Akdeniz ülkelerinde ve Kuzey Afrika’da devam eden kavurucu sıcaklıklar, erken ölümlerde artışa neden oluyor. Yeni bir analize göre Paris Olimpiyatları’nda seyircilere ve sporculara zor anlar yaşatan sıcaklıklara yol açan büyük ölçekli bir yüksek basınç bölgesi olan “ısı kubbesi”nin müsebbibi insan kaynaklı ısınma.
Batı Avrupa ve Kuzey Afrika’da aşırı sıcaklıklara neden olan “ısı kubbesi” Paris’teki Olimpiyat Oyunları’ndaki sporcuları ve seyircileri zor durumda bırakıyor. Olimpiyatlar sırasında yapılan hızlı bir analiz, bunun insan kaynaklı küresel ısınma olmadan gerçekleşemeyeceğini ortaya koydu.
Bilim insanları, fosil yakıt kaynaklı iklim krizinin sıcaklıkları 2.5 derece ile 3.3 derece artırdığını belirtti. Küresel ısınma öncesi dünyada böyle bir olayın yaşanması mümkün olmazken, benzeri hava olaylarının artık yaklaşık her 10 yılda bir yaşanması bekleniyor. Araştırmacılar, ısınmayı artıran karbondioksit salımının bu tür olayların daha sık hale gelmesine neden olacağı konusunda da uyarıda bulundu.
Imperial College London’dan iklim bilimci Dr. Friederike Otto, analizle ilgili olarak şunları söyledi:
“İklim değişikliği olimpiyatları salı günü mahvetti. Dünya, sporcuların 35 derece sıcağın altında terlemelerini izledi. Eğer atmosfer fosil yakıtların neden olduğu emisyonlarla aşırı yüklenmemiş olsaydı, Paris yaklaşık 3 derece daha serin olurdu ve bu sıcaklık spor yapmak için çok daha güvenli olurdu.”
Sporcular Haşlandı
Jimnastik sporunun yıldızlarından Simone Biles da dahil olmak üzere birçok sporcu sıcaktan zorlandı. Bir tenisçi durumu “çılgınlık” olarak nitelendirirken, yelkenciler serin kalmak için buz yelekleri giymek zorunda kaldı. Eyfel Kulesi yakınında plaj voleybolu izleyen taraftarlar su hortumlarıyla serinletilirken, kaykay ve diğer mekânlarda sisli çeşmeler kuruldu ve tren ile metro istasyonlarında milyonlarca su şişesi dağıtıldı.
Dr. Friederike Otto, “Ancak Akdeniz çevresindeki birçok insanın buz paketleri, klimalar veya iş yerlerinde serinleme molaları gibi lüksleri yok. Bu insanlar için aşırı sıcaklık ölümcül olabilir” yorumunu yaptı.
Analiz, Temmuz ayında sıcaklıkların birçok bölgede 40 dereceyi aştığı tehlikeli sıcaklıkları inceledi. Bu durum Portekiz ve Yunanistan’da orman yangınlarının yayılmasını artırdı ve İtalya ve İspanya’daki su kıtlığını daha da kötü bir hale soktu. Fas’ta sıcaklık 48 dereceye ulaştı ve bir hastane sıcaklıklar nedeniyle 21 ölüm bildirdi. Benzeri aşırı sıcaklar 2022 yazında Avrupa’da 61 bin erken ölüme neden olmuştu ve bu yıl da çok daha fazla insanın erken ölümüne neden olabileceğine dikkat çekiliyor.
Imperial College London’da görev yapan Dr. Mariam Zachariah, “Yeni analizimiz, insanların iklim değişikliğinin uzak bir tehdit değil, Dünya’da yaşamı çok daha tehlikeli hale getiren acil bir tehdit olduğunu anlamalarına yardımcı oluyor” dedi.
Fransa, Yunanistan, İtalya, İspanya ve Portekiz’de erken uyarı sistemleri, su ve ilk yardım istasyonları ve açık hava işçileri için çalışma saatlerini değiştirmek gibi sıcaklık eylem planları uygulamaya sokulurken bu önlemler henüz Fas’ta uygulamaya konulmuş durumda değil.
Temmuz sıcak hava dalgası, genellikle “ısı kubbesi” olarak adlandırılan büyük ölçekli bir yüksek basınç bölgesi nedeniyle oluştu. Bu olay, dünya genelinde 13 ay süren aşırı sıcaklıkların ardından gerçekleşirken, son 13 ayın her biri şimdiye kadar kaydedilen en sıcak dönemler olarak tarihe geçti.
Fosil Yakıtlar Tüketildikçe Sıcaklık Artarak Devam Edecek
İklim krizi, tüm sıcak hava dalgalarını daha sıcak, daha uzun ve daha sık hale getiriyor. Bilim insanları, insan kaynaklı küresel ısınmanın Temmuz’daki aşırı sıcaklık üzerindeki etkisini, bu olayları yaklaşık 1.3 derece küresel ısınma yaşanan günümüz iklimi ile soğuk ön-endüstriyel iklim arasındaki değişimini karşılaştırarak değerlendirdi. Analiz, Nisan ve Temmuz 2023’te Akdeniz bölgesindeki sıcak hava dalgaları üzerine yapılan çalışmalara dayandırıldı.
Şimdiye kadar yüzlerce bu tür atıf çalışması tamamlanırken sıcak hava dalgalarını, orman yangınlarını, kuraklıkları, sel ve fırtınaları kapsayan bu çalışmalar, insan kaynaklı ısınmanın dünya çapında aşırı hava olaylarını nasıl şiddetlendirdiğini gösteriyorlar.
İklim bilimci Otto, insanların fosil yakıtları tüketmeye devam etmesi halinde sıcak hava dalgalarının daha da sıcak hale gelip daha fazla insanın erken ölümlerle karşılaşacağı uyarısını yaparak şunları söyledi:
“İyi haber şu ki, işlerin daha da kötüleşmesini durdurmak için sihirli bir çözüme ihtiyacımız yok. Ne yapmamız gerektiğini ve bunu yapmak için gerekli teknoloji ve bilgiye sahip olduğumuzu biliyoruz; fosil yakıtları yenilenebilir enerji ile değiştirmek ve ormansızlaşmayı durdurmak öncelikli. Bunu ne kadar hızlı yaparsak, o kadar iyi olacaktır.”
