AB “Orantılı” Cezalarla Yeşil Badanayı Engelleyecek

Yeni AB planına göre şirketlere ürünlerindeki “ekoloji dostu” iddialarını kanıtlamak için 10 gün süre verilecek, aksi takdirde “orantılı, etkili ve güçlü” cezalar uygulanacak.

Firmaların ürünlerinin çevreci olması konusundaki şişirilmiş iddiaları, küresel ısınma konusundaki bilinçle beraber giderek arttı.

2020 yılındaki bir AB araştırmasına göre çevreci ürünlerle ilgili iddiaların %53’ü “muğlak, yanıltıcı veya kanıtsız” idi. Otoriteler aynı yıl yapılan başka bir araştırmada yeşil firmalarla ilgili iddiaların %42’sini “yanlış ve yanıltıcı” bulduklarını belirttiler.

Mart ayında uygulamaya girecek olan yeni yönetmelik, firmaları yeni çalışma koşullarına razı gelmeye zorlayacak.

Avrupa Tüketici Örgütü (BEUC), üretimde yeşil politikaların artması için, otoritelerin piyasa gözlemlerinin sıklaştırılmasını desteklediğini söyledi. Fakat BEUC yöneticisi Monique Goyens, “Gelecekteki bir AB yeşil üretim yasası, yalnızca uygulandığı kadar iyi olacak” diye ekledi ve devam etti: “Otoriteler düzenli olarak ekoloji dostu üretim iddialarını kontrol etmeli, raporlarını kamuya açık olarak paylaşmalı ve tüketiciyi yanlış yönlendiren şirketlere ceza kesmeli.”

Yeni yönetmelik AB’nin 27 ülkesinin tam olarak hangi cezaları kullanacağı konusunda net bilgiler içermiyor.

Goyens, “iklim dostu” ve “karbon nötr” gibi lafların piyasadan tamamen silinmesi gerektiğini söyledi.

Bir AB yetkilisinin açıklamalarına göre, güçlendirilmiş bir tüketici yönetmeliği ile birlikte, yeni kanun tasarısı “piyasadaki çevre dostu iddiaları temizlemeli; ki üreticiler bu etiketleri yapıştırırken eskisi kadar gevşek ve rahat davranıp gerçeklikle çelişmesin. Yeni tasarılar bu durumu epey iyileştirebilir.”

Güncel olarak AB’de farklı yöntemlere dayanan 200’den fazla ekoloji dostu marka kullanımda. Bir komisyonun araştırmasına göre ise bu markaların yarısından fazlasının onay prosedürleri yok veya epey zayıf.

Birleşik Krallık ve Fransa’nın yanlış yönlendiren iddialara yönelik yaptırımları halihazırda var. Ancak Avrupa Çevre Politikaları Enstitüsü genel başkanı Antoine Oger’e göre Birleşik Krallık yasası “asılsız iddia” kavramının ne olduğunu tam olarak tanımlamıyor, Fransa’nınki ise “karbonsuzlaşma” gibi iklim kriziyle ilgili noktalara odaklanmakla birlikte genel sürdürülebilirlik kısmında eksik kalıyor.

Oger’e göre yeni yönetmelik, “en spesifik ve geniş kapsamlı olacak şekilde, yeşil üretim iddialarının ne olduğu ve bunlara nasıl uyulacağı konusunda net tanımlar ve isabetli kriterler içerecek biçimde” olması için hazırlanıyor.

Yönetmelik, firmaların yeşil iddialarını kanıtlamak için ürünlerin çevreye tüm etkilerini analiz edecek standart bir sistem geliştirmeyi ve bu verilerin kamuya QR kod ve internet siteleri gibi yollar ile açıklanmasını içeriyor.

Taslağa göre tüm AB devletleri araştırmalar yürütmek ve düzenli kontrollerde bulunmak için yeni devlet kurumları kurmak veya var olan kurumları düzenlemek durumunda kalacak.

Bazı uzmanlar ise taslağın açığa çıkan kısmı itibarıyla yeterli “karbonsuzlaşma” metotlarını içermediğini söylediler.