Altı Portekizli Genç Türkiye’nin de Dahil Olduğu 33 Ülkeye Dava Açtı

Altı Portekizli genç, yetersiz emisyon azaltımlarının insan haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 33 ülkeye Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde iklim davasını açtı.

Fransa, Strazburg’da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) açılan ilk iklim değişikliği davası gerçekleşti. Climate Change News’in haberine göre dava kabul edilirse, insan hakları argümanlarına dayalı diğer iklim davalarına örnek olarak yol gösterebilir.

Cláudia Agostinho (21), Catarina Mota (20), Martim Agostinho (17), Sofia Oliveira (15), André Oliveira (12) ve Mariana Agostinho (8) İngiltere, İsviçre, Norveç, Rusya, Türkiye ve Ukrayna ve 27 AB ülkesini, iddialı ve acil emisyon azaltımlarını yapmadıkları ve geleceklerini tehlikeye attıkları için dava etti.

Şikayetler, 2017’de Portekiz’de yaşanan ölümcül orman yangınlarının 120’den fazla kişiyi öldürmesinin ardından yoğunlaştı. Araştırmacılar, 2017’deki yangının yoğunluğunu küresel ısınmaya bağladı. Dava, Portekiz’in son 90 yılın en sıcak Temmuz ayını yaşamasının ardından açıldı.

Catarina Mota Perşembe günü sanal bir basın toplantısında gazetecilere “Geleceğim için korkuyorum” dedi. Portekiz’in orta kesimindeki Leiria’daki evinden “Her yıl evimin daha düşmanca bir yer haline geldiği hissiyle yaşıyorum” dedi ve sıcaklığın gün boyunca açık havada egzersiz yapmayı dayanılmaz hale getirdiğini ekledi.

“Çocuklarım olsa, onları nasıl bir dünyada yetiştirmeliyim? Bunlar her gün aklıma gelen gerçek endişeler… 2017 yangınlarının ardından değişmemiz ve iklim değişikliğini acilen durdurmamız gerektiğini fark ettik” dedi.

Gençler adına hareket eden Global Legal Action Network (GLAN) direktörü Gearóid Ó Cuinn, yasal işlemi “eşi benzeri olmayan bir dava” olarak nitelendirdi.

GLAN’da hukuk görevlisi Gerry Liston, Climate Home News’e verdiği röportajda, davanın “Avrupa’daki hükümetlere, bilimin talep ettiği emisyon azaltımlarını benimsemeleri için önemli bir baskı uygulayabileceğini” söyledi.

Climate Action Tracker tarafından yapılan araştırmaya atıfta bulunan avukatlar, 33 ülkenin planlarından hiçbirinin, ısınmayı 2 derecenin altında tutmak için, Paris Anlaşması kapsamındaki taahhütleriyle uyumlu olmadığını belirtecekler.

Climate Action Tracker, AB’nin ve dava edilen diğer altı ülkenin taahhüt seviyelerinin, dünyanın geri kalanıyla eşleşirse, en az 3-4 derece ısınmaya yol açacağını ortaya koydu.

Davada yer alan avukatlar, Paris Anlaşması’ndaki en zorlu 1.5 derece ısınma sınırına uygun olarak, ülkelerin hem yurtiçinde hem de yurtdışında emisyon azaltımlarını artırmaları için bir mahkeme kararı arıyor.

AİHM’nin doğrudan icra yetkisi olmasa da, davanın baş avukatı Marc Willers QC yaptığı açıklamada, böyle bir kararın bireylere yerel mahkemeler aracılığıyla meseleyi takip etme yetkisi verebileceğini söyledi.

İskoçya’daki Stirling Üniversitesi’nde çevre hukuku alanında kıdemli öğretim görevlisi Annalisa Savaresi bu davanın, iklim davalarının insan hakları gerekçeleri etrafında açılmasının temelini güçlendirebileceğini söyledi.

Ancak, kabul edilebilirlik kriterleri uyarınca, bir dava ancak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne “tüm iç hukuk yolları tükendikten sonra” sunulabilir. Yani, davanın 33 ülkenin tamamındaki mevcut en yüksek mahkemeye götürülmesini gerektiriyor.