Yeni bir araştırmaya göre, Avrupa Birliği 10 yıldan kısa bir süre içinde ya hiç tamamlanmayan ya da büyük olasılıkla başarısız olabilecek doğalgaz boru hatlarına 440 milyon euro harcadı.
Uluslararası bir STK olan Global Witness tarafından yapılan araştırmaya göre, AB vergi mükelleflerinin yaklaşık 5 milyar eurosu, boru hatları veya ithalat terminalleri gibi “Ortak İlgi Projeleri” (PCI) olarak bilinen 41 doğalgaz projesine harcandı.
Bu meblağın yaklaşık 430 milyon euro üzerindeki büyük çoğunluğu Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Avusturya’yı Karadeniz’deki doğalgaz rezervlerine bağlamayı amaçlayan BRUA boru hattına harcandı.
Bulgaristan ve Romanya’nın Karadeniz ekonomik bölgesinde açık deniz doğalgaz araştırması geçmişte güncel bir konu olmuştu, ancak Bulgaristan örneğinde çalışma tamamen durmuş durumda.
Avrupa’nın Rus doğalgazına olan bağımlılığını hafifletmek için tasarlanan BRUA, tahmini 479 milyon euroya mâl olan ilk aşamasında 1,75 milyar metreküp gaz taşımayı hedefliyor.
Boru hattının bir bölümü Kasım 2020’de tamamlandı, ancak tamamı Romanya’da bulunuyor ve ne Karadeniz’e ne de ülkenin komşularına ulaşıyor.
Yatırımcılar, BRUA’nın Karadeniz’den doğalgaz taşımayacağından endişe ediyor, çünkü projenin en büyük kısmına liderlik eden Exxon, lisansını satmak istediğini açıkladı.
BRUA’yı Macaristan’a genişletme planları geçen yılın Nisan ayında iptal edildi ve boru hattının artık Karadeniz’den doğalgaz nakletmesi pek olası gözükmüyor. Çünkü AB’nin bunu ortak çıkar projesi olarak etiketlemesi projenin ilk hedefinin gerisinde kalmasına neden oluyor.
İptal edilen ya da askıya alınan diğer altı proje arasında, 97 bin euro sübvansiyon sağlanan Portekiz-İspanya projesi (iptal), 6 milyon euro sübvansiyon sağlanan Fransa ve İspanya’yı bağlayan Midcat doğalgaz boru hattı projesi (iptal), 1,360,868 euroluk Polonya-Çekya doğalgaz bağlantı projesi (askıda), 41,993 euro sübvansiyon sağlanan Avusturya-Çekya projesi (durduruldu), 344,500 euro sübvansiyon sağlanan Pince-Lendava-Kidricevo boru hattı (2014’te fonlandıktan sonra herhangi bir adım atılmadı) ve 438,527 bin euroluk “Eastring” doğalgaz projesi (bilinmeyen bir tarihe ertelendi) yer alıyor.
Global Witness, AB’nin trans-Avrupa enerji ağları (TEN-E) ile ilgili güncellenmiş yönetmeliği kapsamında bir sonraki proje grubunu seçerken aynı hataları tekrarlaması konusunda Avrupa’yı uyarıyor.
Global Witness’e göre, bu projelerin başarısızlığı büyük ölçüde TEN-E yönetmeliğinin, doğalgaz iletim sistemi operatörleri birliği olan ENTSOG tarafından temsil edilen gaz şirketlerine, AB kamu fonundan yararlanmak için kısa listeye alınan altyapı projelerini seçme konusunda bir rol vermesinden kaynaklanıyor.
Global Witness Kıdemli Doğalgaz Kampanyacısı Jonathan Gant, “Komisyonun, kamu parasının nasıl harcanacağına dair karar vermede bunun adil bir süreç olduğunu düşünmesi inanılmaz. Doğrudan fayda sağlayacak şirketler karar alma sürecine dahil olduklarında, bu hayati paranın bu kadar büyük kısmının boşa harcanması pek de şaşırtıcı değil” dedi.
Güncellenen TEN-E yönetmeliği, ilk kez petrol ve doğalgaz boru hatlarının AB finansmanı almasını engelliyor, ancak mevcut gaz altyapısını uyarlayarak inşa edilebilecek hidrojen ağlarını finanse etmek için kapıyı açık bırakıyor.
TEN-E kuralları kapsamındaki AB finansmanı, Avrupa’nın iklim hedeflerini karşılamakta gerekli olan devasa yatırımları harekete geçirmeye yardımcı olmak için ulusal hükümetlerden ve özel sektörden gelen paradan yararlanmayı amaçlıyor. Buna önümüzdeki 10 yılda hidrojen altyapısı yatırımlarındaki 65 milyar euro da dahil.
Güncellenen TEN-E yönetmeliği, petrol ve doğalgaz altyapısını AB finansmanından çıkarırken, aynı zamanda düşük karbonlu ve yenilenebilir gazları entegre etmek için dijital çözümlerden yararlanan gaz ağlarını içeren yeni bir “akıllı şebekeler” kategorisi tasarlayacak.
