AB Komisyonu, iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında AB’nin gündeminde olan ve Aralık ayında yürürlüğe girmesi beklenen “Ormansızlaşma Yasası”nın bir yıl ertelenmesini talep etti. Gerekçe olarak da tedarik zinciri kesintileri, yoksul küçük ölçekli çiftçilerin AB pazarından dışlanması ve birçok çiftçi ve tedarikçinin uyum sağlamaya henüz hazır olmaması gösterildi.
Avrupa Birliği’nin (AB) ormansızlaşmayı önleme yasasına uygun tarımsal ürünleri temin etmek için ödeme yapan şirketler, AB’nin yasayı bir yıl ertelemesi durumunda kayıp yaşayacaklarını belirttiler.
Avrupa Komisyonu’na göre ormansızlaşma, fosil yakıtların yakılmasından sonra iklim değişikliğine neden olan seragazı emisyonlarının ikinci en büyük kaynağı durumunda. AB, ormansızlaşma kurallarına uymayan ürünlerin tedarikçilerinden ithalatı yasaklamayı planlıyordu.
AB Ormansızlaşma Yönetmeliği (EUDR), kakao, kahve, soya, palm yağı, ahşap, kauçuk ve çikolata ile deri gibi ilgili ürünlerin ithalatını etkileyecekti. Ancak 30 Aralık’ta yürürlüğe girmesi beklenen yönetmelik için geçen hafta AB Komisyonu, tedarik zinciri kesintileri, yoksul küçük ölçekli çiftçilerin AB pazarından dışlanması ve birçok çiftçi ve tedarikçinin uyum sağlamaya hazır olmaması nedeniyle bir yıllık erteleme önerdi.
AB’nin bitkisel yağ ve yağlı tohumlar grubu olan ve aralarında Cargill gibi ticaret devleri ile AAK gibi gıda işleyicilerinin de üye olarak bulunduğu Fediol ise yasanın gerekliliklerine uygun ham maddeler sağlamak için primler ödediklerini ve yönetmeliğin ertelenmesinin kendilerine zarar vereceğini ifade etti. Fediol Genel Müdürü Nathalie Lecocq, Reuters’a verdiği demeçte, “Zamanında hazırlananların yaşadığı finansal bir kayıp söz konusu” dedi.
Kakao işleyicileri ve çikolata üreticileri de benzer bir durumla karşı karşıya. Piyasada alım satım işlemleri gerçekleştirenler, ormansızlaşma yasasından bağımsız bir şekilde fasulye tedarik etmek için ton başına 300 pounda kadar %6’ya varan bir primle satış yaptıklarını belirttiler.
Bu primin artık sıfıra düşmesi bekleniyor, çünkü tüketicilerin ertelemiş bir yasaya uygun kakao için daha fazla ödeme yapmaya istekli olmayacakları düşünülüyor. Bu da işleyicilerin ve çikolata üreticilerinin maliyetleri fiyatlara yansıtamayıp bu kayıpları kendilerinin karşılamak zorunda kalmaları anlamına geliyor. Nitekim Avrupa merkezli bir kakao tüccarı, “Bunun gerçek dünya üzerinde etkileri var. O primi ödemeyi kabul edenler, aslında hiçbir şey için ödeme yapmış oldu” diyor.
Çiftçiler Ertelemeden Memnun
Geçen ay Avrupa Yem Sanayicileri ve İthalatçıları Derneği (FEFAC) tarafından yayımlanan bir araştırma, EUDR ile uyumlu soya fasulyelerinin, normal fasulyelerden %5-10 arasında daha pahalı olacağını tahmin etti.
Öte yandan FEFAC, AB çiftçileri lobisi gibi EUDR’den etkilenen çeşitli sektörler ise kuralların zamanında uygulanmasının birçok küçük işletmenin zarar görmesine neden olacağına dair önceden uyarılmaları nedeniyle, erteleme önerisini memnuiyetle karşıladılar.
EUDR, ithalat sırasında ticareti yapılan malların dünyanın herhangi bir yerinde ormansızlaşmış arazilerde yetiştirilip yetiştirilmediğinin ispatlanmasını talep edecek. Aksi takdirde ise bu tür ticaret yapan şirketlerin cirolarının %20’sine kadar varabilecek cezalar söz konusu olacak. Yasa, şirketlerin tedarik zincirlerinden ham maddelerinin yetiştirildiği arazi parçasına kadar haritalandırmalarını ve izlemelerini gerektiriyor. Uzmanlar ise bu önlemin çok karmaşık olduğunu, zira tedarik zincirlerinin milyonlarca çiftliği ve çoğu zaman verileri elde etmesi veya doğrulaması zor olan çok sayıda aracı içerdiğini belirtiyor.
Komisyonun erteleme önerisi, Avrupa Parlamentosu ve üye devletler tarafından henüz onaylanmadı. Üye ülkelerin çoğunluğu, Mart ayında Brüksel’den yasayı hafifletmesini ve muhtemelen askıya almasını talep ediyor ancak erteleme karşıtlarının parlamentodaki oyu çoğunlukta değil. Komisyon ise oylamanın muhtemelen Kasım veya Aralık ayında yapılacağını bildirdi.
