“Temiz Sanayi Anlaşması”nı yayımlayan Avrupa Komisyonu, 2040’a kadar emisyonları %90 oranında azaltma taahhüdünü yineledi ve çelik ile çimento gibi kirletici sanayilerin yeşil dönüşümü için yol haritasını açıkladı. Küçük işletmeler için çevresel raporlama ve özen yükümlülükleri kurallarını gevşetme kararı da alan komisyon, iklim hedefleri rotasından sapmakla suçlandı…
Avrupa Birliği’nin (AB) yürütme organı olan Avrupa Komisyonu, kıtadaki en kirletici sanayilerin yeşil dönüşümü sağlamasına katkı sunacak planlar sunarken, çevresel raporlama gereksinimlerini gevşetme kararı da aldı.
Çarşamba günü “Temiz Sanayi Anlaşması”nı yayımlayan Avrupa Komisyonu, çelik ve çimento gibi kirletici sanayilerin sıfır emisyonlu bir geleceğe geçişine yardımcı olacak bir plan sundu ve elektrikli araç şarj istasyonları gibi temiz teknoloji şirketlerini desteklemeyi hedef olarak önüne koydu.
Komisyon ayrıca, şirketlerin ve tüketicilerin enerji faturalarını düşürmeye yönelik bir plan ile küçük ve orta ölçekli şirketlerin çevresel raporlama gereksinimlerini gevşetmeye yönelik tartışmalı önerileri de yayımladı.
AB, 2019 yılında pandemi öncesinde, iklim eylemi ihtiyacı konusunda küresel bir konsensüsün olduğu bir dönemde, Yeşil Mutabakatı’nı başlattı. Bu, enerji kullanımını dönüştürmeyi ve 2050’ye kadar net sıfır emisyona ulaşma yolunu belirlemeyi amaçlayan tarihi bir yasa setiydi. Ancak, Rusya-Ukrayna çatışması sonrasında artan enerji fiyatlarına bir de Çinli şirketlerden gelen artan rekabetin etkisiyle, kurallara yönelik eleştiriler arttı.
Bugüne gelindiğinde ise “Temiz Sanayi Anlaşması”, AB’nin 2040’a kadar emisyonları %90 oranında azaltma hedefini yeniden teyit ediyor ve yeşil dönüşümü hızlandırmak için rüzgar çiftlikleri ve diğer altyapılar için daha hızlı izinler verilmesi, Avrupa’da üretilen temiz teknolojilere öncelik tanıyacak kamu alım kurallarının değiştirilmesi gibi 40 farklı önlem sunuyor.
100 Milyar Euroluk Paket
Avrupa Komisyonu’nda “yeşil dönüşüm”den sorumlu yürütme bakan yardımcısı olan Teresa Ribera, ayrıca merkez sağ eğilimli bu komisyondaki en üst düzey sosyalist yetkili. Temiz sanayi anlaşmasının Avrupa’nın iklim krizini ele almaya yönelik bir tür iş planı olduğunu kaydeden Ribera, “Bizler geri adım atmıyoruz. Aksine uygulama aşamasına geçiyoruz” diyerek AB’nin rotasını değiştirdiğine dair eleştirileri reddetti.
Komisyon, yeni ve yeniden kullanılan kamu fonlarıyla 100 milyar euro değerinde yeni bir sanayi karbonsuzlaştırma bankası oluşturacağını ve bunun özel sektörden dolaylı olarak 400 milyar euroluk destek alabileceğini açıkladı. Ayrıca, Avrupa Yatırım Bankası’nın da daha büyük bir rol üstleneceği duyuruldu.
Rekabet politikasından da sorumlu olan Ribera, yenilenebilir enerji ve sanayinin karbonsuzlaştırılmasını hızlandırmak için Haziran ayına kadar AB’nin devlet yardımları kurallarında değişiklik yapılacağı vaadinde bulundu.
Öte yandan Avrupa İklim Eylem Ağı, gerçek ek finansmanı harekete geçirecek somut bir plan olmadığını ve hedefleri eyleme dönüştürmek için elde çok az şeyin olduğunu açıkladı.
Kurallardaki Bazı Gevşemeler Tartışma Yarattı
Aralık ayında göreve başlayan yeni Avrupa Komisyonu, bürokratik engelleri kaldırmayı hedefleyen bir ajanda ile, aynı zamanda küçük işletmeler için çevresel raporlama ve özen yükümlülükleri kurallarını gevşetmeye yönelik detaylar yayımlayarak, 2023 ve 2024’te kabul edilen yasalarda kapsamlı bir revizyon sürecine girdi.
Teklifleri sunan komiserler, Avrupa’nın yeşil dönüşümünü zayıflatmadıklarını, aksine şirketlere bu dönüşüme katılmayı teşvik ettiklerini ve yeni jeopolitik gerçeklere uyum sağladıklarını savundu.
Komisyon, 2023’te yürürlüğe giren kurumsal sürdürülebilirlik raporlama yönetmeliğinin iki yıl süreyle dondurulmasını önerirken, bu süre zarfında küçük şirketleri istisna tutma konusunda detaylı çalışmalar yapmayı planlıyor. Benzer şekilde, şirketlerin 1000 kişiden fazla çalışanı olması durumunda, ürünlerinin çevresel ve insan hakları etkilerini değerlendirmelerini gerektiren kurumsal “sürdürülebilirlik özen yükümlülüğü” yönetmeliği de bir yıl ertelenecek. Komisyon, küçük işletmelerin üzerindeki yükü hafifletmeye çalışırken, KOBİ’ler bu yönetmeliğin gereksinimlerinden zaten muaf tutulmuş olsa da, birçok kişi daha büyük şirketlere tedarik sağladıkları için bu yükümlülüklere takılacaklarını belirtiyor.
İş çevreleri genel olarak planları memnuniyetle karşılarken, Avrupa Sürdürülebilir Yatırım Forumu, bu adımın “hukuki belirsizlik” yarattığını ve zaten rapor hazırlayan veya uyum sağlamak için adımlar atanları zarara uğrattığını belirtti.
Avrupa Parlamentosu’nun iç pazar komitesinin başkanı olan Alman Yeşil Parti’sinden Avrupa Parlamentosu milletvekili Anna Cavazzini, özen yükümlülüğü yönetmeliğinin “içi boş bir kabuğa” dönüştüğünü ve “çevresel suçlar ile insan hakları ihlallerinin engellenmeyeceğini” ifade etti.
Merkez sağdaki Avrupa Halk Partisi grubunun enerji ve sanayi sözcüsü Christian Ehler ise çevresel yasaların daha basit hale getirilmesinin bir “tabu olmaması gerektiğini” ve “geçmişteki bazı çevresel yasaların yeterli olup olmadığının” değerlendirmesi gerektiğini savundu.
Temiz Sanayi Anlaşması ile 260 Milyon Euro Tasarruf Bekleniyor
Bürokratik engelleri kaldırma ajandası, aynı zamanda AB’nin Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasını da genişletti. Bu mekanizma, çelik, demir, alüminyum ve diğer kirletici ürünleri birliğe ithal eden şirketlerin, AB üreticileriyle fiyat farklarını dengelemek amacıyla bir karbon vergisi ödemesini gerektiriyor.
Komisyon, en küçük ithalatçıların bu vergiden muaf tutulacağını ve bu adımın, yaklaşık 190 bin şirketin bulunduğu ithalatçıların %90’ını etkileyeceğini, buna rağmen emisyonların %99’unu kapsayacağını belirtti.
Temiz Sanayi Anlaşması, 2040 yılına kadar yılda 260 milyar euro tasarruf sağlamayı hedefleyen “uygun fiyatlı enerji eylem planı” ile birlikte yayımlandı. Çevre savunucuları, faturaları düşürmeye ve elektrifikasyonu hızlandırmaya yönelik girişimleri memnuniyetle karşılarken, yurt dışında sıvılaştırılmış gaz ihracat tesislerinin inşasına fon sağlama önerisine karşı ise endişelerini dile getirdi.
Greenpeace AB iklim kampanyacısı Lorelei Limousin, bu önerinin, enerji israfını azaltmak gibi fosil yakıt ithalatlarını hızla düşürebilecek diğer önlemleri göz ardı ettiğini söyledi. Limousin, “Bu komisyon, enerji israfını azaltma konusunda net değil. Trump’ı memnun etmek için, Avrupa’nın bu pahalı ve tehlikeli yakıta on yıllarca bağımlı kalmasını sağlayacak kirletici gaz altyapısına yurt dışında yatırım yapmak istiyor” dedi.
Avrupa’daki işveren örgütlerinin çatı kuruluşu olan BusinessEurope’un genel müdürü Markus Beyrer ise komisyonun sanayiye kulak vermesini önemsediğini, söyledi. Ancak Beyrer, daha hızlı bir eylem çağrısında bulunarak, bu önlemlerin kısa vadeli enerji maliyetlerini düşürmek adına yeterli olamayacağını savundu.
