Yeni bir çalışma Amazon’daki ormansızlaşmanın bölgedeki diğer bozulma türlerine göre iklim değişikliği üzerinde daha az etkisi olduğunu ortaya koyarak Brezilya’daki Lula yönetiminin Amazonlar’a yönelik çabalarında sadece ormansızlaşmaya odaklanmasının doğru olmayacağını iddia ediyor…
Brezilya’nın Cumhurbaşkanı Luiz Inácio Lula da Silva, 2023 yılında göreve geldiğinde Amazon’daki ormansızlaşmayı ele almayı ve ülkesini iklim lideri olarak yeniden konumlandırmayı taahhüt etti. Önceki Cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro’nun döneminde, dünyanın en büyük yağmur ormanında yoğun bir tahribat yaşanmıştı. Lula’nın 2030 yılına kadar ormansızlaşmayı sona erdirme taahhüdü, sıkı uygulamalar sayesinde ormansızlaşma oranlarının yarıdan fazla azaltılmasıyla uyumlu görünüyor. Ancak yeni bir çalışma, ormansızlaşmanın Amazon’daki iklim zararının yalnızca bir kısmını oluşturduğunu gösteriyor.
Proceedings of the National Academy of Sciences adlı bilimsel dergide yayımlanan makalede, ağaç kesimi, orman yakma ve başka insan kaynaklı bozunum biçimleri Amazon ekosistemindeki doğal sorunlarla birleşince, açık kesim ormansızlaşmaya göre iklimin değişikliğine neden olan daha fazla karbondioksit salımına neden olduğu belirtildi.
Ormansızlaşma Karbon Emisyonlarının %17’sinden Sorumlu
Çalışma, Amazon bölgesindeki hava lazer taramasından elde edilen verileri kullanırken, insan kaynaklı bozulma ve doğal sorunların karbon emisyonlarının %83’ünü, ormansızlaşmanın ise %17’sini oluşturduğunu ortaya koydu.
Ormanlar kendi doğaları gereği karbondioksit emme kapasitesine sahip. Ancak araştırmacılar, son yıllarda bazı atmosfer ölçümlerinin Amazon’un ormansızlaşma ve bozulma nedeniyle emdiğinden daha fazla karbon saldığına dikkat çekiyor. Araştırma, ayrıca kuraklık sonrası bölgenin kıvılcım kutusuna dönüştüğünü ve yangınların ormana verdiği zararı da vurguluyor. ABD’deki Wake Forest Üniversitesi’nde uzaktan algılama uzmanı olan, çalışmanın başyazarı Ovidiu Csillik, araştırmada kullanılan tekniklerin, Brezilya’nın en yoğun tahribatın yaşandığı bölgesindeki orman bozulması hakkında eşi görülmemiş bir detay düzeyi sağladığını belirtti. Csillik, ormansızlaşmanın normal uydu görüntülerinde kolayca tespit edilebildiğini ama bozulmanın ise daha zor anlaşıldığına dikkat çekti. Uçakların, ormana ait üç boyutlu bir görüntüsünü veren lazer okumaları kaydettiğini belirten Csillik, “Bu kayıtların detay seviyesi o kadar yüksek ki, tek bir ağacın ölümünü bile tespit edebiliyor” dedi.
Csillik, rüzgar fırtınalarının da büyük emisyonlara ve geniş çapta orman tahribatına neden olduğunu ve çok sayıda ağacı devirdiğini görmenin kendisini şaşırttığını söyledi. Çalışma, Lula yönetiminin ormansızlaşmaya aşırı odaklanmasının yanlış olduğuna dair argümanı da destekliyor.
Araştırmada yer almayan İngiltere’deki Oxford Üniversitesi ile Lancaster Üniversitesi’nde tropikal ekolojist olarak görev yapan Erika Berenguer, “Lula yönetimi ormansızlaştırmayı azaltırsak bozulmayı da azaltmış oluruz fikrinden yola çıkıyor. Bu bilimsel olarak yanlış ve bu makale de bunu gösteriyor” dedi.
Yangınlarla Mücadele Artık Daha Karmaşık
Öte yandan Brezilya Çevre Bakanlığı bozulma ve yangınları kontrol altına almak için farklı çabalar içine girdiklerini açıkladı. Bakanlık, bölgede 3000 federal itfaiyeci görevlendirildiğini ve eyalet düzeyinde yangın söndürme çabaları için 405 milyon Brezilya Reali ayırdıklarını belirtti.
2021 yılında, Brezilya’nın da dahil olduğu 140’tan fazla ülke, bu 10 yılın sonuna kadar sadece ormansızlaşmayı değil, aynı zamanda diğer bozulma biçimlerini de sona erdirmek için küresel bir taahhütte bulunmuştu. Ancak ABD’deki Woodwell İklim Araştırmaları Merkezi’nden yangın uzmanı Manoela Machado, bozulmaya neden olan birçok etken bulunduğunu, dolayısıyla da izlenmesinin ve denetlenmesinin çok daha karmaşık olduğuna dikkat çekti. İklim değişikliğinin yangınlarla mücadeleyi daha da karmaşık hale getirdiğini belirten Machado, “Yangınlar, ortam yetecek kadar kuru olduğunda belirlenen sınırlarını aşarak orman alanlarına yayılabilir. Zaten bu durum iklim değişikliği nedeniyle sıcak hava dalgaları ve şiddetli kuraklıkların giderek daha yaygın hale gelmesiyle daha sık görülüyor” dedi.
