gölün yaklaşık %70’i özel araziye dönüştürüldü ve kiralık arsaları bir dizi şirket ya da kişiye kiralandı.
Guardian’ın yürüttüğü kurumsal kayıt ve hükümet belgelerinin analizi, Boeung Cheung Ek’teki bazı arazilerin Hun Sen ve hükümetine bağlı kişilere kiralandığını ortaya çıkardı.
Bir kararnamede Hun Sn’in kızlarından Hun Mana’’nın yöneticisi olduğu Orkide Villa Co Ltd adlı bir şirkete Boeung Cheung Ek’te 37 hektarlık bir arazi verdi.
STK’nın raporunda ING City Projesi için kum tedarikçisi olarak Hero King Company Co Ltd de yazıyor. Ana şirketi LYP Group Co Ltd, Hun Sen’in hükümetinin ekonomik danışmanı Okhna Ly Yong Phat’a ait.
Los Angeles Occidental College’da doçent olan Sophal Ear, doğanın ve Phnom Penh’i korumanın yolunun sulak alanlardan geçtiğini söyledi.
Ear ayrıca sulak alanların imhasını “anlamsız” olduğunu ancak hükümetin bunu umursamadığını söyledi ve “Phnom Penh’in selleri her geçen yıl daha da kötüleşiyor ve hiçbir korelasyonu ya da nedenselliği görmüyorlar” dedi. Ear, hükümet destekçilerine Boeung Cheung Ek’ten arsa verilmesinin de sürpriz olmadığını düşünüyor.
Ear, “Arsalar bazen bir danışmana, yani en azından dikkat çeken isimlerden olmayan birine veriliyor. Ancak Boeung Cheung Ek söz konusu olduğunda yapılanları maskelemeye uğraşmıyorlar bile” dedi.
Hun Sen, ING Holdings, LYP Group ve Orkide Villa Pty Ltd’nin ofisleriyle açıklama yapmaları için temasta bulunuldu, ancak kimse yanıt vermedi.
Haberin aslına buradan ulaşabilirsiniz.
